طي يك ماه اخير، تحولات يمن وارد مرحله تازه اي شده است سه هفته پيش در روز 29 آذر، مردم يمن راهپيمايي بزرگ خود را از شهر تعز به سمت پايتخت شروع كردند مردم نام راهپيمايي 250 كيلومتري خود را «راهپيمايي نجات انقلاب» گذاشته و بر عزم خود براي واژگون كردن نظام سياسي يمن تاكيد كردند. هفته گذشته شهرهاي ديگر غرب يمن اين ابتكار را پي گيري كردند راهپيمايي حدود 300 كيلومتري مردم از شهر حديده- در منتهي اليه غرب يمن و در سواحل درياي سرخ- به سمت صنعا كه از روز چهارشنبه هفته قبل آغاز شد، پس از طي مسافت و عبور از استان هاي حجّه و عمران ديروز به صنعا رسيد. شعار محوري مردم اين است كه نظام سياسي و نه فقط علي عبدالله صالح بايد ساقط شود. در مورد تحولات اين كشور گفتني هايي وجود دارد:
1- علي عبدالله صالح كه بعد از مجروح شدن به عربستان گريخته بود، پس از شروع محاكمه حسني مبارك در مصر به يمن بازگشت. هدف عمده او، عربستان و آمريكا اين بود كه وضعيت مبارك- سقوط و سپس محاكمه- را يك استثنا معرفي كرده و رژيم هاي ديكتاتور وابسته را از نگراني درآورند. بر اين اساس عربستان سعودي وارد صحنه شد و طرحي را تحت عنوان «طرح مبادله خليج» ارائه كرد. برمبناي اين طرح صالح به همراه 400 نفر ديگر از عناصر اصلي حكومت او از تعقيب قضايي مصون خواهند بود و كسي حق تعقيب آنان را به عنوان مجرم ندارد، اموال آنان مورد بازپرسي و توقيف قرار نمي گيرد و به خانواده هاي آنان آسيب وارد نمي شود. طرح مبادله خليج بعد از مدتي كش و قوس به امضاي صالح و اعضاي شوراي همكاري خليج فارس و گروهي از قبيله حاشد از جمله شيخ صادق رئيس آن و علي محسن الاحمر پسرعموي صالح كه به صورت صوري به مخالفين پيوسته بودند، رسيد. بعد از آن علي عبدالله صالح در ظاهر از حكومت كناره گيري و كارها را به «منصور عبدربه» سپرد و در عين حال موقعيت مهم رهبر حزب المؤتمر- حزب حاكم- كه تصميم گيري هاي اصلي حكومتي را در اختيار دارد، براي خود حفظ كرد. با اين وصف كاملا واضح بود كه اين يعني تغيير بسيار اندك در كادر سياسي يمن.
2- وقتي طرح مبادله خليج به امضاي طرفين رسيد، شيخ صادق الاحمر به عنوان رئيس قبيله، ژنرال علي محسن الاحمر فرمانده سابق ارتش و بعضي از احزاب وفادار به رژيم لائيك صالح كه به ظاهر به تجمع كنندگان ميدان تغيير صنعا پيوسته بودند به اسم اين كه انقلاب به پيروزي رسيده است نيروهاي خود را از ميدان خارج كرده و از آن پس مشروعيت حضور در ميدان را زير سؤال بردند. بعد از اين كابينه عبدربه با حضور 34 وزير و معاون نخست وزير كه ادعا مي شد 17 كرسي آن به مخالفين تعلق گرفته است، شروع به كار كرد.در حالي كه اين 17 كرسي همان كرسي هاي تحت اختيار شيخ صادق، علي محسن و احزاب عضو كابينه صالح هستند. اين ترفند براي مدت كوتاهي كارگر افتاد از آن پس شيخ صادق در جايگاه رئيس قبيله هرگونه حضور خياباني را غيرقانوني دانسته و از ارتش خواست براي پايان بخشيدن به ناآرامي ها وارد عمل شود و درگيري هاي زيادي ميان ارتش و معارضان رخ داد.
3- با دودستگي پيش آمده در صنعا، مبارزان مركز تجمع را از صنعا به تعز منتقل كردند و از آن پس تعز پايتخت انقلاب شد و ارتش هم متعاقب آن به حملات هوايي و زميني به تعز شدت بخشيد. تا اين كه مردم غرب يمن تصميم گرفتند به حيات بقاياي رژيم صالح خاتمه دهند از اين رو راهپيمايي بزرگ 29 آذر طراحي شد اين راهپيمايي 6 روز به درازا كشيد وقتي مردم به دروازه صنعا رسيدند با حمله شديد ارتش مواجه گرديدند. ارتش در روز يكشنبه 4 دي ماه حدود 13 نفر از مردم را به شهادت رساند و حدود 100 نفر از آنان را زخمي كرد. اقدام ارتش از يك سو مورد حمايت رئيس قبيله حاشد و حزب حاكم مؤتمر- كنگره ملي- قرار گرفت و از سوي ديگر آمريكا و عربستان صراحتا از آن حمايت كردند. در اين ميان سفير آمريكا در يمن با صراحت گفت: «حكومت بعد از توافق خليج حق داشته آشوب طلبان را قلع و قمع كند، چرا كه اينك با نيروهايي متجاوز مواجه است!» مقامات سعودي نيز صراحتا از اقدام ارتش عليه مردم حمايت كردند اما از سوي ديگر اين مسئله اعتراضات شديد مردمي عليه عربستان و آمريكا را در پي داشت. در عين حال عليرغم آن كه اقدام ارتش در روز يكشنبه 4 دي ماه سبب متفرق شدن مردم شد اما كشتار مردم توسط ارتش، هواداران جديدي را به ميدان آورد. حضور نيروهاي معترض جديد تا حدي سبب عقب نشيني حكومت گرديد و رئيس قبيله حاشد بار ديگر اعلام كرد كه از خواسته معترضان حمايت مي كند!
4- با اصرار حكومت، بر نخست وزيري منصور عبدربه و مشخص شدن نقش صالح در امور، مردم در شهرهاي مختلف به صحنه آمدند، نيروهاي حوثي در استان هاي صعده، حجه و عمران كه دخالت چنداني در تحولات صنعا نداشتند از خواسته معترضان حمايت علني كردند و بار ديگر راهپيمايي مردم از غرب به سمت مركز راه افتاد. مردم شهر ساحلي حديده راهپيمايي بزرگ ديگر خود را از روز چهارشنبه 14 دي از سواحل درياي سرخ آغاز كردند و در مسير خود به استان ها و شهرهاي مختلف رسيدند و در نهايت ديروز بيش از 100هزار نفر پس از طي مسافت حدود 300 كيلومتر به دروازه صنعا رسيدند اين در حالي بود كه مزدوران حكومت- عناصر ارتش و حزب موتمر و عشيره الاحمر- در ورودي شهرهاي عمران و حجه با معترضان درگير شده و تعداد زيادي از آنان را مجروح كرده بودند. حضور بيش از 100 هزار نفر، آمريكا، عربستان و رژيم صالح را به وحشت انداخته و اين در حالي است كه آنان به تجربه دريافته اند كه كشتار مردم راه حل به حساب نمي آيد. در عين حال اين دو راهپيمايي بزرگ نشان داد كه «طرح مبادله خليج» به پايان راه رسيده است. تزلزل در خاندان الاحمر و دو دسته شدن ظاهري آنان نشان مي دهد كه توطئه غربي عربي به بن بست رسيده و آنان را ناچار به پذيرش حقيقت خواهد كرد.
5- حكومت صالح در فاصله جمعه كرامت- سه ماه پيش- تا اعلام استراتژي «نجات انقلاب» از سوي نيروهاي انقلاب توانست از شكاف موجود استفاده و تا حدودي طرح عربستان را عملياتي كند اما اينك دوره اين طرح به پايان رسيده است. نيروهاي الحوثي در جريان حركت اخير مردم- از حديده به سمت صنعا- كمك زيادي به نيروهاي انقلاب كردند، اين يك تحول مهم در انقلاب مردم يمن به حساب مي آيد.
6- تشكيل جبهه نجات انقلاب روح تازه اي به مردم داد و نيروهاي جديدي وارد ميدان كرد و توانست تا حدودي خلع رهبري را در اين كشور پر كند. اين نيروها كه ابتدا مايل نبودند با حكومت به درگيري امنيتي-نظامي برسند و سعي مي كردند از شعارهايي كه آمريكا و عربستان را نگران كند، پرهيز نمايند اما اينك احساس مي كنند كه عامل خارجي نقش اصلي را در تداوم رژيم صالح ايفا مي كنند. اين مسئله سبب به ميدان آمدن مردم عليه عربستان و آمريكا شد و به نظر مي آيد از اين پس تا حد زيادي عربستان تحت فشار قرار خواهد گرفت. اين موضوع در عين حال روحيه نيروهاي انقلاب را كه پس از امضاي توافق اتفاقيه خليج به پژمردگي گرائيده بود، بازسازي و حجت را نيز بر آنان تمام كرد.
از اين رو امروزه بار ديگر ميدان تغيير صنعا مملو از نيروهاي مردمي شده است.
7- نيروهاي انقلاب طي حدود 11 ماه اخير در مظلوميت مطلق بوده اند چرا كه با سركوب شديد حكومت از يك سو و حمايت جدي كشورهاي غربي و عربي از صالح از سوي ديگر مواجه شده اند. در حال حاضر هم نيروهاي متشكل- شامل ارتش، حزب موتمر و عشيره آل احمر- در كنار صالح قرار دارند و احزاب شناخته شده- شامل شش حزب- هم بطور غيررسمي در خدمت صالح قرار دارند در حاليكه نيروهاي انقلاب از هيچكدام از اين ابزارها برخوردار نيستند و مقاومت نزديك به يك سال آنان عليرغم نداشتن رهبري منسجم بسيار عجيب و قابل تحسين است. اين نيروها به مرور به سمت يك رهبري جمعي حركت كرده و اينك نشانه هايي از آن به چشم مي خورد.
8- نشانه هايي وجود دارد كه عربستان سعودي درصدد است يك نيروي چالش گر داخلي را عليه نيروهاي انقلاب وارد عمل كنند كما اينكه سعودي ها همين سياست را در ليبي، عراق و مصر هم به اجرا گذاشته اند. سعودي ها درصدد هستند يك نيروي خنثي كننده انقلاب را كه تركيبي از نيروهاي وهابي، نيروهاي قبيله اي وفادار به صالح و بخش هايي از ارتش- تحت فرمان محسن الاحمر- هستند را وارد ميدان نمايند. نشانه هايي از اين مسئله را ما در جريان دو راهپيمايي بزرگ- 29 آذر و 14 دي- مردم مشاهده كرديم. نيروهايي كه در ورودي هاي حجه، عمران و صنعا با سنگ به مردم حمله كرده و صدها نفر را زخمي كردند نشانه اي از اين برنامه است. ضمن آنكه براي استفاده از ظرفيت مدرسه وهابي «دارالحديث» در روستاي زيدي «دماج» تلاش هايي وجود دارد. در اين مدرسه 6000 طلبه وهابي از كشورهاي مختلف با پول عربستان به تحصيل مشغول هستند. خبرهاي مختلف بيانگر آن است كه به آنان آموزش هايي براي درگير شدن با مخالفان صالح داده شده است.
9- روند تحولات درعراق، ليبي، مصر، بحرين، تونس و يمن به ضرر غرب و كشورهايي نظير عربستان پيش مي رود. اظهارات اخير مالكي عليه آمريكا و پيروزي نيروهاي شريعت گرا در تونس و مصر اين را به خوبي نشان مي دهد. به موازات آن آمريكا، عربستان و... تلاش مي كنند تا با ايجاد درگيري ها و بمب گذاري ها روند تحولات و يا حداقل تصوير تحولات را مخدوش جلوه دهند.
سعدالله زارعي