صنعت فرآوری قیمت مواد معدنی استخراج‌شده را افزایش می‌دهد،  اشتغال می‌آورد و اوضاع اقتصادی استان را بهبود می‌بخشد و درعین‌حال از خام فروشی نیز جلوگیری می‌کند اما تاکنون این اتفاق روی نداده تا فارس را بتوان خام فروش بزرگ نامید.

رئیس خانه معدن استان فارس در خصوص خام فروشی مواد معدنی در این استان گفت: فروش خام مواد معدنی به استان‌های دیگر فقط مربوط به استان فارس نیست و در کل کشور شرایط این‌گونه است.

محمدحسین شرافت افزود: لزوماً نیاز نیست که مواد معدنی در همان استان‌های معدن خیز استفاده و فرآوری شود و استان فارس نیز مانند دیگر استان‌هاست همان‌گونه که نفت در استان‌های نفت‌خیز فرآوری نمی‌شود.

وی ادامه داد: البته درست است در حال حاضر مقدار زیادی از موادمعدنی از استان خارج و در استان‌های دیگر فرآوری می‌شود درصورتی‌که اگر سرمایه‌گذاری در این بخش انجام می‌شد نیازی نبود که تمامی مواد از فارس خارج شود.

باید بسته‌های سرمایه‌گذاری تعریف شود

رئیس خانه معدن استان فارس با تأکید بر اینکه باید با تعریف بسته‌های سرمایه‌گذاری از سرمایه‌گذار برای این بخش استفاده کرد، گفت: باید به‌گونه‌ای اقدام کرد که سرمایه‌گذار برای سرمایه‌گذاری در این بخش ترغیب شود که این کار نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت و هدایت راهبردی است.

وی افزود: به‌عنوان نمونه در برخی از شهرستان‌های استان مانند نی‌ریز و صفاشهر که دارای ذخایر سنگ زیادی هستند واحدهای فرآوری کمی وجود دارد که در آنجا کاشی یا سرامیک و ... تولید می‌شود البته این میزان مناسب فارس نیست.

شرافت با اشاره به اینکه باید تکنولوژی فرآوری به‌روز باشد، تأکید کرد: متأسفانه در استان فارس واحدهای ذخایر سنگ تزئینی با تکنولوژی ۳۰ و ۴۰ سال قبل فعال هستند که این امر پاسخگو نیست و نیازمند به‌روزرسانی است.

معدن کاران می توانند ماده معدنی را استخراج و در نهایت ارتقا دهند و خودشان قادر به فرآوری این موادمعدنی نیستند از این رو باید در استان نسبت به سرمایه گذاری در این بخش اقدام کرد

 وی عمده‌ترین دلیل خروج موادمعدنی از فارس را عدم سرمایه‌گذاری در این حوزه دانست و تأکید کرد: معدن کاران می‌توانند ماده معدنی را استخراج و در نهایت ارتقا دهند و خودشان قادر به فرآوری این موادمعدنی نیستند ازاین‌رو باید در استان نسبت به سرمایه‌گذاری در این بخش اقدام کرد.

رئیس خانه صنعت استان فارس با اشاره به جایگاه مهم این استان در استخراج موادمعدنی گفت: این استان در بین رده‌های سوم تا پنجم ازنظر تعداد معادن است و باوجوداینکه معادن بزرگی در این استان وجود ندارد اما ازنظر استخراج برخی از موادمعدنی ازجمله آهن و خاک نسوز و... رتبه بالایی دارد.

شرافت با تأکید بر اینکه برای سرمایه‌گذاری در این حوزه باید بسته‌های خوبی تعریف شود، بیان کرد: یکی از این بسته‌ها  فراهم کردن زیرساخت‌هایی ازجمله راه دسترسی، انرژی و... است تا کارخانه‌های فرآوری در نزدیک واحدهای معدنی ایجاد شود و البته استان فارس در حوزه نیروی انسانی کم ندارد.

وی با اشاره به لزوم سرمایه‌گذاری دولتی و بخش صادرات نیز گفت: در این راستا باید در حوزه صادرات نیز گام‌هایی برداشته شود که یکی از اصلی‌ترین آن‌ها تعریف بندر خشک است بدین گونه که ترخیص و سازمان‌دهی و برنامه‌ریزی از داخل فارس باشد نه بدین شکل که به‌صورت جسته‌وگریخته موادمعدنی از فارس به مرز برود و  آمار استان مشخص نباشد.

«خاک نسوز» آباده بهترین در خاورمیانه

شرافت در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه آباده قطب تولید خاک نسوز کشور است، ادامه داد: ازنظر کیفیت در کشور و حتی خاورمیانه از آباده به‌عنوان قطب تولید خاک نسوز یاد می‌کنند و این شهرستان دارای ذخایر غنی است.

وی با اشاره به اینکه ۹۰ درصد خاک نسوز که برای کاشی و سرامیک استفاده می‌شود در آباده تولید می‌شود، بیان کرد: اما متأسفانه قیمت آن بسیار پایین است درحالی‌که ۹۰ درصد خاک نسوز کشور در آباده تولید می‌شود.

رئیس خانه معدن فارس افزود: قیمت تمام‌شده محصولاتی که از معدن‌های فارس بهره‌برداری می‌شود به‌اندازه‌ای پایین است که به‌سختی پوشش هزینه‌های معدن داران را می‌دهد.

وی ادامه داد: یکی از مشکلات عمده معدن داران پایین بودن قیمت مواد معدنی است؛ ضعف قیمت فروش باعث شده معدن داران ناچار باشند محصولات را زیر قیمت تمام‌شده بفروشند تا بخشی از هزینه‌هایشان را پوشش دهند. ما معدن‌های پربار زیادی در فارس داریم؛ انواع سنگ‌ها و سنگ‌آهن‌ها، شن، ماسه و... . اگر صنایع تبدیلی در فارس وجود داشت، شاید سود معدن‌ها هم بیشتر می‌شد.

شرافت گفت: یکی از نمونه‌های این معدن‌هایی که بهره‌برداری می‌شوند ولی سود چندانی از آن‌ها به مردم فارس نمی‌رسد، معدن بزرگ خاک نسوز آباده است.

فارس چهارمین استان معدنی کشور

معاون امور معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت استان فارس گفت: این استان ازنظر تعداد معادن چهارمین استان کشور است گرچه معادن کوچک و متوسطی در فارس وجود دارد.

داوود حسینی ادامه داد: استان فارس درزمینهٔ استخراج خاک نسوز و صنعتی که در کاشی و سرامیک استفاده می‌شود رتبه خوبی دارد و در حال حاضر چهار واحد دیگر در آباده راه‌اندازی شده است.

وی با بیان اینکه فارس علاوه بر خاک نسوز در سنگ‌های تزیینی و نما و ساختمانی دارای رتبه خوبی است، افزود: میزان قابل‌توجهی از این سنگ‌ها نیز صادر می‌شود، در حال حاضر ۱۵۰ واحد در خرمبید، ۱۶۰ واحد در نی‌ریز و حدود ۲۰ تا ۳۰ واحد نیز در شیراز وجود دارد.

معاون امور معادن استان فارس گفت: موادمعدنی استخراج‌شده از معادن استان ازجمله آباده و خرمبید برای فرآوری به استان‌های یزد و اصفهان می‌رود البته باید این را در نظر گرفت که اصفهان قطب فرآوری سنگ است.

وی با اشاره به اینکه ۵۷ میلیون تن ظرفیت اسمی پروانه‌های بهره‌برداری در این استان است، بیان کرد: در حوزه صنعت ساختمان تعدادی معادن نیمه فعال و تعطیل در استان فارس وجود دارد. البته ۵۸۰ معدن پروانه کار دارند که ۴۰۰  مورد آن فعال است و مابقی بنا به دلایلی ازجمله رکود بازار و ضعف مالی غیرفعال هستند.

وی با اشاره به اینکه تعدادی معادن فعال سرب و روی در استان نیز وجود دارد گفت: بازار آهن هماتیت در استان خوب نیست و فقط به‌عنوان افزودنی در صنعت سیمان مصرف می‌شود.

وی در خصوص خاک نسوز آباده نیز بیان کرد: از ۲۰ سال قبل باید برای این حوزه برنامه‌ریزی می‌شد، در حال حاضر خاک نسوز آباده به واحدهای تولیدی یزد و اصفهان منتقل می‌شود اما باید در نظر داشت که اگر فرآوری در آباده وجود داشت معلوم نیست چه بلایی بر سر کارخانه‌های اصفهان و یزد می‌آمد.

هفت یا هشت درصد سنگ های تزئینی فارس صادر می شود

معاون امور معادن استان فارس گفت: چهار میلیون تن تولید خاک نسوز کشور است که  ۹۰ درصد تولید این بخش سهم آباده است.

حسینی گفت: باید اقداماتی انجام دهیم که بتوان صادرات استان را افزایش داد که نیازمند راه‌اندازی واحدهایی با تکنولوژی جدید است.

معاون امور معادن استان فارس اظهار کرد: باید در نظر داشت که یک واحد خاک نسوز آباده یک هزار و ۵۰۰ نفر پرسنل دارد که آماری قابل‌توجه است.

حسینی گفت: هفت هزار و ۸۰۰ نفر به‌صورت مستقیم در معادن استان فعال هستند.

وی ادامه داد: بخش خیلی کمی یعنی حدود هفت الی هشت درصد سنگ‌های تزئینی استان صادر می‌شود که قابلیت توسعه این بخش وجود دارد.

فرآوری مواد معدنی به‌صورت ویژه در دستور کار قرار گیرد

نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی نیز در این رابطه گفت: مدتی قبل در جلسه کمیسیون صنعت استان فارس پیرامون خروج مواد خام از این استان موضوعاتی مطرح شد.

علی‌اکبری با انتقاد از این روند ادامه داد: در این جلسه موضوعاتی پیرامون مقررات مربوط به معدن داران مطرح شد و درخواست شد که شاخصی برای این امر تعریف شود تا حداقل کمی از موادمعدنی در داخل استان فرآوری شود.

وی بیان کرد: در این جلسه از مسئولان استانی درخواست شد که حداقل پنج درصد از ارزش‌افزوده منابع معدنی کشور مربوط به استان فارس باشد.

این نماینده مردم شیراز افزود: اگر این اقدام انجام شود به‌طور حتم در اشتغال‌زایی استان تأثیر زیادی دارد به همین منظور باید این موضوع به‌صورت ویژه در دستور کار قرار گیرد.

اکبری اظهار کرد: وقتی محصولات معدنی را خام می‌فروشید، ارزش‌افزوده زیادی به دست نمی‌آورید ولی ارزش‌افزوده محصولات تبدیل‌شده نه‌تنها بسیار بالا است بلکه به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم سود زیادی ایجاد می‌کند.

به‌هرحال وجود معادن ظرفیت بزرگی است که در اختیار استان فارس قرار دارد. حجم بالای استخراج از معادن فارس بدون داشتن صنایع تبدیلی عملاً ارزش‌افزوده مؤثری برای فارس ندارد ازاین‌رو باید متولیان امر نسبت به تشویق سرمایه‌گذاران برای فعالیت در این بخش اقدام کنند.

مهر