10اردیبهشت سالروز فرمان تاریخی رهبر معظم انقلاب اسلامی خطاب به رؤساي قواي سه گانه در خصوص مبارزه همه جانبه و سازمان يافته با مفاسد مالي و اقتصادي است.

اینفرمان آنقدر جامع و قاطع است که می توان آن را به مثابه مانیفست مبارزه بامفاسد اقتصادی و خاکریزی هشت ضلعی در جنگ بی امان با مفسدین دانست.

 فرمان هشت ماده ای گرچه یک دهه قبل صادر شده است، اما تاریخ سفید و به روز دارد و این یعنی عدم مطلوب بودن عملکرد قوا در امر مبارزه با مفاسد اقتصادی.

 "این نامه ما، مطالبه ما، مال سال 1380 است؛ تاریخش آن وقت است، اما همیشه تاریخِ روز دارد. امروز هم اگر واقعیت جامعه را بخواهید، همان مطالبه، همان حرفها، امروز از طرف ما نسبت به مسئولان قوای سه گانه وجود دارد، که باید انجام دهند. این را دست کم نباید گرفت. و بدتر از هر چیز این است که در داخل دستگاه های مسئول، خدای نخواسته این عوامل مفسد بتوانند نفوذ کنند و آدم هایی را به رنگ خودشان در بیاورند یا همکار با خودشان کنند، که این از آن چیزهای بسیار مهم و فاجعه آمیز است که باید با قاطعیت و قدرت با آن - از هر نوعش - رو به رو شد و با آن برخورد کرد" پنجم تیر 1387 در دیداری با مسئولان قضائی کشور

به همین مناسبت به تحلیل فرازهایی از این فرمان مهم و تاریخی می پردازیم. بدیهی است نگارنده به دلیل جلوگیری از اطاله کلام به فرازهای مهم تر پرداخته و خوانندگان محترم را به مطالعه دوباره و چندباره این فرمان دعوت می نماید.(+)

نامگذاری سه سال پیاپی با رویکرد اقتصادی توجه ویژه رهبری به این مقوله را نشان می دهد. آنچنان که در مقدمه ی فرمان هشت ماده ای می فرمایند "امروز كشور ما تشنه ي فعاليت اقتصادي سالم و ايجاد اشتغال براي جوانان و سرمايه گذاري مطمئن است" اما ایشان در عین حال معتقدند که قبل از هرسرمایه گذاری باید شرایط و بسترهای آن فراهم گردد، که طبق این پیام، مهم ترین آنها به شرح زیر است.

سالم سازی و قانونمند کردن فرآیند های تولید، سرمایه گذاری و اشتغال و ایجاد فرصت های برابر برای سرمایه گذاری سالم، ایجاد فضایی امید بخش جهت سودآوری، لزوم تامین امنیت و ایجاد برای سرمایه گذاز واقعی و قطع دستان آلوده و فاسد در این عرصه.

همچنین ایشان با تفکیک فعالیت سالم و ناسالم اقتصادی، دستور به جلوگیری از سرمایه گذاری های ناسالم میدهند. امری که متاسفانه گاها مورد بی توجهی واقع می شود و برخی به بهانه های رشد و توسعه و حمایت از سرمایه گذار، خود را ملزم به حمایت از هرگونه فعالیت اقتصادی می دانند. از طرف دیگر ایشان قائل به دو بعد ایجابی و سلبی در امر سرمایه گذاری و فعالیت اقتصادی می باشند. رهبری به جد با بی بند و باری و رها کردن امور اقتصادی مخالفند و همانگونه که اشاره شد معتقدند قبل از ایجاد سرمایه گذاری باید موانع آن رفع شده و دست های ناپاک و آلوده در سیستم های دولتی و خصوصی قطع گردد.

"امروز کشور ما تشنه ی فعالیت اقتصادی سالم و ایجاد اشتغال برای جوانان و سرمایه گذاری مطمئن است و این همه به فضایی نیازمند است که در آن سرمایه گذار و صنعت گر و عنصر فعال در کشاورزی و مبتکر علمی و جوینده ی کار و همه ی قشر ها از صحت و سلامت ارتباطات حکومتی و امانت و صداقت متصدیان امور مالی و اقتصادی مطمئن بوده و احساس امنیت و آرامش کنند . اگر دست مفسدان و سوء استفاده کنندگان از امکانات حکومتی قطع نشود و اگر امتیازطلبان و زیاده خواهان پر مدعا و انحصار جو طرد نشوند سرمایه گذار و تولید کننده و اشتغال طلب همه احساس ناامنی و نومیدی خواهند کرد و کسانی از آن به استفاده از راه های نامشروع و غیر قانونی تشویق خواهند شد."

در بخشی دیگر از مقدمه رهبری معظم به نکاتی در خصوص قوای سه گانه اشاره می فرمایند. مسئله ای که در طول سالهای گذشته از دید تشکل های دانشجویی و حتی برخی منتقدین مغفول مانده و یا کمتر به آن توجه شده، این است که رهبری هر سه قوه را مورد خطاب قرار می دهند و نه یک قوه ی خاص. گرچه نمی توان نقش هر قوه را به یک اندازه دانست چرا که ماهیت وظایف نیز متفاوت است، اما نباید از وظیفه اساسی و اصلی قوه مقننه غافل شد. "بديهي است كه نقش قوه ي مقننه در وضع قوانين كه موجب تسهيل راه كارهاي قانوني است و نيز در ايفاء وظيفه ي نظارت بسيار مهم و كار ساز است ". قضات دادگاه ها و سایر مراجع قضایی طبق قانونی حکم می کنند که قوه مقننه وضع نموده و چنانچه قوانین کارآمدی و قاطعیت لازم را نداشته باشند، قطعا امر مبارزه و ریشه کن کردن مفاسد اتفاق نیفتاده و یا روند آن بسیار کند می گردد. 

تسامح در مبارزه با فساد به نوعي هم دستي با فاسدان و مفسدان است

 هر مبارزه ای مرد میدان خود را می خواهد و مبارزه با مفاسد اقتصادی نیز از این امر مستثنی نیست. یکی از ویژگی های اساسی در این راه شجاعت و تیزبینی و استقامت است. وقتی طی سالیان دراز از دوران سازندگی تا توسعه سیاسی و حتی دولت ها اخیر، کشور دچار بی بند و باری اقتصادی شده و برخی فعالیت ها بر اساس سه گانه قدرت و ثروت و رابطه شکل گرفته، اگر نهاد یا فردی بخواهد ضربه ای به آن وارد کند و به حریم ممنوعه وارد شود مانند این است که بخواهد با سرنیزه یک هیولای وحشی را از پا دربیاورید. قطعا این هیولا نعره های وحشتناکی خواهد کشید و شما را خواهد ترساند و چنان چه فرار نکنید و بایستید به شما حمله خواهد کرد.

"من در جريان آن نامه هشت ماده‏اي که نوشتم، هم به رئيس جمهور محترم، هم به رئيس محترم قوّه قضايّيه و هم به رئيس محترم مجلس گفتم که بدانيد مبارزه با فساد، يک مبارزه جدّي و واقعي است. مفسدين تهاجم خواهند کرد و فشار خواهند آورد؛ لذا کار سختي است. براي مقابله با شيوع فساد اقتصادي و مالي، بايد لباس مبارزه به تن کرد." 11 مرداد 80. بیانات رهبر انقلاب پس از تنفیذ رییس جمهور (خاتمی(

همچنین در این راه مسئولان و گروه های اجتماعی و دانشجویی با غول بی شاخ و دمی طرف هستند که از فرط حرام خواری و مکیدن خون مستضعفین و بیت المال مسلمین به یک دیو ترسناک تبدیل شده است و از سوی دیگر با افرادی مواجهند که به نام تقوا و خیرخواهی اشعری مآبانه پیاده نظام مفسدین می شوند و به دلایل واهی توجیه گر امر فساد هستند. ایجاد حریم های بی جا و شان های مقدس به افرادی که خواسته یا ناخواسته در فساد شریک بوده اند، بدترین نوع دفاع از نظام است.

"با آغاز مبارزه جدي با فساد اقتصادي و مالي يقينا زمزمه ها و به تدريج فريادها و نعره هاي مخالفت با آن بلند خواهد شد. اين مخالفت ها عمدتا از سوي كساني خواهد بود كه از اين اقدام بزرگ متضرر مي شوند و طبيعي است بددلاني كه با سعادت ملت و كشور مخالفند يا ساده دلاني كه از القايات آنان تاثير پذيرفته اند با آنان هم صدا شوند . اين مخالفت ها نبايد در عزم راسخ شما ترديد بيفكند"

گروه دیگر که در این مسیر سد را مبارزه هسستند یا لااقل کمکی به ریشه کن کردن آن نمی کنند، سکوت کنندگانی هستند که در بین مسئولین و روحانیون بلندپایه و شخصیت های سیاسی به وفور یافت می شوند. که باید به آنها آموخت، در ظلم نه تنها ظالم بلکه مظلوم و کسانی که در برابر ظلم سکوت کرده اند هرسه به اشد مجازات در پیش گاه الهی خوهند رسید.

"به مسئولان خير خواه در قواي سه گانه بياموزيد كه تسامح در مبارزه با فساد به نوعي هم دستي با فاسدان و مفسدان است . اعتماد عمومي به دستگاه ها در برخورد با مجرم و متخلف قاطعيت و عدم تزلزل خود را نشان دهد"

تولید کنندگان نخستین قربانیان فساد مالی و اقتصاد ناسالم

در بند دوم از این پیام آمده است: "ممکن است کسانی به خطا تصور کنند که مبارزه با مفسدان و سوءاستفاده کنندگان از ثروت های ملی، موجب ناامنی اقتصادی و فرار سرمایه ها است. به این اشخاص تفهیم کنید که بعکس، این مبارزه موجب امنیت فضای اقتصادی و اطمینان کسانی است که می خواهند فعالیت سالم اقتصادی داشته باشند. تولید کنندگان این کشور، خود نخستین قربانیان فساد مالی و اقتصاد ناسالم اند. "

نامگذاری سال 1391 به سال "تولید و حمایت از کار و سرمایه ایرانی" ، تحقق این شعار در عمل ملزوماتی را می طلبد که از مهمترین آنها آنچنان که توصیف شد، مبارزه با مفاسد اقتصادی است. زیرا فساد اقتصادی همچون علف های هرزی است که اجازه رشد به درخت های پر از میوه که همان فعالیت سالم اقتصادی است را نمی دهد. در این شرایط حمایت از هرگونه علف هرزی با هر دلیل و توجیه مانع از شکوفایی اقتصادی و تحقق منویات رهبری می شود. مفسدان اقتصادی در هر بخش و حیطه ای همچون زالوهایی هستند که خون اقتصاد سالم کشور را می مکند.

لذا در سال بعد ازجهاد اقتصادی و در سال حمایت از تولید و سرمایه های سالم، این وظیفه قواست تا علاوه بر تلاش برای ارتقای سطح فعالیت های سالم اقصادی، مفسدان اقتصادی و زالو صفتان در عرصه اقتصاد کشور را در هر پست و مقامی که هستند در مسیر جهاد اقتصادی، عزل کرده و به توصیه های رهبر معظم انقلاب گوش فرا دهند که عاقبت به خیری در این است. بی شک حضور افراد مسئله دار و مظنون به فساد در راس ثروتمندترین سازمان کشور و مشاور و معاونت رئیس جمهور بی توجهی به این بند از فرمان رهبری است.

با دستمال کثیف نم یتوان شیشه را پاک کرد

این مسئله مختص قوه مقتته نیست و به قوای دیگر نیز مربوط می شود یک قاعده کلی وجود دارد و آن اینکه "قانون خوب اگر بد اجرا شود اثر عکس دارد" و همچنین "با دستمال کثیف نمی توان شیشه را پاک کرد" بسیاری از مواقع پرونده های مفسدین در دادگاه ها و مراجع قانونی تشکیل شده اما متاسفانه به دلیل عدم اراده ی کافی و یا همدستی با مفسدین به سرانجام نرسیده است. شاید بسیاری گمان کنند این سخن بدبینی به قوه قضائیه و یا مراجع قانونی است و باید به قانون احترام گذاشت. اما این استدلال کاملا بی جاست. اولا اینکه تهمت زدن با مطالبه متفاوت است و ثانیا صدور فرمان هشت ماده نیز بر این ادعا تاکید دارد.

 "كار مبارزه با فساد را چه در دولت و چه در قوه ي قضاييه به افراد مطمئن و برخوردار از سلامت و امانت بسپاريد. دستي كه مي خواهد با ناپاكي دربيفتد بايد خود پاك باشد و كساني كه مي خواهند در راه اصلاح عمل كنند بايد خود برخوردار از صلاح باشند"

لزوم تشویق مدیران صالح و خدمتگزار

گاهی اوقات منتقدین و یا کسانی که داعیه دار مبارزه با مفاسد هستند تنها به خیانت مدیران خیانت کار و یا فاسد می پردازند و این قسمت را بزرگ نشان می دهند، که این امر دو آسیب جدی را به همراه دارد.

اولین اینکه پس از مدت زمانی جامعه را نسبت به مسئولین بدبین می کنند و این بدبینی سرمنشا بی اعتمادی مردم به نظام اسلامی و همچنین یاس و ناامیدی از اصلاح امور است. حال آنکه رهبری بارها تاکید نموده اند که عمده ی مسئولین نظام سالم و خدمت گزار هستند.

برای اینکه این بدبینی و یاس دامن نظام را نگیرد و همچنین انگیزه ای برای مدیران سالم و زحمتکش باشد ، رهبری لزوم تشویق مدیران سالم را گوشزد می نمایند و در واقع جنبه ی ایجابی را نیز مدنظر دارند تا مدیران سالم را تشویق به فعالیت بیشتر نمایند و این نشان از جامع نگری و دید وسیع معظم له دارد.

" مديران درستكار و صالح و خدمتگزار كه بي گمان اكثريت كارگزاران در قواي سه گانه كشور را تشكيل مي دهند نبايد مورد سوءظن و در معرض اهانت قرار گيرند و يا احساس ناامني كنند. چه نيكو است كه تشويق صالحان و خدمتگزاران نيز در كنار مقابله با فساد و مفسد وظيفه اي مهم شناخته شود"

لزوم همکاری دست گاه های نظارتی و امنیتی قوای سه گانه

قوه مقننه، قوه مجریه، قوه قضاییه و سازمانهای مستقل حسابرسی همگی باید پاسخگو و پی گیر این امور باشند. در این میان سازمان بازرسی کل کشور از مهمترین سازمان نظارتی جمهوری اسلامی ایران است، که تا به حال از اهمیت آن کمتر سخن به میان آمده  و رهبری انقلاب به خوبی با نام بردن از این سازمان در فرمان هشت ماده ای اهمیت آن را گوشزد می کنند.

"بخش هاي مختلف نظارتي در سه قوه از قبيل سازمان بازرسي كل كشور ديوان محاسبات و وزارت اطلاعات بايد با همكاري صميمانه نقاط دچار آسيب در گردش مالي و اقتصادي كشور را به درستي شناسايي كنند و محاكم قضايي و نيز مسئولان آسيب زدايي در هر مورد را ياري رسانند"

سازمان بازرسی کل کشور یکی از نهادهای زیرمجموعه قوه قضائیه است. این سازمان بر اساس اصل 174قانون اساسی و در جهت نظارت قوه قضائیه نسبت به حسن جریان امور و اجرای صحیح قوانین در دستگاه های اداری تشکیل گردیده.

طبق قانون سازمان بازرسی کل کشور وظایف و اختیارات بسیارگسترده دارد ازجمله:

1-بازرسی مستمر کلیه وزارتخانه ها و ادارات و نیروهای نظامی و انتظامی و موسسات و شرکت های دولتی و شهرداری ها و موسسات وابسته به آنها و دفاتر اسنادرسمی و موسسات عام المنفعه و نهادهای انقلابی و سازمان هایی که تمام یا قسمتی از سرمایه و سهام آنان متعلق به دولت است یا به نحوی از انحاء برآنها نظارت یا کمک می نماید.

2-انجام بازرسی ها ی فوق العاده حسب دستور رهبری، رئیس قوه قضائیه و یا درخواست رئیس جمهور و یا کمیسیون اصل 88 و 90 قانون اساسی مجلس و یا تقاضای وزیر یا مسئول مربوطه در دستگاه های اجرائی و یا هرموردی که به نظر رئیس سازمان ضروری دانسته شود.

3-اعلام موارد تخلف و نارسائی ها و سوء جریانات اداری و مالی درخصوص وزارتخانه ها و نهادهای انقلاب اسلامی و موسسات و شرکت های دولتی و شهرداری ها و موسسات غیردولتی کمک بگیر از دولت و سوء جریانات اداری و مالی مراجع قضائی و واحدهای تابعه دادگستری و همچنین موارد ارجاعی کمیسون اصل 88 و 90 .

طبعا اگر این سازمان با این اختیارات گسترده به همراه نظارت مالی دیوان محاسبات بر عملکرد مالی دولت و تطبیق با بودجه های سالانه و همجنین نظارت دقیق وزارت اطلاعات همراه شود چه کسی می تواند از چشمان نهادهای نظارتی نظام فرار کرده و مرتکب تخلف شود؟

هیچ کس به عذر انتساب به رهبری از حساب کشی معاف نیست

متاسفانه القائات غلط و سوء برداشت هایی که ناشی از عدم فهم و درک صحیح جایگاه ولی فقیه می شود، باعث شده است تا برخی شانی قدسی هم پایه رهبری برای نمایندگان ایشان قائل شوند.

همه می دانیم که حتی رسول خدا نیز در چهارچوب قوانین الهی قرار دارد. طبق قانون اساسی رهبری نیز در امور شخصی با سایر ملت برابر است و به هیچ وجه حق تخلف از قانون را ندارد و همچنین سایر مردم و مسئولین. این برابری نه تنها موجب تضعیف جایگاه رهبری نمی شود، بلکه شانی والا مبتنی بر عدالت و انصاف به ایشان می دهد که در نهایت موجب مشروعیت الهی و محبوبیت مردمی خواهد شد.

به تبع رهبری نمایندگان و منسوبین ایشان نیز جایگاهی فراتر از ایشان ندارند. آنجا که نماینده رهبری یا منسوبین به ایشان تخلف می نمایند، یا با عملکرد غلط موجب گسترش فساد می شوند، نه تنها باید بر آنان شورید و مطالبه کرد بلکه به جهت وابستگی به ولی فقیه باید مضاعف برآنان نظارت کرده و در صورت تخلف مجازات نمود.

"در امر مبارزه با فساد نبايد هيچ تبعيضي ديده شود. هيچكس و هيچ نهاد و دستگاهي نبايد استثنا شود . هيچ شخص يا نهاد نمي تواند با عذر انتساب به اين جانب يا ديگر مسئولان كشور خود را از حساب كشي معاف بشمارد با فساد در هر جا و هر مسند بايد برخورد يكسان صورت گيرد"

از همین رو امیرالمومنین (ع) در دوران خلافت نورانی خود آنچنان پایبند به اجرای عدالت و قطع ید مفسدان اقتصادی از بیت المال بودند که حتی در برابر قصور نزدیکترین خویشان و اقوام خود نیز اغماض نمی کردند و حاضر به اجرای همان حکم و حدی بودند که برای دیگران در نظر می گرفتند. ایشان در فرازی از نامه خود به مالک اشتر درباره چگونگی مبارزه با افراد خائن و مفسدان اقتصادی می فرمایند:

" گریبانش را بگیر و به خاک مذلت و خواری اش بنشان. داغ خیانت را بر او بزن و قلاده بدنامی و ننگ را بر گردنش بیفکن " (نامه 53)

یا در زمانی دیگر خطاب به استاندار اهواز برای برخورد با ابن هرمه ناظر مالی بازار اهواز خاطرنشان می کنند:

 " هنگامی که نامه مرا خواندی، ابن هرمه را ... برکنار کرده و به مردم معرفی کن! به زندانش افکن! آبرویش را بریز! به همه بخش های تابع اهواز بنویس که من چنین عقوبتی برای او معین کرده ام.
مبادا در مجازات او غفلت یا کوتاهی کنی که نزد خدا خوار می شوی و من به زشت ترین صورت ممکن، تو را از کار برکنار می کنم و خدا آن روز را نیاورد... شبها زندانیان را برای هواخوری به فضای باز بیاور جز ابن هرمه... "(دعائم الاسلام، جلد 2، ص532 (

با این حساب جای هیچ شک و شبهه ای باقی نمی ماند که پیروان امروز آن حضرت که در حکومت اسلامی بر مسندی نشسته اند نه تنها باید با مفسدان و مسئولین  برخورد قاطع داشته باشند، که باید آنان را به خواری و خاک مذلت بنشانند.