تعطیلی چاپخانه‌های استان فارس یکی بعد از دیگری
اما این کالای فرهنگی که جایگاه خوبی در سبد کالای خانوار ایرانی ندارد، زنجیره‌ای دارد که ابتدا باید این زنجیره کامل شود تا این کالای فرهنگی به دست مردم برسد. نخستین حلقه این زنجیره نویسندگان و تولیدکنندگان، دومین حلقه صنعت نشر و چاپ و سومین حلقه کتابفروشی‌ها و مراکز توزیع هستند.
این گزارش به بررسی حلقه دوم و وضعیت چاپخانه‌داران استان فارس در سال‌های 94 و 95 می‌پردازد. براساس اسناد تاریخی موجود استان فارس قدیمی‌ترین چاپخانه کشور را داشته است، یکی از کتابشناسان اروپایی به نام زنکر در اثر خود به نام کتابشناسی شرقی از کتابی نام برده که عنوان آن به انگلیسی «ملاحظات در خصوص خواجه حافظ شیرازی» است.
مولف این کتاب آگوست ای هربن از اعضای جمعیت علوم و ادبیات و صنایع پاریس بوده و کتاب در سال 1220 هجری قمری در شیراز به چاپ رسیده است. این سند نشان‌دهنده این است که چاپخانه در شیراز قبل از تبریز و تهران احداث شده و چاپ و چاپخانه در شیراز قدمت بیشتری از سایر نقاط کشور داشته است.
جمشید رضایی، رئیس اداره چاپ و نشر این اداره در اردیبهشت ماه سال گذشته در نمایشگاه کتاب تهران گفته است در حوزه چاپ حدود 165 چاپخانه در استان فارس وجود دارد که از این میان 113 چاپخانه به صورت فعال در حال کار هستند و در سال‌های اخیر اقداماتی انجام شده تا همه چاپخانه‌های استان به تمام امکانات لازم در روند چاپ کتاب مجهز شوند.
براساس آنچه که وی گفته است 52 چاپخانه در سال 94 تعطیل یا نیمه تعطیل بودند که 31 درصد از تعداد موجود را شامل می‌شده است در حالی که براساس گفته‌های احمدی، کارشناس اداره چاپ و نشر فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس در حال حاضر 267 چاپخانه در استان مجوز گرفتند که 221 چاپخانه فعال و 46 چاپخانه غیرفعال است که معادل 17 درصد از کل را شامل می‌شود.
هر چند این روند نشان دهنده رشد در صنعت چاپ و خروج از رکود 14 درصد از چاپخانه‌های استان فارس است با این حال از استان و شهری که ادعای پایتخت فرهنگ و ادب کشور را دارد انتظار بیشتری در عرصه‌های فرهنگی به ویژه چاپ می‌رود.
احمدی گفته است از تعداد چاپخانه‌های موجود 118 چاپخانه در شیراز و مابقی در شهرستان‌ها هستند و علت عمده تعداد 46 چاپخانه‌ای که غیرفعال شده مشکلات اقتصادی و مقرون به صرفه نبودن این صنعت بوده است.
مشکلات موجود و نابه سامانی این حرفه سبب شد تا اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری چاپخانه‌داران اتحادیه مستقلی تشکیل دهند تا ضمن سامان دادن به این صنعت مشکلات و موانع موجود نیز با کمک اتحادیه برطرف شود.
به گفته بهاره شفیعی، معاون فرهنگی ارشاد استان فارس پیش از این فعالیت چاپخانه‌داران استان فارس زیر نظر اتحادیه نوشت‌افزار و لوازم‌التحریر بود که با توجه به تخصصی بودن فعالیت چاپخانه‌داران و تفاوت فعالیت آنها پس از یک سال پیگیری اتحادیه چاپخانه‌داران تشکیل شد.
شفیعی بر این باور است که فعالیت چاپخانه‌داران استان فارس در قالب اتحادیه امکان نظارت بیشتر را فراهم می‌کند و علاوه بر آنها رقابتی مثبت بین آنها صورت می‌گیرد.
مهدی فرهنگ، رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران که خود مدیر چاپخانه فرانقش است، در گفت‌وگو با تسنیم به بیان مشکلات موجود بر سر راه چاپخانه‌داران پرداخته و گفته است بخشی از مشکلات کنونی چاپخانه‌داران به رکود اقتصادی برمی‌گردد اما علت عمده تعطیلی برخی از چاپخانه‌های استان فارس کمبود کار است.
وی با این توضیح که کار و سفارش چاپی در استان فارس کم نیست، می‌گوید: مشکل اصلی اینجاست که متولیان امر چاپخانه‌های دیگر استان‌ها را برای چاپ به چاپخانه‌های موجود در استان ترجیح می‌دهند در حالی که کیفیت چاپ در استان فارس کمتر از تهران نیست.
آنطور که فرهنگ می‌گوید: زمانی که سفارشی به چاپخانه‌دار داده نشود سرمایه در گردش موجود در این صنعت از استان خارج شده و در نتیجه فعالان این عرصه قادر به ادامه فعالیت نخواهند بود. این در حالی است که جمشید رضایی، رئیس اداره چاپ و نشر استان فارس در اردیبهشت ماه سال 94 گفته است نسبت به 10 سال گذشته نزدیک به 80 درصد کتاب‌ها در استان چاپ شده و کتاب‌های معدودی برای چاپ به خارج از استان می‌رود که آن هم در حوزه چاپ کتاب‌های رنگی است که قیمت تمام شده آنها در استان نسبت به دیگر استان‌ها بیشتر می‌شود.
نداشتن دفاتر مالیاتی و مالیات بر ارزش افزوده بخش دیگری از مشکلات چاپخانه‌داران استان فارس است که مهدی فرهنگ به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: چاپخانه‌داران استان فارس عموما دفاتر مالیاتی ندارند و در سال‌های گذشته مالیات تکلیفی را براساس توافق پرداخت می‌کردند اما امسال رقم نجومی برای این صنف در نظر گرفته شده که بسیاری از فعالان این عرصه توان پرداخت آن را ندارند.
براساس گفته‌های وی رشد مالیاتی امسال تقریبا صددرصدی بوده، فرهنگ می‌گوید: این رقم نجومی و رشد صد درصدی از کجا آمده است و علاوه بر این مالیات بر ارزش افزوده است که براساس فروش و مالیات پرداختی محاسبه می‌شود و چون عمده چاپخانه‌داران دفاتر مالیاتی ندارند نمی‌توانند میزان فروش خود را ثابت ارائه دهند.
فرهنگ بر این باور است که استان فارس در زمینه کیفیت چاپ از چاپخانه‌های مطرح استان تهران کمتر نیست اما این مشکلات در کنار تجهیزات گران قیمت سبب شده که برخی از چاپخانه‌های استان تعطیل یا اینکه چاپخانه‌دار مجبور به تعدیل نیرو شود.
وی می‌گوید: اگر چاپخانه‌دار همین سرمایه را در جای دیگری سرمایه‌گذاری کرده بود قطعا سود بیشتری نصیبش می‌شد اما در این صنعت چاپخانه‌داران سود کمی به دست می‌آورند و تنها به علت علاقه این صنعت را رها نمی‌کنند.
مشکل دیگری که رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران استان فارس مطرح می‌کند کمبود نیروی متخصص برای تعمیر تجهیزات و ماشین‌آلات چاپ است، فرهنگ می‌افزاید: بسیاری از این ماشین‌آلات وارداتی هستند و برای تعمیر باید از تهران نیروی متخصص به شیراز بیاید که این امر هم هزینه هنگفتی بر چاپخانه‌دار تحمیل می‌کند.
وی گفت: البته در چند سال اخیر در شیراز تعداد کمی از نیروهای فنی و تعمیرکار فعالیت خود را آغاز کردند اما این تعداد جوابگوی کل چاپخانه‌داران نیست.
حل مشکلات چاپخانه‌ها به عنوان دومین حلقه از تولید و توزیع کتاب می‌تواند کمکی برای رونق کتابخوانی در استان فارس باشد و بسیاری از فعالان این عرصه امیدوارند که با تشکیل اتحادیه مستقل این مشکلات برطرف شود.
انتهای پیام/
