یادداشت؛
۱۳ نوروز؛(سیزده به دَر)نقطه عطف رویارویی ایرانیان با طبیعت
در روز ۱۳ نوروز که بهانه‌‌ای برای آشتی با طبیعت و به یاد زلالی آب، استواری کوه و چشم نوازی درخت است.
به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه تحلیلی خبری«شیرازه»،سیزدهم فروردین ماه هر سال،روز پایانی جشن‌های نوروزی است.در این روز، مردم بنا بر سنتی دیرینه، از خانه‌هایشان بیرون می‌آیند و به دشت و صحرا و باغ می‌روند تا آخرین روز عید را در طبیعت و در کنار سبزه و گیاه و آب روان چشمه‌ها و جویبار‌ها بگذرانند.این روز زیبا را«روز طبیعت» نام گذاری کرده اند.در تقویم‌های رسمیِ ایران در بعد از انقلاب،این روز را روز طبیعت نام‌گذاری کرده و از جمله تعطیلات رسمی ایرانیان است.
در منابع کهن اشاره‌‌هایی به «روز ۱۳فروردین» شده که ایرانیان باستان در آغاز سال نو پس از دوازده روز جشن‌گرفتن و شادی کردن که به یاد دوازده ماه سال است،روز سیزدهم نوروز را که روز فرخنده‌ایست به باغ و صحرا میرفتند و شادی می‌کردند و درحقیقت به این ترتیب رسمی بودن دورهً نوروز را به پایان می‌رسانیدند.
در روز ۱۳ نوروز که بهانه‌‌ای برای آشتی با طبیعت و به یاد زلالی آب، استواری کوه و چشم نوازی درخت است، از صبح زود،خانواده ه را می‌بینیم که به خارج از شهرهایشان می‌روند و در آنجا،خانواده‌ها با شور و نشاط و دسته دسته،در کنار آب و سبزه یا زیر درختان بساط خود رامی‌گسترانند،بچه‌ها بازی میکنند،پدر و مادران مشغول پخت و پز پذیرایی می‌شوند و از همه جا صحبت میکنند.
اجمالی در معنای واژه سیزده بدر
معروف اسـت کـه واژه سیزده بـه در بـه معنای «در کردن نحسی سیزده»اسـت.«در»به جای «دره و دشت» می‌تواند جای گزین شود.به‌عنوان مثال علامه دهخدا، واژه «در و دشت» را مخفف «دره و دشت» می‌داند.یکی از معانی واژه «بـه»،«طرف و سوی»میباشد.مانند اینکـه می‌گوییم «بـه فروشگاه».پس با نگاهی کلی میتوان گفت واژه «سیزده بـه در» بـه معنای «سیزدهم بـه سوی در و دشت شدن» میباشد کـه همان معنی بیرون رفتن ودر دامان طبیعت سر کردن را می‌دهد.
رد پای سیزده بدر در تاریخ ایران باستان
درباره ۱۳بـه در روایت هست کـه: «جمشید،شاه پیشدادی، روز ۱۳نوروز را در صحرای سبز و خرم خیمه و خرگاه بر پا می‌کند و بارعام می‌دهد و چندین سال متوالی این‌کار را انجام می‌دهد کـه در نتیجه این مراسم در ایران زمین بـه صورت سنت و آیین در می‌آید و ایرانیان ازآن پس این روز رابیرون از خانه درکنار چشمه سارها و دامن طبیعت برگزار میکنند».برخی پژوهشگران پنداشته‌اند کـه این جشن بیش از یکی دو سده دیرینگی ندارد اما بادقت بیشتر در م‌یابیم کـه شواهدی برای دیرینگی این جشن وجوددارد.مراسم مشابه‌اي کـه بـه موجب کتیبه‌هاي سومری و بابلی ازآن آگاهی داریم، آیین‌هاي سال نو در سومر با نام «زگموگ» ودر بابل با نام «آکیتو» دوازده روز بـه درازا می‌کشیده و در روزسیزدهم جشنی در آغوش طبیعت برگزار می‌شد. بدین ترتیب تصور می‌شود کـه روز دارای سابقه‌اي دست کم چهار تا پنج هزار ساله اسـت.
حفظ طبیعت در کلام معصومان(ع)
پیامبر اکرم(ص) فرموده اند:«نخل را نسوزانید و آن را در آب غرق نکنید.درخت بارور را قطع ننموده و زراعت و کشاورزی را به آتش نکشید؛ زیرا شما نمی‌دانید،شاید در آینده به آن نیازمند شوید».حضرت علی (ع)فرموده اند: «نگاه کردن به سبزه، موجب شادابی است».حضرت امام صادق(ع) فرموده‌اند: «زندگی با سه چیز خوش است: هوای پاک،آب فراوان و گواراو زمین نرم و آماده کشاورز ی».حضرت امام کاظم(ع)فرموده اند:«سه چیز به دیده روشنی می‌بخشد:نگاه به سبزه،نگاه به آب روان و نگاه به صورت زیبا».
نظر رهبر فرزانه انقلاب در مورد مراسم سیزده به در
حضرت آیت اله خامنه‌ای (مد ظله العالی ) در کلامی با اشاره به مراسم ۱۳به در فرموده‌اند:«ما ایرانی‌ها، عید نوروز را دوست می‌داریم و آن را جشن می‌گیریم،اما جشن ما، یک جشن سالم است؛ البته بعضی از مراسم هست که قابل اصلاح نیست.مثلاً اسلام درباره مراسم خرافی از روی آتش پریدن،حرفی ندارد و (آن را) تأیید نمی‌کند؛اما هیچ اشکالی نمی‌بیند که مردم،در مناسبتی از مناسبت‌های عید،به فضای باز بروند،با طبیعت و صحرادیداری تازه کنند و طبیعت را با یکدیگر نزدیک کنند و لذت صحیح و سالم ببرند.
دیده‌بان طبیعت سرزمین خود باشیم
ایرانیان در طول هزاران سال از تاریخ و فرهنگ خویش روز ۱۳ از فروردین ماه هر سال را "به دَر"کرده و ۱۳بدر در واقع از آیین‌ها و سنت‌های رایج مردم ایران در قبل از اسلام و بعد از سلام تا به امروز بوده و هست. لذا ضمن بهره‌مندی از موهبت الهی بهار طبیعت و ارزش خدادادی این روزهای زیبا و خوش آب و هوا با رعایت اخلاق طبیعت گردی و با بهره مندی از آموزه های دینی و اخلاق زیست محیطی،برابر عشق و علاقه‌ای که به خاک و سرزمین مادری خود داریم باید به صیانت از جلوه‌های الهی پرداخته و حفظ درختان و گل‌ها و سبزه‌ها و گیاهان موجود در کوه‌ها و دشت‌ها،دره‌ها و جنگل‌ها، دشت‌ها و مراتع طبیعی را سرلوحه رفتار و منش خویش قرار دهیم.نباید فراموش کرد که تخریب محیط زیست مشکلات عدیده‌ای را برای جانداران و انسان‌ها به وجود می آورد،پس همه ما باید دیده‌بان طبیعت سرزمین خود باشیم و نسبت به حفظ محیط زیست‌مان حساس و متعهد باشیم.
رعایت اخلاق طبیعت گردی
لزوم توجه ویژه به حفاظت از طبیعت زیبای بهاری در روز طبیعت و ضرورت رعایت اخلاق طبیعت گردی در روز ۱۳فروردین مساله‌ای مهم است که همگان باید آن را مد نظرمان قرار دهیم.مردم ایران زمین در روز ۱۳فروردین شوق زیستن و تفرج یک روزه در دامان پر مهر طبیعت را گرامی داشته و این روز را درآغوش سبزه‌های تازه رسته سپری میکنند.کارکنان ادارات کل منابع طبیعی و محیط زیست و ... ادارات شهرستان‌ها و تشکل‌های زیست مردمی و سازمان‌های مردم نهاد در حوزه حفظ طبیعت و محیط زیست در روز ۱۳نوروز در ورودی مکان‌های جنگلی،مرتعی، تفرجگاه‌ها و پارک‌های جنگلی هزاران تراکت و بروشور و کیسه زباله و...رابه جهت اهمیت حفاظت از مراتع، جنگل‌ها و اراضی ملی و عرضه‌های منابع طبیعی و استفاده بهینه از فضاها و اراضی ملی در بین مردم به خارج از شهرها و تفرجگاه‌ها عزیمت کرده و توزیع میکنند و نیروهای یگان حفاظت از منابع طبیعی،جنگل‌ها و مراتع کشور جهت اطلاع رسانی،ترویج و آموزش حفاظت از اراضی ملی و عرصه های منابع طبیعی فعالیت خواهند داشت
عزم ملی و عمومی برای جلوگیری از آسیب رساندن به طبیعت
متاسفانه همه ساله در روز ۱۳بدر به دلیل حضور ناگهانی میلیون‌ها نفر در عرصه‌های طبیعی موج گسترده‌ای از تخریب و آلودگی به جای می‌گذارد که جبران پیامدهای ناگوار آن اگر نگوییم ناممکن اما دست کم این‌که بسیار دشوار و پر هزینه است. این پیامدها بیشتر دامن منابع طبیعی همچون جنگل‌ها، مراتع و عرصه‌های منابع طبیعی را در بر می‌گیرد،زیرا این عرصه‌ها بسیار گسترده بوده و از سوی دیگر همچون پارک‌های ملی و مناطق حفاظت شده دارای ورودی‌های مشخص جهت کنترل حجم مسافران ورودی نیست.منابع طبیعی تجدید شونده از نعمت‌های بزرگ خدادادی هستند که حفاظت از این منابع ارزشمند و ثروت عمومی، وظیفه ملی و دینی همه ماست.یکی از عواملی که باعث از بین رفتن این منابع می‌شود آتش سوزی و استفاده نادرست از طبیعت در ایام نوروز به ویژه روز طبیعت است که علاوه بر تخریب فضای سبز، باعث از بین رفتن بسیاری از گونه‌های نادر گیاهی می‌شود.به همین دلیل از روشن کردن آتش در مراتع و پارک‌های جنگلی بخصوص مناطقی که دارای خار و خاشاک هستند باید خودداری و برای تهیه غذا از وسایل گاز سوز صحرایی(پیک نیک)استفاده شود و از کندن گیاهان،بوته‌ها وگلهای طبیعی به منظور حفظ آب و خاک و تولید اکسیژن خود داری گردد.
سخن پایانی
باید خرد ورزانه ترین و مستندترین گفتارها، نوشتارها و نگرش‌ها را در مورد رسم و رسوم نوروزی و ۱۳به درجمع آوری کرده و نوشت.درست اسـت کـه روز ۱۳ بدر روزی برای شادی و پناه بردن بـه دل طبیعت اسـت؛ اما باید بدانیم رها کردن آشغال‌ها در طبیعت، شکستن شاخه درختان،آتش روشن کردن،شکار حیوانات و چیدن گل‌ها به طبیعت آسیب جدی وارد می‌کند و برای نگه‌داری از محیط زندگی خود باید از اقدام کردن در این موارد خودداری کنیم.
امید آن‌که با رعایت حال طبیعت و توجه به حفظ محیط زیست،حفظ جنگل‌ها و مراتع ملی،منابع طبیعی،مزارع دیم و کشتزارها و باغات مردم،پوشش گیاهی کوه‌ها و دشت‌ها و دره‌ها،رعایت بهداشت در حریم رودخانه‌ها،چشمه‌ها و حویبارها و تمامی مظاهر زیبای طبیعت زیبای خدادادی روز طبیعت همگان به روزی شاد و به یاد ماندنی و پرخاطره در دامان سبز و پر مهر طبیعت تبدیل گردد تا به این منوال طبیعت زیبا برای روزهای دیگر سال مورد استفاده باشد و برای نسل‌های بعدی‌مان شاداب و بانشاط نگه داشته شود.
نویسنده :سید محی‌الدین حسینی،فعال رسانه
انتهای پیام/224224
نظرات بینندگان
