استاد دانشگاه شیراز در گفتگو با شیرازه مطرح کرد:
آمار دولت در مورد خودکفایی گندم واقعی نیست/سقوط رتبه فارس در تولید گندم/با تعلل دولت بازارهای خارجی از دست رفت
غلامحسین زمانی گفت:دولت در خرید گندم تضمینی از کشاورزان با تاخیر بسیار زیاد عمل کرد و این مسئله به زندگی کشاورزان و در نتیجه تولید محصول ضربه زد.
به گزارش شیرازه، همواره درطول تاریخ بشری، کشاورزی به عنوان یکی از منابع مهم تامین غذایی شناخته می شود. طبق آمار حدود یک سوم جمعیت کشور در بخش کشاورزی فعالیت می‌کند لذا توجه به بخش کشاورزی حائز اهمیت است.بسیاری از اندیشمندان حوزه اقتصاد در‌‌دنیا معتقدند؛ تنها کشورهایی درسالهای آتی میتوانند رشد و توسعه داشته‌باشند و در رقابت با سایر کشورها به موفقیت دست پیدا کنند که به سه اصل دسترسی به انرژی،توجه به نیروی انسانی و تأمین مواد غذایی(امنیت غذایی) توجه‌نمایند.
امام خمینی در خرداد 1358 با توجه به اهمیت بخش کشاورزی فرمانی مبنی بر تشکیل جهاد سازندگی جهت رفع محرومیت‌ها و تلاش برای آبادانی کشور صادر کردند تا نهضتی همه جانبه برای مبارزه با فقر و محرومیت زدایی، توسعه و عمران روستاها و حرکت در جهت استقلال و خودکفایی اقتصادی به خصوص استقلال کشاورزی، انجام پذیرد.هرچند در سال های اخیر کاهش میزان بارندگی به کشاورزی صدماتی وارد کرده است اما سوء مدیریت در مصرف آب و عدم استفاده از روش های نو و صنعتی هم در ضعیف شدن بخش کشاورزی بی تاثیر نیست که نیازمند همت و توجه مسئولان سازمان جهاد کشاورزی و سایر ارگان های مربوطه است.
لزوم خودکفایی در محصولات استراتژیک
استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز در گفتگو با شیرازه در پاسخ به این سئوال که چقدر توانسته ایم در کشاورزی خودکفا و اقتصاد مقاومتی را پیاده کنیم می‌گوید: اقتصاد مقاومتی ابعاد مختلفی دارد که درون‌زایی و برون‌نگری در اقتصاد از جمله آن‌هاست. در حوزه درون‌زایی اقدامات خوبی انجام شده ولی باید تاکید بیشتری بر خودکفایی در محصولات استراتژیک داشته باشیم. مثلا در مورد روغن و شکر هنوز به خودکفایی نرسیده و وابسته هستیم؛ بالغ بر 95 درصد روغن مورد نیاز کشور را از طریق واردات تامین میکنیم. البته در رابطه با شکر در وضعیت بهتری قرار داریم اما همچنان وارد کننده هستیم و حدود 50 درصد نیاز کشور را وارد میکنیم که لازم است تلاش بیشتری برای تولید و جایگزینی منابع قندی مناسب داشته باشیم.
وی ادامه داد:با توجه به اینکه برای کشت نیشکر و چغندرقند به هزینه مالی و منابع آبی فراوان نیاز است می‌توان کشت گیاه استویا را توسعه داد زیرا علاوه بر اقتصادی بودن دارای قابلیت استخراج قندهای موجود در برگ و سفید کردن آن برای استفاده در انواع صنایع غذایی است. می‌توان از مایع قندی گیاه استویا برای شیرین کردن مایعات استفاده و با برطرف کردن نیاز بازار به قند ضمن ایجاد اشتغال، کشور را در این زمینه خود کفا کرده و نیاز به واردات قند از کشورهای خارج را کاهش دهیم.
غلامحسین زمانی با تاکید بر اینکه جهاد کشاورزی باید بر اصلاح الگوی مصرف توجه داشته باشد، افزود: سالیانه حدود یک میلیون و پنجاه هزار تن خرما تولید می‌شود و حجم قابل توجه‌ای از محصول تولید شده ضایع می‌شود. اگر از شیره خرما قند مناسب تولید شود علاوه بر تامین قند مورد نیاز درآمد شایانی نصیب کشاورزان می‌شود. همچنین با انجام فرآوری و بسته بندی مناسب می‌توان با صادرات شیره خرما بازار خارجی را تصاحب کرد.
عملکرد ضعیف دولت؛ کاهش تولید و خسران کشاورزان
زمانی ادامه داد: دولت در خرید گندم تضمینی از کشاورزان با تاخیر بسیار زیاد عمل کرد و این مسئله به زندگی کشاورزان و در نتیجه تولید محصول ضربه زد. مثلا برای اعلام قیمت گندم تضمینی برای سال 96 قرار بود قیمت‌ها در مرداد ماه سال 95 اعلام شود اما به دلیل کم کای مسئولان جهاد کشاورزی در آذر ماه اعلام شد. همچنین از کشت برخی محصولات چون گوجه فرنگی، سیب زمینی و هندوانه حمایت نشد که اگر با حمایت دولت این محصولات به بازارتبدیل می‌رسید کشاورزان دچار زیان نمی‌شدند و به طور کلی عملکرد دولت در سالهای گذشته ضعیف بوده است. همچنین آماری که دولت در مورد خودکفایی گندم ارائه کرد واقعی نیست. در سال 93 حجم زیادی گندم از مبادی رسمی و مقداری هم به صورت قاچاق وارد کشور شد و دولت در سال 95 بدون احتساب واردات سالهای گذشته خودکفایی گندم را اعلام کرد که این مسئله با واقعیت تطابق ندارد. وزارت جهاد کشاورزی در حمایت از کشت داخلی باید بیشتر تلاش کند تا در مورد گیاهان استراتژیک از جمله گندم، برنج، سویا و ذرت خودکفا شویم.
ادعای کذب دولت تدبیر و امید در افزایش تولید محصولات کشاورزی
وی اظهار داشت: دولت مدعی است در سالهای گذشته در تولید محصولات کشاورزی 21 میلیون تن افزایش داشته‌ایم و آقای روحانی هم در تبلیغات انتخاباتی به این مسئله اشاره داشت اما این موضوع با واقعیت تطابق ندارد و این رقم مورد تردید است. دولت مدعی است در گذشته تولید محصولات کشاورزی 97 میلیون تن بوده و در دولت تدبیر و امید به 118 میلیون تن افزایش یافته در حالیکه طبق اعلام بانک مرکزی که در پایگاه این نهاد قابل رویت است؛ در سال 91 کل تولیدات کشاورزی 118 تن بوده است. بنابراین افزایش تولید نداشته‌ایم و اگر دولت در ادعای خود صادق است باید به این سوال پاسخ دهد که؛ اگر در سالهای گذشته 21 میلیون تن افزایش تولید داشته‌ایم پس این حجم از واردات در سالهای گذشته چه معنی می‌تواند داشته باشد؟
واردات احشام و تغییر ژنتیکی حیوانات
این استاد دانشگاه تصریح کرد: در دولت تدبیر و امید بدلیل تاکید دولت بر واردات شاهد وارد کردن انواع احشام از جمله گاو، گوسفند و مرغ از کشورهای مختلف بودیم که این مسئله نظام ژنتیکی حیوانات داخلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بری حفظ ذخایر ژنتیکی حیوانی و گیاهی باید سازگاری و بهره‌وری این حیوانات مورد مطالعه قرار گیرد تا یک نژاد اقلیمی متناسب با منطقه بدست بیاید. همچنین در سالهای گذشته با واردات بی‌رویه بذور مختلف از جمله بذر سبزی مواجه بودیم که این وابستگی در آینده به شدت کشور را مورد فشار قرار خواهد داد و برای پیشگیری لازم است با تقویت موسسات تحقیقاتی توسط جهاد کشاورزی بذرهای پرمحصول تولید شود.
لزوم حمایت جهاد کشاورزی از تحقیقات میدانی و کاربردی
غلامحسین زمانی بیان داشت: وزارت جهاد کشاورزی با حمایت از تحقیقات میدانی و کاربردی می‌تواند بسیار از مشکلات جامعه را برطرف کند اما متاسفانه به تحقیقات دانشگاهی بی‌توجه است و دانشگاه‌ها را در تحقیقات کاربردی و میدانی مشارکت نمی‌دهد. همچنین در فرآیند تحقیق مرحله تولید فناوری مناسب مورد غفلت قرار گرفته و ما در زمینه تبدیل علم و یافته‌های تحقیقاتی به فناوری مناسب ضعف داریم که لازم است دانشگاه و دستگاه‌های اجرایی با مشارکت هم یافته‌های علمی را به فناوری تبدیل کنند که در این زمینه انتقاد جدی به آن‌ها وارد است. مرحله بعد عملیاتی کردن این فناوری است به طوری که بهره‌بردار بتواند با ایجاد سود از فناوری موجود استفاده کند.
زمانی در شرح وظیفه مجلس جهت همکاری با جهاد کشاورزی، افزود: در سالهای گذشته برای تحقق اقتصاد مقاومتی بویژه در زمینه کشاورزی برای مدیریت خشکسالی سیاست‌گذاری خوبی انجام و قوانین لازم تصویب شده اما متاسفانه در اجرا و عملیاتی کردن آن دچار مشکل هستیم که برای رفع این مشکل ابتدا باید این قوانین متناسب با شرایط جامعه بروزو عملیاتی شود و مجلس بر اجرای آن توسط دولت نظارت داشته باشد.
سقوط رتبه استان فارس در تولید گندم
وی ادامه داد: در استان فارس بدلیل خشکسالی و ضعف مدیریت، در تولید برخی محصولات کشاورزی دچار لطمه شدیم. در تولید گندم دارای رتبه اول کشور بودیم اما الان به دلیل خشکسالی و اقتصادی نبودن تولید، کشاوزان از کشت گندم دست کشیده و در رتبه سوم کشور قرار گرفته‌ایم. مثلا مرودشت سالانه 350 هزار تن تولید گندم داشت که الان به 75 هزار تن رسیده است. همچنین عدم حمایت از روستا باعث تخلیه روستاها شده و مهاجرت روستاییان و حاشیه نشینی یکی از مشکلات عمده کشور محسوب می‌شود که اگر به توسعه و آباد کردن روستاها پرداخته نشود در سالهای آینده شاهد مشکلات بیشتری در این زمینه خواهیم بود.
نیاز به دیپلمات اقتصادی جهت بازاریابی خارجی
استاد کشاوزی دانشگاه شیراز در پایان متذکر شد: در حوزه برون‌نگری؛ باید با صادرات بازارهای خارجی را تصاحب کنیم. مثلا بازار روسیه فرصت خوبی برای صادرات بسیاری از محصولات است که متاسفانه در سالهای گذشته با تعلل دولت این بازار را از دست دادیم. همچنین وزارت کشاورزی در صادرات به افغانستان و عراق به تعهدات خود عمل نکرد و همین موضوع ضربه زیادی به بازار خارجی ایران زد. حدود 400 میلیون نفر بازار مصرف در اطراف کشور داریم که اگر محصولات با کیفیت و بسته‌بندی مناسب و عرضه به موقع همراه باشد می‌توانیم بازار مصرف خوبی داشته باشیم. همچنین برای تحقق این امر لازم است در سفارتخانه کشورهای مختلف دیپلمات اقتصادی داشته باشیم تا با رایزنی برای محصولات کشاورزی و تولیدات داخلی بازاریابی کنند. رایزن تجاری با تهیه اطلاعات مورد نیاز وزارت جهاد کشاورزی می‌تواند شرایط را برای صادررات محصول ایرانی فراهم سازد.
امام خمینی در خرداد 1358 با توجه به اهمیت بخش کشاورزی فرمانی مبنی بر تشکیل جهاد سازندگی جهت رفع محرومیت‌ها و تلاش برای آبادانی کشور صادر کردند تا نهضتی همه جانبه برای مبارزه با فقر و محرومیت زدایی، توسعه و عمران روستاها و حرکت در جهت استقلال و خودکفایی اقتصادی به خصوص استقلال کشاورزی، انجام پذیرد.هرچند در سال های اخیر کاهش میزان بارندگی به کشاورزی صدماتی وارد کرده است اما سوء مدیریت در مصرف آب و عدم استفاده از روش های نو و صنعتی هم در ضعیف شدن بخش کشاورزی بی تاثیر نیست که نیازمند همت و توجه مسئولان سازمان جهاد کشاورزی و سایر ارگان های مربوطه است.
لزوم خودکفایی در محصولات استراتژیک
استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز در گفتگو با شیرازه در پاسخ به این سئوال که چقدر توانسته ایم در کشاورزی خودکفا و اقتصاد مقاومتی را پیاده کنیم می‌گوید: اقتصاد مقاومتی ابعاد مختلفی دارد که درون‌زایی و برون‌نگری در اقتصاد از جمله آن‌هاست. در حوزه درون‌زایی اقدامات خوبی انجام شده ولی باید تاکید بیشتری بر خودکفایی در محصولات استراتژیک داشته باشیم. مثلا در مورد روغن و شکر هنوز به خودکفایی نرسیده و وابسته هستیم؛ بالغ بر 95 درصد روغن مورد نیاز کشور را از طریق واردات تامین میکنیم. البته در رابطه با شکر در وضعیت بهتری قرار داریم اما همچنان وارد کننده هستیم و حدود 50 درصد نیاز کشور را وارد میکنیم که لازم است تلاش بیشتری برای تولید و جایگزینی منابع قندی مناسب داشته باشیم.
وی ادامه داد:با توجه به اینکه برای کشت نیشکر و چغندرقند به هزینه مالی و منابع آبی فراوان نیاز است می‌توان کشت گیاه استویا را توسعه داد زیرا علاوه بر اقتصادی بودن دارای قابلیت استخراج قندهای موجود در برگ و سفید کردن آن برای استفاده در انواع صنایع غذایی است. می‌توان از مایع قندی گیاه استویا برای شیرین کردن مایعات استفاده و با برطرف کردن نیاز بازار به قند ضمن ایجاد اشتغال، کشور را در این زمینه خود کفا کرده و نیاز به واردات قند از کشورهای خارج را کاهش دهیم.
غلامحسین زمانی با تاکید بر اینکه جهاد کشاورزی باید بر اصلاح الگوی مصرف توجه داشته باشد، افزود: سالیانه حدود یک میلیون و پنجاه هزار تن خرما تولید می‌شود و حجم قابل توجه‌ای از محصول تولید شده ضایع می‌شود. اگر از شیره خرما قند مناسب تولید شود علاوه بر تامین قند مورد نیاز درآمد شایانی نصیب کشاورزان می‌شود. همچنین با انجام فرآوری و بسته بندی مناسب می‌توان با صادرات شیره خرما بازار خارجی را تصاحب کرد.
عملکرد ضعیف دولت؛ کاهش تولید و خسران کشاورزان
زمانی ادامه داد: دولت در خرید گندم تضمینی از کشاورزان با تاخیر بسیار زیاد عمل کرد و این مسئله به زندگی کشاورزان و در نتیجه تولید محصول ضربه زد. مثلا برای اعلام قیمت گندم تضمینی برای سال 96 قرار بود قیمت‌ها در مرداد ماه سال 95 اعلام شود اما به دلیل کم کای مسئولان جهاد کشاورزی در آذر ماه اعلام شد. همچنین از کشت برخی محصولات چون گوجه فرنگی، سیب زمینی و هندوانه حمایت نشد که اگر با حمایت دولت این محصولات به بازارتبدیل می‌رسید کشاورزان دچار زیان نمی‌شدند و به طور کلی عملکرد دولت در سالهای گذشته ضعیف بوده است. همچنین آماری که دولت در مورد خودکفایی گندم ارائه کرد واقعی نیست. در سال 93 حجم زیادی گندم از مبادی رسمی و مقداری هم به صورت قاچاق وارد کشور شد و دولت در سال 95 بدون احتساب واردات سالهای گذشته خودکفایی گندم را اعلام کرد که این مسئله با واقعیت تطابق ندارد. وزارت جهاد کشاورزی در حمایت از کشت داخلی باید بیشتر تلاش کند تا در مورد گیاهان استراتژیک از جمله گندم، برنج، سویا و ذرت خودکفا شویم.
ادعای کذب دولت تدبیر و امید در افزایش تولید محصولات کشاورزی
وی اظهار داشت: دولت مدعی است در سالهای گذشته در تولید محصولات کشاورزی 21 میلیون تن افزایش داشته‌ایم و آقای روحانی هم در تبلیغات انتخاباتی به این مسئله اشاره داشت اما این موضوع با واقعیت تطابق ندارد و این رقم مورد تردید است. دولت مدعی است در گذشته تولید محصولات کشاورزی 97 میلیون تن بوده و در دولت تدبیر و امید به 118 میلیون تن افزایش یافته در حالیکه طبق اعلام بانک مرکزی که در پایگاه این نهاد قابل رویت است؛ در سال 91 کل تولیدات کشاورزی 118 تن بوده است. بنابراین افزایش تولید نداشته‌ایم و اگر دولت در ادعای خود صادق است باید به این سوال پاسخ دهد که؛ اگر در سالهای گذشته 21 میلیون تن افزایش تولید داشته‌ایم پس این حجم از واردات در سالهای گذشته چه معنی می‌تواند داشته باشد؟
واردات احشام و تغییر ژنتیکی حیوانات
این استاد دانشگاه تصریح کرد: در دولت تدبیر و امید بدلیل تاکید دولت بر واردات شاهد وارد کردن انواع احشام از جمله گاو، گوسفند و مرغ از کشورهای مختلف بودیم که این مسئله نظام ژنتیکی حیوانات داخلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بری حفظ ذخایر ژنتیکی حیوانی و گیاهی باید سازگاری و بهره‌وری این حیوانات مورد مطالعه قرار گیرد تا یک نژاد اقلیمی متناسب با منطقه بدست بیاید. همچنین در سالهای گذشته با واردات بی‌رویه بذور مختلف از جمله بذر سبزی مواجه بودیم که این وابستگی در آینده به شدت کشور را مورد فشار قرار خواهد داد و برای پیشگیری لازم است با تقویت موسسات تحقیقاتی توسط جهاد کشاورزی بذرهای پرمحصول تولید شود.
لزوم حمایت جهاد کشاورزی از تحقیقات میدانی و کاربردی
غلامحسین زمانی بیان داشت: وزارت جهاد کشاورزی با حمایت از تحقیقات میدانی و کاربردی می‌تواند بسیار از مشکلات جامعه را برطرف کند اما متاسفانه به تحقیقات دانشگاهی بی‌توجه است و دانشگاه‌ها را در تحقیقات کاربردی و میدانی مشارکت نمی‌دهد. همچنین در فرآیند تحقیق مرحله تولید فناوری مناسب مورد غفلت قرار گرفته و ما در زمینه تبدیل علم و یافته‌های تحقیقاتی به فناوری مناسب ضعف داریم که لازم است دانشگاه و دستگاه‌های اجرایی با مشارکت هم یافته‌های علمی را به فناوری تبدیل کنند که در این زمینه انتقاد جدی به آن‌ها وارد است. مرحله بعد عملیاتی کردن این فناوری است به طوری که بهره‌بردار بتواند با ایجاد سود از فناوری موجود استفاده کند.
زمانی در شرح وظیفه مجلس جهت همکاری با جهاد کشاورزی، افزود: در سالهای گذشته برای تحقق اقتصاد مقاومتی بویژه در زمینه کشاورزی برای مدیریت خشکسالی سیاست‌گذاری خوبی انجام و قوانین لازم تصویب شده اما متاسفانه در اجرا و عملیاتی کردن آن دچار مشکل هستیم که برای رفع این مشکل ابتدا باید این قوانین متناسب با شرایط جامعه بروزو عملیاتی شود و مجلس بر اجرای آن توسط دولت نظارت داشته باشد.
سقوط رتبه استان فارس در تولید گندم
وی ادامه داد: در استان فارس بدلیل خشکسالی و ضعف مدیریت، در تولید برخی محصولات کشاورزی دچار لطمه شدیم. در تولید گندم دارای رتبه اول کشور بودیم اما الان به دلیل خشکسالی و اقتصادی نبودن تولید، کشاوزان از کشت گندم دست کشیده و در رتبه سوم کشور قرار گرفته‌ایم. مثلا مرودشت سالانه 350 هزار تن تولید گندم داشت که الان به 75 هزار تن رسیده است. همچنین عدم حمایت از روستا باعث تخلیه روستاها شده و مهاجرت روستاییان و حاشیه نشینی یکی از مشکلات عمده کشور محسوب می‌شود که اگر به توسعه و آباد کردن روستاها پرداخته نشود در سالهای آینده شاهد مشکلات بیشتری در این زمینه خواهیم بود.
نیاز به دیپلمات اقتصادی جهت بازاریابی خارجی
استاد کشاوزی دانشگاه شیراز در پایان متذکر شد: در حوزه برون‌نگری؛ باید با صادرات بازارهای خارجی را تصاحب کنیم. مثلا بازار روسیه فرصت خوبی برای صادرات بسیاری از محصولات است که متاسفانه در سالهای گذشته با تعلل دولت این بازار را از دست دادیم. همچنین وزارت کشاورزی در صادرات به افغانستان و عراق به تعهدات خود عمل نکرد و همین موضوع ضربه زیادی به بازار خارجی ایران زد. حدود 400 میلیون نفر بازار مصرف در اطراف کشور داریم که اگر محصولات با کیفیت و بسته‌بندی مناسب و عرضه به موقع همراه باشد می‌توانیم بازار مصرف خوبی داشته باشیم. همچنین برای تحقق این امر لازم است در سفارتخانه کشورهای مختلف دیپلمات اقتصادی داشته باشیم تا با رایزنی برای محصولات کشاورزی و تولیدات داخلی بازاریابی کنند. رایزن تجاری با تهیه اطلاعات مورد نیاز وزارت جهاد کشاورزی می‌تواند شرایط را برای صادررات محصول ایرانی فراهم سازد.
نظرات بینندگان
