کد خبر: ۶۳۴۷۳
تاریخ انتشار: ۱۰:۴۶ - ۰۵ آذر ۱۳۹۳

قلمزنی شیراز ادامه‌ یک سبک بجا مانده از دوران ساسانیان

یک پژوهشگر صنایع دستی اعتقاد دارد که سبک هنری قلمزنی در شیراز پیرو سبک هنری مورد استفاده سکاها، هخامنشیان و ساسانیان است.
به گزارش شیرازه به نقل از ایسنا،ارژنگ ربیعی، گفت: هنر قلمزنی از سابقه‌ای چند هزار ساله برخوردار است و در ادوار مختلف تاریخی دارای فراز و نشیب‌های بسیار بوده، بطوری که گاه سبب گسترش و پویایی سبک و کیفیت و گاه سبب تنزل و رکود این هنر زیبا شده است.

مؤلف کتاب‌های هنر فارس در گذر زمان و مشبک چوب، یادآور شد: قلمزنی بر روی فلز دارای سبک‌های مختلفی است و صنعتگران و هنرمندان قلمزن شیرازی، ادامه دهنده قدیمی‌ترین سبک به جا مانده قلمداد می‌شوند،‌ سبکی بازمانده از اقوام سکاها، هخامنشیان و ساسانیان،‌ که منحصر بفرد بوده و از زیبایی خاصی برخوردار است.

ربیعی با اشاره به طرح‌ها و نقوشی که در قلمزنی شیراز بکار می‌رود و به طرح‌های شیرازی شهرت دارد،‌ گفت: این طرح‌ها تحت عنوان طرح تخت‌جمشیدی، گل و مرغ و تصاویری از شاهنامه است.

این کارشناس صنایع‌دستی اضافه کرد: در هنر قلمزنی، هنرمند صنعتگر به کمک قلم‌هایی از جنس فولاد خشکه مانند قلم سنبه، قلم نیم بُر، قلم پرداز ، قلم تیز بُر، قلم ناخنی، قلم کاس مثلث، قلم کاس چهارگوش، قلم کاس نیم هلال، قلم تو پُوک، قلم تیک ، قلم قاشقی، قلم گرسوم و ده‌ها قلم دیگر که هر کدام دارای سطح مقطع خاصی بوده و دارای نوک‌های گوناگونی برای ایجاد نقش‌های مختلف و بیشتر دست ساخته قلمزنان است، نقش‌هایی را حکاکی می‌کنند.

وی خاطرنشان کرد: قلمزنان با استفاده از چکش‌های مخصوص و با بکارگیری قلم‌ها متناسب با نقش و نگار مورد نظر، فررفتگی و برآمدگی‌هایی را روی فلز ایجاد و با این روش نقوش زیبایی خلق می‌کنند.

ربیعی خاطرنشان کرد: یکی از ویژگی‌های هنر قلمزنی شیراز، قلمزنی بر فلزات مختلف از جمله طلا، نقره، مس، برنج و دیگر فلزات است، اما تبحر هنرمندان صنعتگر قلمزن شیرازی در کار بر روی فلز نقره، شهرتی جهانی برایشان به‌همراه داشته است.

این پژوهشگر صنایع دستی فارس در ادامه گفت: در قلمزنی ابتدا طرح را بر روی ورق برنج سنبه قرار داده و بوسیله قلم سنبه روی طرح را به فواصل کوتاه با ضربات چکش سوراخ می‌کنند و در ادامه ورق سنبه را بر روی فلز مورد نظر که قبلا با روغن چرب شده است، قرار داده و با کیسه نازکی که حاوی پودر ذغال است بر روی آن می‌کشند تا گرد ذغال از سوراخ‌های ایجاد شده در ورق سنبه عبور کرده و بر روی فلز بنشیند.

او ادامه داد: چون نقوش توسط ضربات چکش به همراه قلم‌های فولادی بر سطح اجسام فلزی ایجاد می‌شود و قطر این فلز زیاد نیست و امکان صدمه دیدن فلز بسیار وجود دارد، داخل اجسامی چون گلدان و گالش یا پشت اجسامی چون سینی و قاب را با مخلوط قیر و گچ می‌پوشانند.

ربیعی خاطرنشان کرد: در مرحله بعد قلم‌گیری طرح انجام و نهایتا با قلم‌های مختلف و ضربات چکش فرو‌رفتگی و برآمدگی‌های مورد نظر جهت ایجاد نقش ایجاد می‌شود.

او گفت: در انتها و پس از ایجاد نقوش، با حرارت قیر را ذوب و از فلز جدا می‌کنند و سپس با اسید سولفوریک و برس برنجی و آب تمام سطوح فلز را تمیز کرده و پالیش می‌دهند.

این کارشناس صنایع‌دستی اضافه کرد: برخی مواقع برای زیبایی هر چه بیشتر یا مشخص‌تر شدن قسمت‌هایی از نقش، بخش‌هایی که مایل به تغییر رنگ آن نیستند را با روغن جلا می‌پوشانند و قسمت‌های دیگر را با پودر ذغال یا دوده سیاه می‌کنند.

‌انتهای پیام

نظرات بینندگان