نظر جهانگرد خارجی در باره شیراز؛
تخت‌جمشید تماشایی‌ترین و شیراز زیباترین گوهر ایران است
فرد ریچاردز، نقاش و جهانگرد انگلیسی و عضو انجمن سلطنتی نقاشان و حکاکان انگلستان بود که در زمان رضاخان به ایران آمد سفرنامه‌ای از خود به جای گذاشت و در آن به توصیف شهرهای ایران پرداخت.
به گزارش شیرازه، ریچاردز که در اواخر دهه 1300 ، مصادف با اوج قدرت رضاشاه پا به ایران
گذاشت و با اراده‌ای خستگی‌ناپذیر، راه‌های دشوار را می‌سپرد، شهرهای مهم
ایران آن زمان را در می‌نوردد و با دیده تیزبین خود به شرح مشاهدات و نقد
آن می پردازد.
بیشه‌ها و جنگل‌های گیلان
ریچاردز در توصیف شهرهای شمالی ایران چنین می‌نویسد: «از شهرهای مهمی که در شمال تهران واقع شده رشت و انزلی را می‌توان نام برد. برای مسافرت از تهران به این شهرها دوباره باید از قزوین عبور کرد و کرایه نسبتا زیاد میهمان‌خانه و کاروانسرا را پرداخت و از نزدیکی قلمرو مرد پیر کوهستان عبور کرد. این شهرها هر دو در کرانه بحر خزر قرار دارند و نزدیکی به روسیه در آنها تاثیر و نفود فراوان کرده است. انزلی، که بندر قدیمی در بحر خزر است، خیلی پیشرفت کرده مخصوصا هنگام شب منظره شهر ونیز را به‌خاطر می‌آورد، البته بدون خصوصیات معماری آن. قایق‌های کوچکی که بین دو شهر در رفت و آمد هستند شبیه کرجی‌های استانبول، منتها قدری کوچکتر از آنها، می‌باشند. در حقیقت این شهرها هردو دارای جذابیت و محاسن و خصوصیات بسیاری است.
بوی تند خاویار از بحر خزر استشمام می‌شود. 84 پا پایین‌تر از سطح دریای سیاه واقع شده. هنگامی که این نکته را مورد ملاحظه قرار می‌دهیم به آسانی می‌توان درک کرد که چرا تا این اندازه از لحاظ آب و هوا بین این قسمت ایران و فلات آن، که سه هزار پا از کرانه دریای خزر مرتفع‌تر است، اختلاف وجود دارد. وضع جوی، که دشمن شماره یک این ناحیه است، آن را به‌صورت ناسالم‌ترین نقاط ایران در آورده است. حتی اسب‌هایی که از شلتوک برنج تغذیه می‌کنند باید از نژاد به‌خصوصی باشند، ورنه بعد شش ماه می‌میرند.
در ضمن مسافرت از تهران به رشت، موارد اختلاف و افراط و تفریط بیش از هر موقع دیگر به چشم می‌خورد، چه آدمی از فلات خشک و بدون درخت ناگهان به بیشه‌ها و جنگل‌های نیمه‌گرمسیر می‌رسد. البته این تفاوت آنقدر که می‌گویند و هرکس انتظار آن را دارد فاحش نیست؛ ولی به قدری است که تضاد بین صحرای خشک و گرمای فلات ایران از یک طرف و گرمای توأم با رطوبت نواحی بحر خزر از طرف دیگر کاملا نمایان می‌گردد.»
سفر به شمال ؛ دل‌فریب‌ترین مسافرت ایران
او که از دیدن مناظر شمال ایران به وجد آمده بود می‌نویسد: «منظره این نواحی با ییلاق‌های سرسبز و انواع رنگ‌هایی که در آن به چشم می‌خورد پس از عبور از فلات کوهستانی سوخته و گندمی رنگ، طوری است که اولین جلوه ارض موعود را در نظر مجسم کند، باید از کوه‌های سرسخت، که دارای سراشیب‌های خیلی تند هستند، عبور کرد. این رشته از جبال هنگامی که در معرض بعضی از انواع نور قرار می‌گیرد به رنگ آبی تیره مانند لاجورد خالص درمی‌آید. غیر از جادها و معابر سختی، که باید با آنها مواجه شد، جاده‌ای به نام جاده خراسان در بین راه رشت و تهران قرار دارد که در مجاورت پرتگاه‌های وحشت‌بار واقع شده. این جاده 7500 پا از سطح دریا ارتفاع دارد. بعد از آن پل منجیل است که در دره بادگیر واقع گردیده و بعد از آن کمربند باران قرار دارد. همه اینها این سفر را از دل‌فریب‌ترین مسافرت‌های ایران می‌سازد.
هنگام ورود به رشت سفال‌های قرمزرنگ، پرچین‌ها و درخت‌های فراوان به چشم می‌خورد که پس از جاده‌های یکنواخت و گرم صحرا منظره دل‌انگیزی به وجود می‌آورد. مخصوصا هنگامی که این منظره با صبحانه انگلیسی در ایوانی مشرق به چمن و گفت و گوی مطبوع راجع به هوا، که مسافر فلات مدت نه ماه از آن محروم بوده، توأم گردد. شهر رشت با سفال‌های قرمز و باغ‌هایی که باغ‌های انگلستان را به خاطر می‌آورد و با هاید پارک کوچک آن و میدانی که بی شباهت به میدان یکی از شهرهای فرانسه نیست خیلی دلفریب و جذاب است. اگر باران آن تا این حد زیاد نبود و بحر خزر این‌قدر پایین قرار نگرفته بود جدابیت آن دوچندان بود.»
شیراز زیباترین گوهر ایران
ریچاردز که به شهر شعر و ادب نیز سفر کرده درباره این شهر می‌نویسد: «شیراز زیباترین گوهر ایران، مهد دانش، جایگاه شعر و بلبل، زمانی مرکز ایالت تاریخی فارس بوده و گفته می‌شود زمانی 200000 سکنه داشته است. هربرت که در سال 1627 میلادی از این شهر عبور کرد درباره آن می‌نویسد: «سحر و جادو ابتدا در این شهر به وجود آمد و هم در این شهر بود که نمرود مدتی زیست و کوروش بزرگوارترین شاهان، دیده به جهان گشود و از همین‌جا بود که مغ‌ها به سوی بیت لحم حرکت کردند و 200 پادشاه بر اریکه سلطنت آن تکیه زدند» شاید مورخان آینده این نکته را بیفزایند که « حافظ و سعدی نیز در این سرزمین می‌زیستند» در روزگاران قدیم دیوارهایی با محیط 19 کیلومتر این شهر را احاطه کرده بود. شیراز مانند شهرهای دیگر دستخوش اقدامات انتقام‌جویانه تیمور واقع گردید؛ ولی با وجود این به توسعه و آبادانی خود در این دره خندان ادامه داد.
سکنه شیراز امروز در حدود 50000 تا 60000 تن تخمین زده می‌شود. هرگاه شهر شیراز را از تنگ الله‌اکبر و جاده عریض و وسیع آن مشاهده می‌نمایم منظره شهر و سروهای زیبای آن بی‌شباهت به شهرهای قدیمی ایتالیا نیست. گرچه شیراز تا حد زیادی شکوه و جلال خود را از دست داده، هنوز مقداری از زیبایی و جاذبه گذشته خود را حفظ کرده است.
هنگامی که مسافر از جاده اصفهان به شیراز جاده صحرایی و طولانی را، که مانند نواری سیمگون در سراسر دشت کشیده شده، طی می‌کنند از سه چیز که می‌تواند راهنمای روح او باشد آگاهی دارد. مسافر می‌داند که در طول راه یزدخواست و تخت جمشید و تنگ الله‌اکبر را خواهید دید. اگر عامل ارتفاع را مورد توجه قرار دهیم محل چهارم یعنی ده بید را که 8000 پا از سطح دریا ارتفاع دارد می‌توان به این سه افزود. می‌گویند که ده بید مرتفع‌ترین دهات مسکونی ایران و از لحاظ میزان بادی که در آنجا می‌وزد دومین آنها محسوب می‌شود. ولی شاید بتوان یزدخواست را شگفت‌انگیزترین، ده‌بید را پربادترین، تخت‌جمشید را تماشایی‌ترین، و تنگ الله‌اکبر را باصفاترین این چهار دانست.»
منبع: ایبنا
نظرات بینندگان
