شیرازه: نام شهید آیت الله سید عبدالحسین دستغیب را که در جمع بزرگان فامیل و کسانی که مویی سفید کرده اند می آوری از او به عنوان یک فرد انقلابی و مجاهد یاد می کنند. اهالی کوچه و بازار او را یک معلم اخلاق و یاری دهنده مستضعفان می دانند. طلاب و فضلا از آثار و کتب این عالم جلیل القدر سخن می گویند.

فعالیت های سیاسی و علمی این روحانی انقلابی در زمان پهلوی آغاز شد و تا روز شهادت یعنی 20 آذر 1360 ادامه داشت.

از تبعید به نجف تا حضور در مجلس خبرگان رهبری

مخالفت آیت الله عبدالحسین دستغیب در زمان اجرای قانون كشف حجاب، موجب شد كه حكومت اجازه وعظ و منبر را از او بگيرد و سرانجام براثر فشارهای زياد رژيم درسال 1314 مجبور به ترك ايران و مهاجرت به نجف اشرف شد.

پس از گذراندن دروس خارج، فقه و اصول در نجف، موفق به دريافت اجازه اجتهاد و نقل روايات شد. پس از تبعيد رضا شاه از ايران، او نيز به توصيه آيت‌الله محمد كاظم شيرازی به ايران بازگشت و با همكاری مردم‌، ‌مسجد جامع شيراز را كه بيش از هزارسال قدمت داشت و به صورت خرابه درآمده بود‌، بازسازی كرده و آن را به مركزی براي فعاليتهای مذهبي و سياسي تبديل كرد. تجديد بنای مدرسه علميه حكيم و تأسيس ديگر مدارس علوم ديني از جمله فعاليت‌های او در آن دوران است.

پس از اعلام لوايح شش گانه، آیت الله دستغیب به پيروی از امام خمينی به مخالفت با اهداف سياسي رژيم پرداخت و چنان نقش مهمی درگسترش مبارزات درميان مردم داشت كه رژيم مجبور شد همزمان با سركوبی قيام 15 خرداد، او را نيز شبانه دستگير كند. وقتي مأمورين به منزل او هجوم بردند، مردم خود را سپر ساختند و مانع از دستگيری او شدند. مأموران بسياري را بازداشت كردند و سرانجام شهيد دستغيب براي آزادی مردم بی‌گناه خود را به فرمانداری نظامي معرفي كرد. مقامات محلی، برخلاف قولی كه داده بودند، او را تحت فشار مركز به تهران اعزام كرده و به زندان فرستادند وپس از آزادي، بلافاصله او را تبعيد كردند. درسال 1343، بار ديگر به دليل ادامه فعاليتهای سياسي دستگير و زنداني شد. درطول دوران اقامت اجباری امام درنجف، بارها به ملاقات ايشان رفت و ضمن بيان اخبار ايران و مبارزات مردم، رهنمودهای لازم را كسب كرد. بار ديگر، درگيری خشونت‌آميز رمضان سال 56 در شيراز، باعث تبعيد او از زادگاهش شد.

درهمين دوران، به همراهی چهار تن از ديگر روحانيون، طي اعلاميه‌ای شاه را از سلطنت خلع كرد. آیت الله دستغیب پس از پيروزي انقلاب، به عنوان نماينده اول استان فارس به مجلس خبرگان رفت و در تدوين قانون اساسی جمهوری اسلامی مشاركت ورزيد. چندی بعد، محبوبيت او درميان مردم باعث شد به حكم امام به امامت جمعه شيراز انتخاب شود.

سطح زندگی روحانی شیعه باید از همه مردم پایین تر باشد

همسر شهید در خصوص اخلاق و رفتار آیت الله دستغیب می گوید:« در برخی از شب ها ناله های پرسوز و گداز آقا خواب را از چشمان من می ربود و نمی توانستم بخوابم. به غذای ساده بسنده می كرد و خیلی اوقات به نان و پنیری راضی بود. بعضی روزها با نان و پیاز سر می كرد و هرگز معترض نبود. برخوردهای اجتماعی، خانوادگی و تربیتی اش همه از خودسازی های پیوسته در طول عمرش حكایت می كرد. با اینكه هفت فرزند داشت به همه امور با صبر و حوصله می پرداخت و خیلی مراقب بود بچه ها مادرشان را اذیت نكنند. اساسا وی برای همسرش احترام خاصی قائل بود. در شیوه ی زندگی معتقد بود كه «ما باید از همه ی مردم، سطح زندگی مان پایین تر باشد تا مردم به روحانیت شیعه بدبین نشوند.

کتب معروف آیت الله دستغیب

آيت‌الله دستغيب، صاحب تأليفات و ترجمه‌های بسياری است كه بيشتر آنها درباره اخلاق، معاد و خودسازی نوشته شده‌اند. از معروف‌ترين كتابهای ايشان می‌توان به «صلاةالخاشعين»،«معاد»‌،«‌گناهان كبيره» ‌و «قلب سلیم»‌ ‌اشاره كرد.

«صلاةالخاشعين»

این کتاب همان‌ طور که از نامش پیداست از آیه شریفه الهام گرفته که در سوره مومنون می‌فرماید: «قد افلح المومنون الذینهم فی صلواتهم خاشعون» این کتاب از مقدمه و چهار مطلب و خاتمه تشکیل شده است. در باره دلیل‌های لزوم حضور قلب و شرح معنی خشوع و خضوع بحث می‌کند و نماز را برای برپا داشتن یاد خدا می‌داند و می‌فهماند که چگونه نمازگذار با پروردگارش مناجات‌کننده است و جز به مقدار حضور قلب از نماز پذیرفته نیست. همچنین حضور قلب و چگونگی تحصیل آن را تشریح می‌نماید و پیدا شدن حضور قلب را در ایجاد مقتضی و برطرف کردن موانع می‌داند همینطور معانی افعال و اقوال نماز و مقدمات آن مورد بحث قرار می‌گیرد و برای طهارت معنوی که از مقدمات نماز مقبول است، پاکی از کبر و فخر و هوی حقد و حسد و عداوت ستم و متابعت و میل به شهوات، حب دنیا و غفلت از یاد حق را شرط می‌داند. از شرائط و معانی باطنی نماز و موانع قبولی آن سخن می‌رود و برای تحصیل حضور قلب راهنمائی‌هائی از بزرگداشت حق و تنظیم او همراه با شناختن پستی نفس خود می‌نماید و لازمه این دو معرفت را خشوع معرفی می‌نماید. از خوف و رجاء در نماز سخن می‌گوید و از پیدا شدن عجب می‌ترساند و در آخر درباره حدیث مشهور معاذ برای پیشگیری از پیدا شدن موانع قبلی بحث می‌نماید. خاتمه کتاب را بخشی از دستورات سیر و سلوک الی‌الله تشکیل می‌دهد که چگونه فکر و اندیشه را باید کنترل نمود و اوقات شبانه‌روز را تقسیم کرد و در هر حال از توشه آخرت غفلت ننمود.

«معاد»

سخن از آخرت و مواقف آن بسیار رفته، اما کمتر سخنی شیرین‌تر از گفتار مرد آخرت، آیت‌الله دستغیب در این باره سراغ داریم. یک ماه مبارک رمضان در این باره سخن گفت و خلاصه آن به صورت کتابی جالب به نام «معاد» به دست علاقمندان رسیده و هنوز مکرر به چاپ می‌رسد، حتی در سنگرهای مبارزین ما در جبهه‌ها نقش عمده و به‌سزائی ایفا می‌کرد و به یاد لقاء حق آنان را در دفع دشمن بی‌باک می‌نمود. بحث‌های این کتاب از نخستین منزل که مرگ و حالت اختضار است شروع می‌شود، از کیفیت فیض روح و آسانی و سختی جان دادن، حضور اهل بیت هنگام نزع و از پرسش‌های قبر و فشار آن صحبت می‌کند

«‌گناهان كبيره»

راه رسیدن به درجات عالی و پذیرفته شدن عبادت و شرط رستگاری، تقواست و خداوند پرهیزگاران را دوست می‌دارد و بهشت جاویدان را برایش آماده فرموده است، بلکه ارزش هر کس به اندازه تقوی او است. مرتبه نخستین تقوا انجام واجبات و ترک محرمات است و شخص مسلمان باید واجبات و محرماتش را بشناسد تا با رعایت آنها از هلاکت ابدی برهد و به رستگاری همیشگی برسد. تقوی که پرهیز از گناه است، با اینکه به مراتب مهم‌تر و لازم‌تر است تا زمینه پذیرفته شدن واجبات فراهم گردد، آن طوری که شایسته است به واسطه ندانستن و نشناختن گناهان رعایت نمی‌شود و متاسفانه برای جبران این نقص بزرگ در اجتماع دینی ما قدم مثبت و شایان توجهی برداشته نشده است. قبل از انتشار این کتاب، کتابی به زبان فارسی در این باره مشاهده نشده است، لذا برای برطرف کردن این کمبود در سطح جامعه اسلامی، بزرگمرد عالم اسلام و افتخار جامعه روحانیت شهید محراب حضرت آیت‌الله دستغیب چندین سال به تالیف و تدوین این کتاب ارزنده همت گماشت و به حق شاهکار آثار خودش را تقدیم اجتماع نمود و راستی اثری بی‌نظیر و جامع را که عالم و عامی هر کس در هر حدی از معلومات است می‌تواند از آن استفاده نماید، از خود به جا گذاشت. به فرموده خودش کتاب «گناهان کبیره و قلب سلیم» حاصل عمر من است با اینکه از نظر علمی بسیار غنی است و از نظر مدرک چیزی فروگذار نشده است، در عین حال از پیچیدگی عبارت و دشواری سخن خالی است و با بیانی رسا و شیوا مطالب را می‌رساند.

«قلب سلیم»

مستفاد از آیات و اخبار، برنامه پیغمبران در تزکیه و تعلیم خلاصه می‌شود که برای کمال انسانیت راه منحصر می‌باشد، تزکیه یعنی پاکسازی نیز قبل از تعلیم لازم است. وظیفه انبیاء پاک کردن مردم از رذائل اخلاقی و زشتی‌های نفس و به تعبیر دیگر مساعد کردن زمینه برای بارور شدن اعمال و اعتقادات است، شهید محراب آیت‌الله دستغیب پس از کتاب گناهان کبیره به فکر تکمیل آن در مرتبه دوم تقوی افتاد و به تعبیر خودش «قلب سلیم» کلاس دوم این راه است.
این کتاب را در دو بخش عمده تنظیم کرده است، بخش اول در عقائد و بخش دوم در اخلاق، از آنچه باید نفس انسانی پاک باشد و به هر چه که بایستی آراسته شود با بیانی رسا و قلمی شیوا به رشته تحریر درآورده است.

گزارش روزنامه اطلاعات از ترور امام جمعه شیراز

آیت‌الله دستغیب در روز جمعه ۲۰ آذرماه ۱۳۶۰ در حالی که مثل هر هفته راهی محل برگزاری نماز جمعه بود هدف یک حملۀ تروریستی قرار گرفت. روزنامۀ اطلاعات فردای آن روز در خبری نوشت: «ساعت ۱۱ و ۳۰ دقیقه صبح دیروز هنگامی که آیت‌الله سیدعبدالحسین دستغیب نماینده امام در فارس و امام جمعه شیراز از منزل خود واقع در پشت مدرسه علمیه خان، قصد رفتن به میعاد هفتگی یعنی مسجد جامع را داشت، در پیچ دوم منزلشان بر اثر انفجار بمبی قوی، ایشان و پاسداران همراهشان، چند تن از اعضای دفترشان و خانواده‌شان و چند عابر شهید و گروهی نیز مجروح شدند. یکی از مجروحین که زنی بنام صغرا قدیری نام دارد و در بیمارستان شیراز بستری است، در این مورد به خبرنگار ما گفت: من از طبقۀ دوم منزلمان عبور امام جمعه شیراز را تماشا می‌کردم که ناگهان یک دختر که چادر سیاه به سر داشت، از در یکی از منازل خارج شد و به سوی آیت‌الله دستغیب دوید و هنگامی که پاسداران قصد جلوگیری از او را داشتند، اظهار داشت نامه دارم که ناگهان، صدای انفجار بلند شد و اجساد قطعه قطعه شده به اطراف پرید. پس از انفجار مردم محل نماز جمعه را ترک کردند و به طرف محل حادثه آمدند و آمبولانس‌ها نیز، جهت حمل شهدا و مجروحان به محل حادثه آمدند. شدت انفجار به حدی بود که بیشتر اجساد قابل شناسایی نبودند و مردم و پاسداران با دست و جارو آثار اندکی را که از شهدا باقی مانده بود، جمع‌آوری کردند. از شهدایی که تا به حال مورد شناسایی قرار گرفته‌اند، می‌توان حاج محمدرضا عبداللهی، پاسدار جباری، پاسدار منشی سیدمحمدتقی دستغیب و پاسدار جعفر رفیعی را نام برد. اجساد قطعه قطعه شده بقیه شهدا نیز در بیمارستان‌های سعدی، نمازی شیراز نگهداری می‌شوند و پیکر پاک شهید آیت‌الله دستغیب در سردخانۀ بیمارستان نمازی نگهداری می‌شود. همچنین سر دختری که گفته می‌شود عامل انفجار بوده در سردخانه بیمارستان شیراز نگهداری می‌شود. اسامی مجروحان میرزا آقا عرب‌زاده، رضا زارع، محسن شاهانی ۱۲ ساله، فضل‌الله امیری (طلبه) و صغرا قدیری اعلام شده است. پس از آگاهی مردم و انجام نشدن نماز جمعه، مردم در حالی که به شدت عزاداری می‌کردند و به سر و روی خود می‌زدند، از محل برگزاری نماز جمعه و محل حادثه به طرف بیمارستان شهر راهپیمایی کردند و شعار می‌دادند: «منافقین بی‌حیا، کشتن امام جمعه را» رادیو شیراز نیز خطبه‌های نماز جمعه هفته قبل امام جمعه شهید شیراز را پخش کرد. ضمنا توسط افراد سپاه پاسداران، چند نفر که در محل حادثه حضور داشتند دستگیر شدند.»