کد خبر: ۱۲۱۶۹
تاریخ انتشار: ۰۲:۲۷ - ۰۴ تير ۱۳۹۰

وحدت اسلامی، تحولات منطقه و وظیفه خطیر جمهوری اسلامی ایران

جمهوری اسلامی باید بکوشد تا از مسیر دغدغه سازی اتحاد جهان اسلام، کیفیت خواسته های مردم معترض را افزایش داده و آن را به یکی از خواسته های اصلی آنان مبدل نماید. تا کنون جمهوری اسلامی ایران به تبیین دفاع منطقی خود از تحولات منطقه و مردم مسلمان به دور از شیعی یا سنی بودن آنان، پرداخته است. این مساله گرچه توانسته است تا حدودی به بیان دغدغه جهان اسلام بپردازد اما به نظر می رسد جریان سازی مبتنی بر وحدت، با این اقدامات کمتر می تواند شکل بگیرد. لذا باید به فکر راهکارهای دیگر بود.


در ضرورت پیگیری راهبرد وحدت

پیرامون تحولات منطقه آنچه بیش از هر مساله دیگری باید برای جمهوری اسلامی هدف واقعی باشد، اتحاد جهان اسلام بر محور عزت مندی مسلمانان است. بی شک بازگشت نسبی مصر به دامان جهان اسلام و حرکت رو به جلوی دیگر کشورها، وضعیت جهان اسلام به عنوان یک پیکره واحد را مطلوب تر از قبل نموده است. اما آن چه به تحقق بهتر این هدف کمک می کند اتخاذ راهبردی است که در قالب دیپلماسی فعال و مبتکرانه از هم اکنون در پی دغدغه سازی اتحاد میان مسلمانان کشورهای مختلف باشد. چرا که در فضای انقلابی فعلی، پذیرش بسیاری از دغدغه ها آسان تر است. جمهوری اسلامی باید بکوشد تا از مسیر دغدغه سازی اتحاد جهان اسلام، کیفیت خواسته های مردم معترض را افزایش داده و آن را به یکی از خواسته های اصلی آنان مبدل نماید.

می توان راهبرد وحدت اسلامی را به دو گونه پیگیری نمود.

الف: به ثمر نشستن تحولات در کشورهای مختلف و سپس بهره برداری از فضای بوجود آمده

ب: پیگیری هم زمان آن با اعتراضات مردمی

بی شک پیگیری همزمان بسیار مفیدتر خواهد بود. دلایل این برتری موارد ذیل است:

1- در بدبینانه ترین حال ممکن است تحولات در برخی کشورها نتیجه ندهد. گرچه احتمال این مساله بسیار پائین است اما در تحلیلی مبتنی بر هزینه و فایده، منتظر ماندن برای به ثمر نشستن اعتراضات مردمی و روی کار آمدن نظامی مبتی بر آرای مردم، کاری غیرعقلانی می باشد.

2- مورد دوم، به نوعی شامل مورد اول نیز می گردد. به این معنا که در صورت تحقق خواسته های معترضین و ایجاد نظامی مردمی، دغدغه جهان اسلام  وجود خواهد داشت. البته شدت و ضعف این مساله متغیر خواهد بود.

3- ممکن است نظام های جدیدی که بر سر کار می آیند، بیشتر بر مباحث ملی خود معطوف شوند و این مساله آن ها را از پیگیری مسائل فرا ملی و داخل اعتقادی باز دارد. مطمئنا چنین نظامی گرچه از نظام های فاسد قبلی برای جهان اسلام مطلوب تر خواهد بود اما در تحقق وحدت جهان اسلام آن گونه که امت اسلامی بتواند در عرصه بین المللی به یک بازیگر مهم و اثر گذارتر تبدیل شود، کمکی نخواهد کرد.

4- همواره دغدغه سازی از سطح پائین، اثری ماندگارتر و با کیفیت تر خواهد داشت. در صورتی که دغدغه وحدت جهان اسلام به یکی از خواسته های اصلی مردم معترض در کشورهای مختلف تبدیل شود و یکی از انتقادات اصلی آنان بر نظام فاسد حاکم، این باشد که از وحدت مبتنی بر عزت امت رسول الله(ص) دور شده اند، می تواند اثرات قابل توجهی بر افزایش قدرت جهان اسلام جهت مقابله با سیاست های امپریالیستی غرب داشته باشد. در صورتی که اگر دغدغه سازی بر عهده نظام حاکم آینده قرار گیرد از ان جا که امری از بالا به پائین خواهد بود، کمتر می تواند در عمق دل و جان مردم نفوذ کرده و اثر گذار باشد.

بر این اساس به کار گیری راه حل دوم اثرگذار تر خواهد بود.

 

تفرقه افکنی عربستان

با توجه به انقلاب مصر، نفوذ عربستان بر منطقه کاهش پیدا کرده است و قدرت ژئوکالچری آل سعود، دیگر آن اثر گذشته را ندارد. علت این مساله را باید در گسترش نفوذ الازهر دانست چرا که بر قدرت آن در مقابل مدارس دینی عربستان افزوده شده است و قطبیت علمی آن در میان اهل تسنن بیشتر شده است. از سوی دیگر عربستان سعودی از شکل گیری وحدت اسلامی میان شیعه و سنی بیشترین ضرر را خواهد دید چرا که ایدئولوژی رسمی آن مبتنی بر مخالفت با شیعیان است. از سوی دیگر غالب اهل تسنن مصر را شافعیان تشکل می دهند که نزدیکی خاصی به شیعیان داشته و عقلگرا تر از سایر فرق اند. در یمن نیز، این مساله اثر چشم گیری دارد. احساس خطر عربستان، باعث شد تا دست به برخی اقدامات تفرقه افکنانه در مصر بزند. تخریب مکان های مذهبی از سوی افراطیون وهابی موجب شد تا برخی نزاع های مذهبی شکل بگیرد که این مساله مانعی در مقابل وحدت تلقی می گردد. (1)

 

جمهوری اسلامی ایران باید چه بکند؟

جمهوری اسلامی ایران سال هاست که با دفاع از مردم مظلوم فلسطین به همه ثابت کرده است که پیرو نظریه وحدت مبتنی بر محور عزت مسلمان در جهان است تا از این طریق جهان اسلام بتواند در مقابل زیاده خواهی های غرب، ایستادگی نماید. در تحولات اخیر منطقه نیز جمهوری اسلامی ایران با دفاع از مردم مصر و لیبی و یمن  و بحرین نشان داد که برایش فرقی نمی کند که اینان سنی اند یا شیعه. مهم مستضعف بودن و مسلمان بودن اینان بود. از سوی دیگر سعی جمهوری اسلامی ایران بر تبیین دفاع خود از مردم بحرین نیز در شفاف شدن این مساله کمک بسیاری نموده است. چرایی دفاع از مردم بحرین، از سوی رهبر معظم انقلاب در سخنان ایشان در حرم مطهر رضوی در اولین روز سال 1390 بیان شد :

«میگویند چرا ایران از مردم بحرین پشتیبانى میکند. خب، ما از همه پشتیبانى کردیم. ما سى و دو سال است که از مردم فلسطین داریم پشتیبانى میکنیم؛ کدامیک از کشورها، دولتها و ملتها در این سى و دو سال این پشتیبانى را کردند؟ مگر ملت فلسطین شیعه‌اند؟ در مورد غزه مردم ما چقدر تلاش کردند ... مردم ما نسبت به غزه، نسبت به فلسطین، نسبت به مصر، نسبت به تونس، همه جا ابراز احساسات کردند؛ آنها که شیعه نبودند. بنابراین بحث شیعه و سنى نیست. بدخواهانه و بددلانه سعى میکنند مسئله‌ى بحرین را به عنوان یک مسئله‌ى شیعه و سنى وانمود و قلمداد کنند. متأسفانه بعضى از کسانى که آدم خیال میکند انگیزه‌ى سوئى هم ندارند، در این دام افتادند. اگر خیرخواهانى در این بین وجود دارند، من به آنها اعلام میکنم: مسئله را مسئله‌ى شیعه و سنى نکنید؛ این بزرگترین خدمت به آمریکاست؛ این بزرگترین خدمت به دشمنان امت اسلامى است که حرکت عمومىِ ضد استبدادى یک ملت را حمل میکنند به دعواى شیعه و سنى؛ دعواى شیعه و سنى وجود ندارد» (2)

اما آن چه الان به طور کلی مشاهده می شود، در حصار مرزهای ملی بودن خواسته های مردمی است. اگرچه سرکوب هویتی آنان، نوعی علت فرامرزی تلقی می شود و بیشتر جنبه اعتقادی دارد اما وحدت جهان اسلام و نقد حاکمان فاسد از این زاویه کمتر دیده شده است. جمهوری اسلامی ایران جهت بالابردن کیفیت خواسته های معترضین و "امت شمول" کردن مطالبات آن ها جهت روی کار آمدن نظامی که دغدغه وحدت جهان اسلام و "ایستادگی امتی" در مقابل زیاده خواهی های غرب را داشته باشد، باید برخی از ابتکارات را پیش بگیرد تا بتواند مبانی وحدت را بیشتر مطرح و گسترش دهد.

تا کنون جمهوری اسلامی ایران به تبیین دفاع منطقی خود از تحولات منطقه و مردم مسلمان به دور از شیعی یا سنی بودن آنان، پرداخته است. این مساله گرچه توانسته است تا حدودی به بیان دغدغه جهان اسلام بپردازد اما به نظر می رسد جریان سازی مبتنی بر وحدت، با این اقدامات کمتر می تواند شکل بگیرد. لذا باید به فکر راهکارهای دیگر بود. البته در این میان برخی اقدامات که می تواند از سوی سازمان های مردم نهاد فعال در عرصه جهان اسلام صورت بگیرد، موثر خواهد بود. بی شک رسانه به عنوان ابزاری که مرزها را درنوردیده، می تواند در تبیین اهمیت وحدت و دغدغه سازی آن بسیار موثر باشد.

 

 

 

 

پی نوشت ها

---------------------------

1. http://www.yalesarat.com/vdcg.x9xrak9utpr4a.html

2. http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=11804

 

نظرات بینندگان