اینان گره بر گره می‌زنند تا گره خود و شهرشان را باز کنند، دفتین بر سر ترنج‌ها و رج‌ها می‌کوبند تا رنگ زندگی را منعکس کنند. صحبت از فرش‌ دستباف و انواع دستبافته‌ها است که براساس آمار رسمی گمرک و معاونت صنایع دستی استان فارس تا پایان مهرماه 108 هزار و 424 کیلوگرم به ارزش 182 میلیارد ریال از استان فارس صادر شده است. 

سهم 158 میلیارد ریالی فرش و گبه از صادرات صنایع دستی 

در میان انواع دستبافته‌ها بیشترین سهم صادرات متعلق به فرش و گبه است، به گفته زهرا الحمدی معاون صنایع دستی استان فارس در 7 ماه امسال 91 هزار و 13 کیلوگرم فرش و گبه با ارزش 158 میلیارد ریال از گمرک استان فارس صادر شده است. وی بر این باور است که این آمار دقیق نیست چراکه بسیاری از دستبافته‌های استان فارس به صورت چمدانی صادر می‌شود که آمار دقیقی از این نوع صادرات در دسترس نیست چون توسط اشخاص انجام می‌شود و تحت اداره و نهاد خاصی قرار نمی‌گیرد.

الحمدی می‌گوید: مورد دیگری که سبب شده نتوان آمار دقیقی از صادرات استان فارس در زمینه صنایع دستی به‌دست آورد، این است در دو سال گذشته کد محل تولید در نرم‌افزار گمرک حذف شده و همین امر سبب می‌شود اگر محصول تولیدی استان فارس از استانی دیگر صادر شود در آمار قرار نگیرد.

حمید ذوالانواری، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف استان فارس بر این نکته تاکید دارد و می‌گوید: عمده فرش‌هایی که از گمرک استان فارس صادر می‌شود فرش‌های استان‌های همجوار و فاقد گمرک است بنابراین نمی‌توان آن را جزئی از صادرات استان فارس حساب کرد.

میزان دقیق صادرات فرش فارس در دست نیست

به گفته وی بیشتر فرش‌های دستباف استان فارس از طریق گمرک تهران صادر می‌شود و به دلیل حذف کد محل بافت فرش در نرم‌افزار جدید گمرک سبب شده که میزان دقیق صادرات فرش مشخص نشود.

به ادعای رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف استان فارس این استان از نظر حجم و وزن فرش‌های دستباف صادراتی مقام نخست را در کشور دارد اما به دلیل نبود آمار دقیق نمی‌توان این موضوع را به اثبات رساند.

حسین محسن‌پور، کارشناس فرش اداره صنعت و معدن استان فارس سهم فرش استان فارس در صادرات فرش کل کشور را 17 درصد اعلام می‌کند و می‌گوید: هر چند که صادرات فرش نسبت به دیگر اقلام صادراتی وضعیت خوبی دارد اما به دلیل وجود موانعی این صادرات با مشکلاتی مواجه است. 

کپی نقشه‌های فرش تهدیدی برای فرش دستباف

به گفته وی عمده بازار فرش استان فارس و به طور کلی فرش دستباف ایران کشورهای اروپایی است و به دلیل اینکه در سال‌های اخیر بودجه سبد خانوار اروپایی‌ها کاهش یافته، خرید فرش باکیفیت نیز از سوی اروپایی‌ها کاهش یافته و بیشتر به دنبال فرش ارزان قیمت هستند. 

محسن‌پور درباره خطر دیگری که فرش ایرانی را تهدید می‌کند، می‌گوید: جعل و کپی از نقشه‌های فرش ایرانی از سوی کشورهای چین، نپال، هند و بنگلادش سبب می‌شود که فرش با نقشه ایرانی اما با کیفیت و قیمت نازل در بازارهای جهانی عرضه شود و بازار فرش دستباف ایرانی را با مشکل روبه‌رو کند. 

در این میان فرش قشقایی استان فارس به دلیل اینکه نقشه ندارد و ذهنی‌باف است این امتیاز را دارد که از خطر کپی و جعل در امان بماند اما محسن‌پور معتقد است که در صورتی که در همین نوع فرش نیز نوآوری نباشد امکان کپی و جعل وجود دارد. 

رعایت تناسب تولید با بازارهای جهانی

به باور وی برای رونق دوباره صادرات فرش در استان فارس باید طرح‌ها به روز باشد و برای انتخاب رنگ و اندازه فرش، سلیقه و فرهنگ بازارهای هدف در نظر گرفته شود. محسن‌پور می‌گوید به طور مثال در کشور ژاپن فرش‌های 6 متری و 12 متری بازار ندارد چراکه اغلب خانه‌ها در آنجا در اندازه‌های کوچک ساخته می‌شود. 

سلمان گورنگی، مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های صنایع دستی استان فارس هم این نظر را تائید کرده و گفته است «مشکلی که فرش استان فارس هم همانند تمامی فرش‌های ایران با آن دست و پنجه نرم می‌کند، ناهماهنگی بازار جهانی با چیزی است که تولید می‌شود».

وی معتقد است برای افزایش سهم فرش از بازارهای جهانی باید تقاضای بازار را بررسی و سپس رنگ‌ها و نقوش اصیل استان فارس را متناسب با خواسته بازار تلفیق کرد و نسبت به نیاز روز دنیا با توجه به سایز و رنگ مورد توجه بازارهای جهانی و با نقوش اصیل فرش را تولید و عرضه کرد.

فرش ایرانی تنها کالایی لوکس و صادراتی نیست بلکه گره به گره و رج به رج آن فرهنگ، ذوق و هویت ایرانی است. این هنر آنچنان با فرهنگ مردم عجین شده که حفظ و صیانت از آن، حفظ و صیانت از فرهنگ ایرانی است. به جاست که با برنامه‌ریزی مناسب و هدفمند این هنر اصیل را حفظ و ترویج کرد.

منبع: تسنیم