کد خبر: ۱۵۸۴۱۶
تاریخ انتشار: ۰۸:۴۴ - ۲۲ اسفند ۱۴۰۱
چهار شنبه سوری در گذر زمان؛

قدیمی‌های شهر سیدان از آداب و سنن چهارشنبه سوری می‌گویند

قاشق‌زنی، فال گوش ایستادن، شال‌اندازی و پریدن از آتش از جمله آداب و رسومی است که در برخی شهرهای فارس به خصوص سیدان اجرا میشده و هنوز هم گوشه‌ای از این سنت‌ها ئر حال اجراست.
به گزارش سرویس فرهنگی پایگاه تحلیلی خبری«شیرازه»، با اینکه امروزه بسیاری از آداب و رسوم سنتی و قدیمی ما در شب چهارشنبه سوری جای خود را با استفاده از مواد منفجره خظرناک با صداهای مهیب و ناهنجار و حتی خطرات جانی، عوض کرده، هنوز در برخی از شهر‌ها و روستا‌های کشور و به ویژه استان فارس مردم آداب و رسوم خود را حفظ کرده‌اند. آداب و رسومی که اگر احیا و ترویج شوند قطعا جذابیت بیشتری برای نسل جدید خواهد داشت.

در آستانه فرارسیدن آخرین چهارشنبه سال و نزدیک شدن به چهارشنبه‌سوری که از سنت‌های ملی ما ایرانیان است بر آن شدیم تا به گوشه‌ای از سنن قدیمی و فراموش شده دیار چهار فصل و پهناور فارس بپردازیم .

به همین منظور گفتگویی با اهالی شهر سیدان از توابع شهرستان مرودشت انجام داده‌ایم که خواندن و شنیدنش خالی از لطف نیست. چرا که خود این شهر که در گذشته روستای کوچکی بوده قدمتی چند هزار ساله دارد و جمعی از سادات را در خود جمع کرده است.

این شهر که در زمان امام رضا(ع) قریه کوچکی بوده و محل استقرار تعدادی از علویانی بوده که به همراه امام رضا به ایران سفر کرده‌اند، بعدها به خاطر جمعیت غالب آن که سید بودند به سیدان معروف شد و همواره در طول دوران برخی از سنت‌های کهن خود را حفظ کرده است؛ سنت‌هایی همچون تعزیه‌خوانی‌، علم بستن در ایام محرم، بازدید‌های دست جمعی نوروز‌، خانه‌تکانی به شیوه دسته‌جمعی که هر فامیل جمع شده و در روزی مشخص کارهای خانه یکی از بستگان را انجام می‌دهند تا بدین ترتیب صاحب‌خانه به تنهایی تمام کارها را انجام ندهد .

قاشق‌زنی؛

یکی دیگر از سنت‌های ملی و جذاب که تا چند سال پیش هم مرسوم بود، مراسم چهارشنبه سوری است که علاوه بر پریدن از روی آتش(که هنوز هم رسم است) و خواندن شعر‌های مربوط به این آئین سنت قاشق‌زنی مرسوم بوده است.

در این خصوص با یکی از اهالی میان‌سال شهر به نام مشهدی رضا معروف به عمو رضا صحبت کردیم، کسی که هنوز هم قصه‌ها و آداب و رسوم کهن را به خاطر دارد و در زمان کودکی و نوجوانی‌اش شاهد برخی از آنها بوده است.

عمو رضا می‌گوید: قاشق‌زنی که مختص چهارشنبه سوری است این‌گونه بود که در آن دختران جوان چادری بر سر کرده و گاه به همراهی برادر یا مرد خانه به در خانه دوستان و همسایگان می‌رفتند و با قاشق پشت کاسه‌ای می‌زدند تا صاحب خانه در بگشاید و آجیل، شیرینی، شکلات، نقل و حتی پول در کاسه بگذراد.

تِک‌ تِکو؛

تِک‌ تِکو یا فال گوش ایستادن یکی دیگر از آدابی بود که مشهدی رضا به آن اشاره کرد و آن را مختص کسانی دانست که آرزوهایی داشتند. به این شکل که  دختران دم‌بخت، زنانی که آرزوی فرزند داشتند، کسی که بیمار داشت و هر کسی خواسته و حاجت قلبی داشت پارچه‌ای به سر می‌کشیدند تا ظاهرا شناخته نشوند و کلیدی در دست گرفته به نیت گره‌گشایی زیر پا میگذاشتند و فال گوش می‌ایستادند  اولین رهگذر یا همسایه‌ای که حرفی می‌زد آن را تعبیر آرزوی خود می‌دانستند.

شال‌اندازی؛

شال‌اندازی و کوزه‌شکنی که از آداب چهارشنبه‌سوری در شهرها و روستاهای استان فارس بوده به گفته این شخص در سیدان و مرودشت هم اجرا می‌شده به این صورت که پس از مراسم روشن‌کردن و پریدن از روی آتش انجام می‌شده و در این رسم جوانان به بام همسایگان و خویشان می‌رفتند و از روی روزنه‌ بالای اتاق (روزنه‌ بخاری) شال درازی را به درون می‌انداختند. صاحب‌خانه می‌بایست هدیه‌ای در شال بگذارد.

البته کوزه‌شکنی هم از آداب این روز است که به گفته عمو رضا سالهاست منسوخ شده‌است.

به گزارش شیرازه، در بیش‌تر شهر‌های ایران پس از پریدن از روی آتش، کوزه‌ها را می‌شکستند. این آئین احتمالاً به این دلیل بود که در گذشته مردم اعتقاد داشتند که بدیُمنی به درون کوزه می‌رود و شکستن آن باعث از بین رفتن بدیمنی می‌شود. در مناطق مختلف ایران، تفاوت جزیی در اجرای مراسم وجود داشته است. برای نمونه در تهران داخل کوزه چند سکه هم انداخته می‌شده است. تا همین اواخر مردم تهران در چهارشنبه سوری به نقاره‌خانه می‌رفتند و به همراه نواختن نقاره در ساعتی مشخص، کوزه‌هایشان را به زمین پرت می‌کردند تا همراه با کوزه، قضابلا را از خانه و خانواده‌شان دور می‌کردند.

درمنطقه‌ی خراسان داخل کوزه مقداری زغال، نمک و سکه قرار می‌دادند و بعد از آن هر عضو خانواده با گرداندن کوزه به دور سر خود، هرگونه بدیمنی و اتفاق بد را به کوزه منتقل کرده و در نهایت آن را از بام خانه به کوچه پرتاب می‌کردند. در اراک و آشتیان دانه‌های جو در کوزه می‌گذاشتند.

پریدن از روی آتش و آرزوی سلامتی؛

در این آئین که هنوز هم در بسیاری از نقاط ایران و فارس اجرا می‌شود، اهالی محل جمع می‌شوندو هیزمی تهیه کرده و آتشی روشن می‌کنند و به ترتیب از روی آتش می‌پرند و می‌گویند«زردی من از تو سرخی تو ازمن» یا « غم برو شادی بیا، نکبت برو دولت بیا» که منظور از دولت ثروت و فراخی روزی است.

 عمورضا می‌گوید: هنوز هم این سنت در شهر ما اجرا می‌شود و چه خوب است که بزرگ‌ترها فرزندان خود را همراهی کنند تا هم شور و حال بیشتری داشته باشد و هم مراقب کودکان باشند و هم اینکه به نسل جدید سنت‌های کهن را یادآوری کنند.

به گزارش شیرازه، اکنون این سوال مطرح است که احیا و ترویج مجدد این سنت‌ها که علاوه بر جذاب بودن بی‌خطر هم بوده عاقلانه‌تر است یا انفجار و ایجاد رعب و وحشت و در نهایت مرگ یا معلولیت دائم نسل نوجوان؟

پس بیاید همه با هم چهارشنبه‌سوری بی‌خطری را برگزار کنیم.


انتهای پیام/224224




نظرات بینندگان