به گزارش شیرازه، سرای نقالی ایران پیش از این در کاشان در استان اصفهان و ابرکوه در استان یزد آغاز به کار کرده بود.
در این آیین آغاز به کار سرای نقالی شیراز که شامگاه پنجشنبه در مؤسسه گلواژه شعر شیراز برگزار شد، دبیرکل بنیاد فردوسی، شاهنامه را دانش‌نامه‌ای دانست که 10هزار سال فرهنگ ایران را اثبات می‌کند و گفت: آموزه‌های اخلاقی شاهنامه که میراث پیامبران و نیاکان است، یکایک آموزش‌ها و پژوهش‌‌ها و آیین‌هایی را نمایندگی می‌کند که نزد ایرانیان بوده است.
یاسر موحد فرد با بیان اینکه میراث فردوسی متعلق به ایرانیان نیست، تأکید کرد: فردوسی و میراثش چنان جهانی و باارزش است که اگر کم‌کاری کنیم، سایر کشور‌ها آمادگی دارند این میراث ارزشمند فرهنگی و ادبی را به نام خود ثبت کنند.
وی در ادامه بنیاد فردوسی را سازمانی مردم‌نهاد معرفی کرد که بدون هرگونه انحصارطلبی و فارغ از وابستگی‌های دولتی،در تلاش برای انسجام‌بخشی فرهنگی فعالیت می‌کند.
وی با اشاره به پیشینه بنیاد فردوسی، عنوان کرد: این بنیاد از سال 1384 با دستور سید حسن مرعشی رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مجوز گرفت و در اسفند 1388به ثبت رسید و پس از 12 سال فعالیت، چندین رویداد ملی را بدون اتکای دولتی و با همراهی هنرمندان کشور پاس داشته است که از آن باید به بزرگداشت فردوسی در 25اسفندماه اشاره کرد که روز پاسداشت زبان فارسی نیز نام گرفته است؛ همچنین در سال 97 هزارو هشتمین سالگرد سرودن شاهنامه را در ایران و جهان جشن می‌گیریم.
دبیرکل بنیاد فردوسی افزود: بزرگداشت فردوسی بزرگداشت یک شخص نیست؛ بلکه گرامیداشت آیین‌ها، داستان‌ها و تاریخ پهلوانی ایران است.
موحدفرد شعار این بنیاد را بازشناسی مفاخر فرهنگ و هنر و تمدن ایران خواند و بیان داشت: در راستای تحقق این شعار به‌صورت اجرایی اقدام به ساخت سردیس شخصیت‌های تاریخی کرده‌ایم و متناظر یک‌به‌یک تخت جمشید نیز ساخته شده است که به‌زودی در ساختمان‌های تجاری،‌توریستی، تفریحی، بناهای فرهنگی و هنری به کار خواهد رفت.
در حاشیه این مراسم، دبیر کانون نقالی بنیاد فردوسی در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایرنا گفت: گشایش خانه‌های نقالی برپایه سند تعهد آور ایران در یونسکو به موجب ثبت جهانی این آیین در سال 2010 صورت گرفته است.
مسعود نوری‌فرد صبغه آیین کهن نقالی را به دوران ماد‌ها نسبت داد و بیان داشت: این آیین از دوران ماد‌ها در ایران با حضور گروهی به نام «گوسان‌ها» وجود داشته است، در ادامه، این دسته به خنیاگران تغییر نام دادند و در دوران متأخر در دوره صفویه و قاجاریه با عنوان نقال و پرده‌خوان شناخته شده‌اند.
وی ریشه هنر پرده‌خوانی را نیز عصر ساسانیان و دوران ظهور مانی خواند و بیان داشت: نقاشی در مجالس وعظ و خطابه‌خوانی پیروان مانی باعث پدید آمدن هنر پرده‌خوانی شد که امروزه باعنوان هنری مذهبی شناخته می‌شود و در دوره صفویه با یافتن کارکرد ترویج مذهب تشیع با توجه عمومی مواجه ‌شد.
دبیر کانون نقالی بنیاد فردوسی در بخش دیگری از این گفت‌گو، با بیان اینکه هدف بنیاد فردوسی تنها، افتتاح سراهای نقالی نیست؛ بلکه آموزش است، افزود: ازآنجاکه نقالی در زمره هنر‌های در معرض خطر در یونسکو ثبت شده است، باید تلاش کنیم آموزه‌های فرهنگ ایرانی و اخلاق ایرانی ‌اسلامی شاهنامه، خصوصاً در ترویج و آموزش نقالی زنده شود.
وی در ادامه به ظرفیت‌های شایان توجه استان فارس در احیای هنر‌ها و آیین‌های سنتی اشاره کرد و بیان داشت: درخواست‌های بسیاری از همه نقاط ایران برای گشایش سرای نقالی به دست ما می‌رسد؛ اما بنیاد با بررسی‌های میدانی مناطقی را انتخاب می‌کند که برای ترویج این هنر مستعد باشد. شیراز نیز شاهنامه‌خوان‌های بسیار خوبی دارد که اگر هدایت شوند می‌توان از میان شاهنامه‌خوان‌ها و برخوان‌های کنونی نقالان آینده را پرورش داد.
همچنین مرتضی دانش، مدیر سرای نقالی شیراز به ایرنا گفت: سرای نقالی شیراز سه سرفصل را در تدریس نقالی در رأس امور قرار داده است که عبارت‌است از شاهنامه‌خوانی، آشنایی با هنر نمایش و در ادامه، ورود به دوره نقالی.
وی افزود: نقالی هنر نمایش تک‌نفره است که هنرمند در آن تنها چهارپایه و چوب‌دست در اختیار دارد و باید با همین امکانات همه صحنه‌های نبرد را برای مخاطب تصویرسازی کند؛ همچنین نقال باید ترجمانی برای اشعار فردوسی باشد و بتواند اشعار را به نثر بیان کند بدون آنکه زیبایی‌های اثر نظم از بین برود.
دانش با اشاره به اینکه بانوان نیز به هنر نقالی علاقه‌مند هستند، تأکید کرد:حکیم توس به حضور زنان در شاهنامه پرداخته است و بسیاری از داستان‌های شاهنامه ما‌به‌ازای غیرایرانی دارد که امروز درقالب داستان و انیمیشن مورد توجه دختران ماست؛ درحالیکه همین داستان‌ها با فرهنگ ایرانی و به‌شیوه‌ای متفاوت این امکان را به وجود می‌آورد که جذب فرهنگی دیگری نشوند.
وی افزود: شاهنامه فردوسی ظرفیت‌های حضور زنان را در جامعه پیش‌بینی کرده است و طبیعی است که بانوان به شاهنامه جذب شوند؛ علاوه‌بر این، توانایی اجرا و بیان شاهنامه توسط بانوان به پرشور شدن فضای دراماتیک شاهنامه می‌افزاید و از این رو مخاطبان بسیاری در میان بانوان برای نقالی وجود دارد.
در پایان این مراسم، مرتضی دانش با عنوان مدیر سرای نقالی و عضو هیات مدیره بنیاد فردوسی شاخه فارس، علیرضا طالبان رئیس هیات مدیره بنیاد فردوسی شاخه استان فارس، سید محی‌الدین حسینی ارسنجانی دبیر بنیاد فردوسی و سمیرا صادقی مدیر کانون‌های فرهنگی هنری و عضو هیات مدیره بنیاد فردوسی شاخه استان فارس احکام خود را از دبیرکل این بنیاد دریافت کردند؛ همچنین از مرشد علیرضا حیدر پور فرد پژوهشگر هنر‌های آیینی ایران با اهدای لوحی تقدیر شد.
نقالی هنر روایت داستان‌های شاهنامه با بهره‌گیری از ظرفیت‌های کلامی و بدنی هنرمند است که تنها ابزار آن چوبی با نام مُنتشاست که گاهی سپر است، گاهی گرز و گاهی شمشیر و در مکاتب مختلفی همچون مکتب خراسان و تهران آموزش داده و اجرا می‌شود.
بنیاد فردوسی از سال 1384 دفتر مرکزی خود را در تهران راه اندازی کرد و ده سال پیش نخستین نمایندگی شهرستانی این بنیاد در شهرهای توس و مشهد راه‌اندازی شد. دیگر شاخه‌های این بنیاد در سال 96 به ترتیب در شهرهای کرمان، ایلام، کاشان و آران و بیدگل در استان اصفهان و ابرکوه در یزد است.
ابولقاسم فردوسی شاعر حماسه‌سرای ایرانی، سراینده شاهنامه است که در قرن چهارم هجری در روستای پاژ شهر توس متولد شد. او با عنوان حکیم سخن و حکیم توس شناخته می‌شود و برخی وی را بزرگ‌ترین شاعر پارسی‌گو می‌دانند. فردوسی در سال 401 هجری شمسی در سن 82سالگی از دنیا رفت و در شهر توس به خاک سپرده شد.
ایرنا