جنگ سردی که همچنان گرم است
در حال حاضر این رقابت به خاطر وجود تنش‌ها، هم در منطقه خاورمیانه و هم در شرق آسیا به بالاترین سطح خود رسیده و هر کشور سعی می‌کند با عبور از رقیب خود بازار تسلیحاتی را تصرف کند، اما سوالی که در این حوزه باید پرسید این است که روسیه و آمریکا تاکنون تا چه میزان توانستند در فروش سلاح موفق باشند و چند درصد از بازار جهانی را در اختیار خود دارند.
آمریکای تروریسم پرور قدرت اول نظامی جهان
ایالات متحده آمریکا سالانه ۵۷۸ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار هزینه صرف برنامه دفاعی خود می‌کند که از این حیث در جهان اول است؛ این کشور بخشی از بودجه هنگفت خود را برای نگهداری تجهیزات قدیمی صرف می‌کند، اما بخش اعظم آن را به ساخت تجهیزات جدید اختصاص داده؛ ادواتی که تعداد کمی از آن‌ها در آمریکا می‌ماند و بقیه بفروش می‌رسد.
این کشور طبق آمار از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ میلادی بزرگترین فروشنده سلاح به کشور‌های مختلف بوده و فقط در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ از این راه درآمد ۲۶.۹ میلیارد دلاری را به دست آورده، به خصوص که مهم‌ترین خریدار تسلیحات آمریکایی کشوری است که از نظر ولخرجی در منطقه غرب آسیا زبان‌زد است.
این کشور ولخرج عربستان سعودی است که خود را متحد آمریکا می‌داند، اما به اعتقاد کارشناسان این اتحاد سوری تا زمانی ادامه دارد که آمریکا شیر سعودی‌ها را تا آخر بدوشد؛ آن وقت است که دیگر اتحادی نخواهند بود.
آمریکا علاوه بر عربستان به کشور‌هایی اروپایی، ترکیه، کره جنوبی و کشور‌های عضو ناتو و بیش از ۵۰ کشور دیگر هم سلاح می‌فروشد تا آن‌ها توان دفاعی خود را بالا ببرند، اما در اصل به دنبال چپاول منابع این کشورها است.
نکته جالب در فروش تسلیحات از طرف آمریکا این است که این سلاح‌ها یا به کشوری مثل عربستان فروخته می‌شود، تا علیه مردم یمن از آن‌ها استفاده شود یا در اختیار گروه‌های تروریستی قرار می‌گیرد تا علیه ملت‌های منطقه استفاده شود.
سبقت مسکو از واشنگتن در فروش تسلیحات
نقطه مقابل آمریکا؛ روسیه قرار دارد که با بودجه ۴۴ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلاری سعی کرده به جای فروش تسلیحات به همه کشور‌های جهان بازار کشور‌های آسیایی که درآمد بهتری دارند را کسب کند که در این راه هم موفق بوده است.
مسکو که در صادرات سلاح جایگاه دوم را دارد تا پایان سال ۲۰۱۴ به بیش از ۱۰ کشور شرق و غرب آسیا و آفریقایی از جمله جمهوری اسلامی ایران ادوات فروخته و درآمد ۲۹.۷ میلیارد دلاری را به دست آورده است.
در حالی که عربستان بزرگترین خریدار سلاح‌های آمریکایی است در طرف مقابل هند بیشتر ادوات خود را از روسیه خریده و حتی چین هم که خود سلاح صادر می‌کند بخشی از بازار خود را به تجهیزات روسی داده است، البته بر اساس آمار منتشر شده در سال ۲۰۱۵ بیش از ۱۰ کشور امارات، هند، افغانستان، مصر، عراق، پاکستان، برزیل، مکزیک، اندونزی، اردن، بنگلادش، قزاقزستان، آذربایجان، غنا و کامرون هم از آمریکا و هم از روسیه سلاح می‌خرند.
اما نکته جالب در این بین وجود نام کشوری است که طی سال ۲۰۱۷ به جمع خریداران مشترک دو کشور وارد شد؛ کشوری که خود را متحد آمریکا می‌دانست و شاید این روز‌ها دیگر به سلاح‌های این کشور اعتمادی ندارد، نام آن کشور عربستان سعودی است.
تکمیل ضعف دومینوی قدرت آمریکا با بی‌اعتمادی دوستان
همه می‌دانند که عربستان سعودی و آمریکا پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران به متحدی جدایی ناپذیر تبدیل شدند؛ اتحادی از روی ناچاری تا هر دو کشور در مقابل ایران بایستند، اما این اتحاد بدون باج دادن به نتیجه نمی‌رسید.
عربستان که از قدرت دفاعی ایران پس از جنگ ۸ ساله در هراس بود قصد خرید تجهیزات از ایالات متحده را می‌کند و با قرارداد‌های بزرگ به تجهیز ارتش خود می‌پردازد و میلیارد‌ها دلار را صرف این کار می‌کند و آمریکا هم که شرایط را محیا می‌بیند؛ فکر می‌کند از این آب گل‌آلود ماهی شکار کند و درآمد‌های نفتی سعودی‌ها را بگیرد و شیره سعودی‌ها را تا آخر بمکد، از این رو با فروش تسلیحات به این کشور موافقت می‌کند.
آمریکا فروش سلاح به عربستان را آغاز کرد و تا پایان سال ۲۰۱۴ بیش از ۹۹۹ میلیون دلار تجهیزات به این کشور سلاح فروخت و حتی در سال اواسط ۲۰۱۷ هم قرارداد ۱۱۰ میلیون دلاری بابت فروش سلاح با عربستان امضا کرد، اما کافی نبودن کارایی سامانه‌های آمریکایی مقامات عربستان را وادار کرد تا به سراغ روسیه بروند.
عربستان در همان سال ۲۰۱۷ به سراغ مسکو رفت تا برای خرید سامانه پدافندی اس ۴۰۰ اقدام کند و طبق اعلام مقامات روسی این قرارداد به زودی امضا می‌شود؛ با مذاکره برای خرید سلاح می‌توان متوجه شد که دیگر آن اتحاد قدیمی بین آمریکا و عربستان سعودی وجود ندارد یا به عبارت بهتر کم‌رنگ شده است.
سود فروش سلاح در جیب مسکو؛ واشنگتن عقب ماند
اما نکته جالب این است که فقط عربستان نیست که از تجهیزات روسی در کنار سلاح‌های آمریکایی بهره می‌برد، بلکه بازار تسلیحاتی بیش از ۱۰ کشور دیگر نیز روی سلاح‌های روسی و آمریکایی به صورت همزمان باز است و همین موجب شده تا واشنگتن در کسب سود فروش سلاح از مسکو عقب بماند.
یکی از کشور‌هایی که هم از آمریکا و هم از روسیه سلاح می‌خرد امارت متحده عربی است؛ این کشور در سال ۲۰۱۴ بیش از ۳ میلیارد دلار از آمریکا و بیش از ۳۲۰ میلیون دلار از روسیه تجهیزات نظامی خریده و وابستگی خود را به ایالات متحده ثابت کرد، اما در مقابل هند با خرید بیش از ۱۳ میلیارد دلاری از روسیه نسبت به خرید بیش از ۱ میلیارد دلاری از آمریکا ثابت کرد که نمی‌توان به ادوات یانکی‌ها اعتماد کرد.
پس از امارت و هند کشور افغانستان در جایگاه سوم ایستاده که از آمریکا بیش از ۱ میلیارد دلار و از روسیه بیش از ۲۸۸ میلیون دلار خرید نظامی کرد، البته دلیل این حجم معامله با آمریکا هم کاملا مشخص است، چرا که سربازان و تجهیزات آمریکایی سال‌ها در این کشور حضور داشتند.
کشور مصر هم که در رتبه بعدی قرار دارد حدود ۹۷۷ میلیون دلار از آمریکا و بیش از ۱۷۰ میلیون دلار از روسیه تسلیحات خرید کرده و بعد از مصر هم عراقی حضور دارد که نظامیان آمریکایی سال‌ها در این کشور بودند و به همین خاطر حجم خرید بغداد از آمریکا مبلغی بیش از ۹۱۵ میلیون دلار و از روسیه ۸۱ میلیون دلار است.
پاکستان و برزیل هم در رتبه‌های ششم و هفتم قرار دارند که پاکستان بیش از ۶۰۰ میلیون دلار از آمریکا و بیش از ۷۸ میلیون دلار از روسیه و برزیل هم در حدود ۳۰۰ میلیون دلار از آمریکا و بیش از ۱۴۰ میلیون دلار از روسیه سلاح خریدند و پس آن‌ها هم مکزیک قرار دارد که حجم خرید تسلیحات نظامی از آمریکا آن بیش از ۲۱۳ میلیون دلار و از روسیه در حدود ۳۵ میلیون دلار است.
اندونزی که پس از مکزیک حضور دارد در حدود ۱۴۵ میلیون دلار از آمریکا و بیش از ۶۴۵ میلیون دلار از روسیه سلاح خریده و پس از این کشور هم اردن با خرید بیش از ۱۲۲ میلیون دلاری از آمریکا و بیش از ۷۸ میلیون دلاری از روسیه قرار دارد.
بنگلادش با بیش از ۹۹ میلیون دلار خرید از آمریکا و بیش از ۷۸ میلیون دلار خرید از روسیه و قزاقستان که فقط در حدود ۵ میلیون دلار از آمریکا و بیش از ۱۵۰ میلیون دلار از روسیه خرید تسلیحاتی دارند؛ در رتبه‌های بعدی قرار دارند و بعد از این کشورها هم آذربایجان حضور دارد که بیش از ۲ میلیارد دلار از روسیه و فقط کمی بیشتر از ۳ میلیون دلار از آمریکا ادوات نظامی می‌خرد.
دو کشور آخر هم غنا و کامرون هستند که هر دو در حدود ۳ میلیون دلار از آمریکا و به ترتیب از روسیه بیش از ۷۰ و ۱۳ میلیون دلار سلاح خرید کرده‌اند.
همان‌طور که تصور می‌شد کشور‌های حاشیه خلیج فارس با پول نفتی که به دست می‌آوردند به سمت سلاح‌های گران قیمت اما ناکارآمد آمریکایی سوق پیدا کردند تا نوکری خود را به ارباب ثابت کنند، اما نکته جالب در مورد روسیه این است که این کشور علاوه بر فروش سلاح به سایر کشورها حاضر است دانش ساخت ادوات جنگی را هم منتقل کند که این کار باعث می‌شود کشورها به معنی واقعی کلمه مقتدر شوند، موضوعی که ایالات متحده آمریکا هرگز از آن خوشحال نیست.
آینده رقابت تسلیحاتی دو ابرقدرت چه می‌شود
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی صادرات تسلیحات به میزان زیادی کم شد و آمریکا توانست خیلی از بازار‌ها را بگیرد، اما پس از ثبات در روسیه دوباره این کشور برای بازپس‌گیری بازار‌ها تلاش کرد و توانست به جایگاه خوبی هم برسد، البته در برخی کشورها چون کشور‌های آفریقایی روسیه کمی از آمریکا عقب مانده که امروز مسکو در حال جبران آن است.
شاید امروز آمریکا در میدان رقابت تسلیحاتی دست برتر را داشته باشد، اما با اثبات ناکارآمد بودن این سلاح‌ها و تلاش روسیه برای ساخت تجهیزات پیشرفته حتما این پیشتازی دوام زیادی نخواهد داشت و به زودی باید شاهد عوض شدن رتبه‌های این دو کشور در بازار جهانی باشیم.
