به گزارش سرویس اجتماعی شیرازه، امروزه با تغییر سبک زندگی بشر از سنتی به مدرن  و از دالان نشینی و اتاق های هفت رنگ و حیاط های پر از درخت و گل و حوض آب، به آپارتمان نشینی های محدود و خسته کننده و فضاهای اندک، شهروندان نیز روز به روز با مشکلات جسمی و ر وحی و روانی بیشتری نسبت به گذشته مواجه می شوند، چرا که از یک سو حذف فضاهای نشاط آور و سکونت گاه هایی که خود شادابی را به همراه داشت از یک سو و مشغله و گرفتاری های روزمره از سوی دیگر فرصتی را برای همنشینی با هنر فراهم نمی کند.

آن هم برای مردمان شهر و دیار و استانی که هر فصلش هزار نقش و رنگ دارد و گوشه گوشه اش نمادهایی از هنر گذشتگان به چشم می خورد، اما در این میان کم توجهی به این آثار هنری و تاریخی و نبود فضاهای مناسب برای نگهداری اشیاء تاریخی و قدیمی موجب شده شهرهای ما از سبک و سیاق قبل خارج شده و در میان انبوهی از سنگ و مصالح مصنوعی محاصره گردد.

اگر چه هنرهای شهری در شهرهایی چون شیراز که سازه های بتنی آنها را در خود بلعیده اند، می تواند فضای شهری را برای شهروندان لطیف تر و جذاب تر نماید، اما با این حال به نظر بسیاری از هنرمندان، در سال های اخیر نسبت به این هنرها کم توجهی شده است. به گونه ای که جای خالی هنرها و موزه های مختلف به خوبی  در شیراز احساس می شود.

موزه هایی که می توانند هم مانع فراموشی فرهنگ، آداب و رسوم و تمدن مردمان دیارمان گردند و هم به لحاظ اقتصادی، قادر هستند یک تکان اساسی به حوزه گردشگری دهند. ولی به شرط اینکه با ساز وکارهای مناسب، جانمایی های هوشمندانه بتوانند انبوهی از گردشگران خارجی و داخلی را به سمت خود جذب نمایند.

موزه ها از دیر باز مورد توجه علاقمندان به تاریخ و گردشگری بوده اند و در ایران و به ویژه شیراز دارای قدمت بسیاری هستد.

 در آستانه 28 اردیبهشت ماه، روز جهانی موزه بر آن شدیم تا اشار ه کوتاهی به تاریخ شکل‌گیری نخستین موزه‌ها در ایرانداشته باشیم.

تاریخچه پیدایش موزه در ایران و فارس:

موزه ها  که به عنوان یک نهاد مدنی در جوامع شکل می‌گیرند، نگهبان، مفسر و حامی میراث طبیعی و فرهنگی ابنا بشر هستند.
 
اولین موزه در ایران به سال ۱۳۱۶ بنیان گذاشته شد، البته پیش‌تر در سال ۱۲۹۵ صنیع‌الملک چنین کاری می‌کند. انگیزه ساختن موزه در دوران ناصرالدین‌شاه در سفر به فرنگ شکل گرفت.
 
به گفته کارشناسان حوزه گردشگری ،کاوش‌های باستان‌شناسی داخلی و فضای مدرن پس از دوران مشروطه و حضور وزیرانی مثل علی‌اصغرخان حکمت موجب شکل گرفتن موزه‌های مدرن در ایران شد، اولین موزه مدرن در ایران توسط «آندره گدار» معمار در قالب موزه ایران باستان بروز پیدا کرد. همزمان با آن شیراز و استان فارس نیز اولین جایی است که بعد از پایتخت موزه دار می‌شود.
 
اولین موزه در استان فارس زمانی شکل گرفت که «هرتسفلد» آلمانی در تخت جمشید کاوش‌های باستانی کرد و به واسطه آن موزه پارس در سال ۱۳۱۷ افتتاح شد. سپس موزه ساسانی در بیشاپور راه‌اندازی می‌شود و در این دوره تا بعد از دوره رضاخان پرونده موزه در فارس بسته شد.
 
شاهچراغ (ع)؛ اولین موزه پس از جنگ جهانی در شیراز

بر اساس تحقیقات باستان شناسان و به گفته کارشناسان حوزه میراث فرهنگی، پس از جنگ جهانی شرایط موزه‌سازی فراهم نشد، تا اینکه سال ۱۳۴۴ اولین موزه پس از جنگ جهانی تاسیس می‌شود که موزه شاهچراغ(ع) است. این موزه را هم علی اصغرخان حکمت شکل داد.  در ادامه، سال ۱۳۴۸ موزه نارنجستان قوام توسط موسسه مطالعات آسیایی دانشگاه شیراز راه‌اندازی و پس از در سال ۱۳۵۳ موزه تاریخ طبیعی شیراز بر اساس نیازها طراحی شد. همچین در سال ۵۳ «باغ نشاط لار» نیز در شکل موزه راه‌اندازی می شود که لار اولین شهرستانی است که موزه دار شد.
 
به گفته موسس موزه فرهنگ فارس، کل موزه‌هایی که تا پیش از انقلاب اسلامی در فارس وجود داشته، ۷ موزه بوده است، درحالی‌که در کل کشور ۴۵ موزه داشتیم و استان فارس در آن دوره ۱۵ درصد موزه‌ها را در اختیار داشته است، بعد از انقلاب هم در دهه شصت اولین موزه  به نام موزه سنگ هفت‌تنان در سال ۱۳۶۴ ایجاد می‌شود. سه سال بعد کاخ پذیرایی در ابتدای بلوار ارم شیراز و پل باغ صفا بعنوان موزه شهدا ایجاد شد. در دهه ۷۰ هم یک ‌موزه نظامی در باغ عفیف آباد ایجاد گردید.
 
دهه ۸۰ خورشیدی نیز ساخت و ایجاد موزه در فارس رونق گرفت به گونه ای که اولین موزه های خصوصی در این دهه شکل می‌گیرد و در این سال‌ها ۵ موزه تاسیس می‌شود. موزه خانقاه احمدی، موزه زینت الملک، موزه خاتم و موزه هنر مشکین‌فام و موزه مردم‌شناسی دوان و موزه کریشکی لار از این شمار است.
 
استان فارس در حسرت یک موزه بزرگ و استاندارد

با وجودی که در دهه 90 خورشیدی هر سال در شیراز دست کم یک موزه تاسیس شد اما با این حال از این شمار موزه، ۲۵ درصد تعطیل شده است.
 

و اما اکنون پس از گذشت سالیان دراز از تشکیل اولین موزه ها و روند شکل گیری و نگهداری آنان  در شهر شیراز، ما هنوز در حسرت یک‌ موزه بزرگ و استاندارد در شأن این کلانشهر و استان پهناور و تاریخی فارس هستیم و همه موزه‌هایی که ذکر شد علی‌‌رغم اینکه بنام موزه هستند اما ۹۸ درصد کاربری دیگر دارند.

 به باور فعالان حوزه گردشگری، ایجاد موزه‌هایی مناسب برای مجموعه های پربازدیدی چون حافظ و سعدی و در کل فارس که از قدیم خواستگاه فرهنگ و هنر و تمدن بوده، ضرورتی انکارناپذیر است که باید مورد توجه متولیان این امر قرار گیرد.
 
و اما کلام آخر:

 اگر چه  در دو سال گذشته شیوع بیماری کرونا و همه گیری آن در سراسر دنیا موجب شد صنعت گردشگری رو به افول رفته و مسافرت ها تا حد قابل توجهی کاهش یابد و حتی در اوایل همه گیری این ویروس به صفر برسد و همین موضوع باعث شد موزه های مخاطبان بسیاری را از دست دهند، اما ما در ایران پیش از کرونا نیز هم مشکل مخاطب داشتیم و هم شاهد فضاهای موزه ای خوب و جذابی نبودیم. چرا که به گفته فعالان این حوزه بزرگترین موزه‌های ایران با یک بازدید حداکثر ۲۰ دقیقه‌ای انجام پذیرفتی است.

پس استانداردسازی و دادن سرویس‌های اطلاعاتی روزآمد و استفاده از تکنولوژی روز در جذب مخاطب نقش بسیاری دارد که این کار هم نیازمند منابع مالی و حمایت های همه جانبه بخش دولتی است و هم همت بخش خصوصی و علاقمندان به حوزه گرشگری را میطلبد.

 انتهای پیام/س