به گزارش شیرازه، شرکت دانش بنیان یا «شرکت متمرکز بر دانش» به صورت تئوری به شرکتی که حیات و اساس آن برپایه علم و فناوری خاص که منتج به یک محصول یا خدمت شده باشد و با محوریت دانش و تحقق اهداف علمی و اقتصادی  شکل گرفته باشند، گفته می شود و در عمل دانش بنیان یک اصطلاح کاربردی پیرامون یک مجوز یا گواهینامه است که توسط کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت های دانش بنیان تحت نظر معاونت علمی ریاست جمهوری طی فرایند ارزیابی برای یک شرکت یا موسسه بر اساس محصولات و خدمات آن شرکت صادر می گردد. این شرکت ها می توانند خصوصی یا دولتی باشند. امروزه اکثر استارتاپ های کشور نیز به سمت ثبت شرکت دانش بنیان رفته اند.

بنابر آمار سایت معاونت علم و فناوری تعداد 3829 شرکت فعال دانش بنیان در زمینه های انجام پژوهش‌های کاربردی و توسعه‌ای، ارائه‌ی خدمات تخصصی، مشاوره‌ای، علمی، تحقیقاتی و فنی، نظارت بر پروژه‌های پژوهشی، اجرایی و مشاوره‌ای، ارائه‌ی خدمات توسعه‌ی کارآفرینی، ارائه‌ی خدمات توسعه‌ی محصول جدید، تشخیص فرصت‌های کارآفرینی، انجام خدمات توسعه‌ی فناوری، خدمات ورود کسب‌و‌کارها به بازار بین‌المللی و جهانی کردن آن‌ها، اجرای طرح‌های توسعه‌ی کارآفرینی در سطح ملی، منطقه‌ای و محلی مشغول به فعالیت هستند و این آمار در استان فارس 138 شرکت فعال است که از این حیث در کشور رتبه چهارم را دارد.

با وجود این تعداد شرکت در استان فارس، امکانات و حمایت های لازم در این استان آنچنان که باید و شاید صورت نمی گیرد و شرکت های دانش بنیان با مشکلات و معضلات بسیاری دست و پنجه نرم می کنند.

حامد معزی، دکترای بازاریابی و مدیریت در خصوص مشکلات و معضلات شرکت های دانش بنیان در گفتگو با خبرنگار شیرازه گفت: ضعف دانشی، مالی و اقتصادی، بازار و قوانین ناکارآمد و ناکافی مهم ترین مشکلات و ضعف های شرکت های دانش بنیان در استان فارس می باشد.

وی مشکل ضعف دانشی برخی شرکت های دانش بنیان را به دو دسته ضعف علمی و فنی و ضعف مدیریتی عنوان کرد و ادامه داد: بعضی از شرکت های دانش بنیان علی رغم اینکه شرکت دانشی هستند، در حیطه های کاری خود دچار ضعف هستند، همچنین برای اداره یک شرکت تنها بحث فنی و علمی کفایت نکرده و می بایست در حوزه مدیریتی نیز علم و آگاهی کافی را داشته باشند که بسیاری از شرکت ها از عدم آگاهی و توانایی مدیریت در استان فارس لطمات زیادی را متحمل و بسیاری نیز نیمه کاره شرکت را رها کرده اند.

ضعف مالی و اقتصادی

به گزارش شیرازه، برای شروع هر کار و انجام فعالیتی به حداقل هایی نیاز است که برای تامین آن ها به یک حداقل سرمایه احتیاج می باشد.

فعال بازار کسب و کار، ضعف بنیان های مالی و اقتصادی را از دیگر مشکلات شرکت های دانش بنیان دانست و توضیح داد: برای شروع فعالیت شرکت یا نیاز به یک سرمایه اولیه است که معمولا در شرایط فعلی و حضور جوانان در این حوزه کمتر افرادی هستند که سرمایه داشته باشند و معمولا باید به سمت وام هایی بروند که شاید گرفتنش پیچ و خم های اداری و بانکی طولانی مدتی دارد.

معزی با بیان اینکه بسیاری از شرکت های دانش بنیان از مشاورین حوزه های مختلف استفاده نمی کنند، خاطرنشان کرد: یک شرکت برای اینکه به موفقیت نائل شود می بایست مشاورینی در حوزه های مختلف همانند امور مالی، بازاریابی، فنی و انگیزشی در کنار سایر ارکان شرکت داشته باشند.

حوزه بازار

بازارسنجی، فرصتی است تا به بیرون از شرکت و همچنین به عواملی که بر موفقیت شرکت تاثیرگذار هستند، نگاهی انداخته و تحقیق و بررسی های لازم را صورت دهند.

بازارگردی، در این روش فرد از نزدیک رفتار مصرف کنندگان محصولات شرکت خود و محصولات شرکت های رقیب را مشاهده می کند. رقیب ها می توانند داخلی و یا خارجی باشند و همچنین این مشاهده و ارزیابی می تواند از طریق اینترنت و فضای مجازی و یا حضور در نمایشگاه های بین المللی و بزرگ باشد.

معزی بازارسنجی نامناسب و بسیاری از مواقع عدم بازار سنجی را از دیگر معضلات شرکت های دانش بنیان استان فارس اعلام کرد و اذعان داشت: شرکت ها بازار را به خوبی بررسی نمی کنند تا محصول خود را متناسب با نیاز جامعه و بازار تولید و ارائه دهند و همین عدم انجام بازارسنجی زمینه ساز برخی از شکست های شرکت ها بوده است.

به گفته وی بازارگردی از جمله دیگر نقصان های شرکت های دانش بنیان می باشد که با حضور در نمایشگاه های بین المللی و بزرگ در زمینه آن شرکت و همچنین استفاده از ظرفیت اینترنت این نقطه ضعف را پوشش داده و کیفیت محصول خود را نیز در سطح بالایی قرار دهند.

این پژوهشگر حوزه بازار درخصوص کارها و فعالیت هایی که پس از ساخت محصول نهایی باید صورت پذیرد، متذکر شد: پس از تولید یک محصول می بایست شرکت های دانش بنیان به سمت بازاریابی برای محصول خود حرکت کرده و موفق به یک برندسازی در بازار برای محصول خود شوند.

ضعف در شناخت و فرهنگ عمومی جامعه
مشاور حوزه کسب و کار با اشاره به اینکه کشور در بعد فرهنگی کمبودهای بسیاری دارد و این در حوزه شرکت های دانش بنیان نیز صادق است، اضافه کرد: مردم با شرکت های دانش بنیان و محصولات آن ها به خوبی آشنایی ندارند و همچنین سرمایه گذاران نیز به دلیل ناآگاهی و نبود شناخت کافی، در این حوزه کم تر سرمایه گذاری و ورود می کنند.

کمبود قوانین متقن حمایتی

در طی سال های اخیر با توجه به اهمیت حوزه شرکت های دانش بنیان و مورد توجه قرار گرفتن آن، قوانینی نیز برای آن در نظر گرفته شده و می بایست حمایت هایی نیز از این شرکت ها صورت پذیرد که به گفته صریح دکتر معزی، قوانین اندک و همان قوانین کم نیز دارای ضعف هایی می باشند که به معضلات شرکت های دانش بنیان تبدیل شده است.

یکی از مدیران مرکز نخبگان و همکاری های علمی شهید فهمیده مستقر در استان فارس نیز در گفتگو با خبرنگار شیرازه بر گفته دکتر معزی صحه گذاشته و می افزاید: فرآیند منسجم حمایت از شرکت های دانش بنیان در کشور وجود ندارد و این قضیه در استان فارس پررنگ تر از سایر استان ها می باشد.

وی در ادامه صحبت هایش به وجود 110 برنامه حمایت از شرکت های دانش بنیان اشاره کرد و افزود: این 110 طرح که توسط معاونت علم و فناوری ریاست جمهوری ارائه شده است، در عمل قابل اجرا نیست و ادارات و سازمان های مرتبط در این حوزه همچون گمرک و اداره مالیات کار خودشان را انجام می دهند.

نیاز بیشتر به حمایت های دولتی

دولت با تشکیل مجموعه ها، سازمان ها و اداراتی نظیر پارک های علم و فناوری، بنیاد ملی نخبگان و مراکز رشد سعی بر حمایت از شرکت ها و فعالیت های دانش بنیان داشته اما به اعتقاد حامد معزی، دکترای مدیریت و مشاوره کسب و کار با توجه به بالا رفتن تعداد شرکت ها و افراد فعال در این زمینه، بودجه ها، فضا و امکانات کافی نمی باشد و می بایست دولت بیش از پیش در این زمینه ها به یاری شرکت های دانش بنیان بشتابد.

مدیر مرکز نخبگان و همکاری های علمی شهید فهمیده از وجود تنها یک کارگزار و ارزیاب شرکت های دانش بنیان در استان بزرگ و پهناور فارس گلایه کرد و گفت: استان فارس با 30 شهرستان، 102 شهر، 84 بخش، 205 دهستان و 8369 آبادي و با مساحت بالغ بر 122 هزاركيلومتر مربع كه معادل 5/7 درصد از مساحت كل كشور مي باشد، چهارمین استان از حیث پهنه و بزرگی می باشد و با جمعیت بیش از 5 میلیون نفر چهارمین استان پرجمعیت در کشور می باشد اما کارگزاری که برای تایید و ارزیابی شرکت های دانش بنیان می باشد، در این استان تنها یکی می باشد.

این مقام مسئول در مرکز نخبگان و همکاری های علمی شهید فهمیده با بیان اینکه سخت گیری های زیادی نیز در این کارگزاری در استان فارس صورت می گیرد، ابراز داشت: طرحی را در استان فارس به کارگزار ارجاع داده ایم اما نتوانسته مجوزهای لازم را بگیرد اما همین طرح را در تهران ارائه دادیم و به راحتی مجوزهای لازم را کسب کرد.

چند پیشنهاد برای بهتر شد اوضاع شرکت های دانش بنیان

به گزارش شیرازه، یک، دانش؛ افراد فعال در شرکت های دانش بنیان می بایست با اهتمام بیشتر سعی بر بالابردن دانش و آگاهی خود در زمینه های مورد نیاز همانند زمینه فنی لازم برای کار خود و همچنین مدیریت و اداره یک شرکت داشته باشند.

دو، مالی و اقتصادی؛ افراد فعال در حوزه های دانش بنیان می بایست برای شروع کار و بقای شرکت خود با اندوخته مالی مناسب که از طرق مختلف نظیر سرمایه گذار و وام های موجود به دست می آید، وارد این عرصه شود.

سه، اهمیت ویژه به مباحث مشاوره ای؛ شرکت های فعال می بایست برای اینکه توان رقابت در بازار را با محصولات سایر شرکت ها و محصولات وارداتی داشته باشند، از مشاورین حوزه های مختلف بویژه امور مالی، بازاریابی و فنی بهره لازم را ببرند.

چهار، بازار؛ شرکت های دانش بنیان برای موفق بودن در راهی که به آن گام گذاشته اند، می بایست با چشمانی باز به خوبی بازار سنجی، بازار گردی و بازاریابی را برای محصول خود انجام دهند تا در آینده دور یا نزدیک با شکست مواجه نشوند.

پنج، شناخت و فرهنگ عمومی جامعه؛ ارگان ها و اداراتی همچون فرهنگ و ارشاد اسلامی، پارک علم و فناوری، بنیاد ملی نخبگان و سایر دستگاه های مرتبط می بایست در بحث شناساندن شرکت های دانش بنیان و محصولات آن ها به عموم مردم و سرمایه گذاران، پیشرو در حل این مشکل در جامعه باشند.

شش، قوانین حمایتی متقن و کارآمد؛ مجلس شورای اسلامی به عنوان قانون گذار کشور می بایست با تصویب قوانین بیشتر در حوزه شرکت های دانش بنیان و رفع نواقص قوانین قبلی این حوزه، سعی بر حمایت بیشتر از شرکت های دانش بنیان داشته باشد.

هفت، دولت؛ با برگزاری نمایشگاه های مختلف ملی و بین المللی، تخصیص بیشتر بودجه، فضا و امکانات و تعیین وام ها و رایزنی با اتاق های بازرگانی جهت صادارت کالاهای دانش بنیان، از این شرکت ها حمایت بیشتری را به عمل آورد. همچنین تعداد کارگزاران هر منطقه و استان را باتوجه به جمعیت و مساحت آن منطقه تعیین نماید.
*محمد صادقی