فضای مجازی؛
حوزه‌های پنج‌گانه آموزش سواد رسانه‌ای
آنچه که می‌بایست در مورد حوزه‌های پنج گانه آموزش سواد رسانه‌ای انجام شود.
به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه تحلیلی خبری «شیرازه»،حوزه‌های پنج‌گانه آموزش سواد رسانه‌ای عبارتند از:
بینش
شناخت و درک صحیح از جایگاه، نقش و نقشه‌های رسانه‌ها در دنیای امروز
دانش
شناخت کارکرد هر رسانه نسبت به تکنیک‌های رسانه‌ای در مهندسی پیام
گرایش
تسلط و اشراف نسبی بر حب و بغض هایمان و مدیریت ابراز احساساتمان نسبت به پیام‌های محبوب و مبغوض
روش
مهارت کافی در استفاده از سخت افزارها و نرم افزارها و تولید پیام‌های رسانه‌ای مناسب
کنش (رفتار)
مدیریت سبک زندگی با استفاده از برنامه‌های مشروط و محدود
مراحل باسواد شدن:
رژیم مصرف رسانه‌ای:
الف - شناخت کاربردها و محدودیت های هر رسانه
ب - فواید و مضرات هر رسانه
ج- تعیین میزان، نسبت و نحوه‌ی استفاده هر رسانه
استفاده از تفکر انتقادی:
الف- توجه به روش های جذب و اقناع مخاطب
ب- درک معناهای پنهان پیام رسانه ای
ج- استفاده از ۵ سوال اساسی سواد رسانه ای
چه کسی این پیام را ایجاد کرده است؟
از چه فن هایی برای جلب توجه من به پیام استفاده شده است؟
افراد مختلف چه برداشت هایی می توانند از پیام داشته باشند؟
چه ارزش ها، سبک زندگی و جهان بینی ای در پیام بازنمایی می شود؟
چرا این پیام ارسال شده است؟
تجهیز ایده و تحلیل سیاسی-اجتماعی
الف- شناخته صاحبان رسانه ها و تولید کنندگان پیام های رسانه ای
ب- توجه به اهداف سیاسی و اجتماعی رسانه‌ها
تولید رسانه‌ای
الف- استفاده از روش ها برای تولید آموخته شده در مراحل قبل
ب- توجه به اهداف سیاسی و اجتماعی رسانه
قاعده‌ی «4S » قاعده طلایی در «تولید موثر»:
Short : کوتاهی، اختصار و ایجاز
اگر پیام شما طولانی شود، حوصله مخاطب سر می رود و ارتباط قطع می شود؛ البته یادمان باشد که کوتاهی نسبی است و بسته به شرایط و موقعیت، متفاوت می شود.
Sweet : جذابیت و شیرینی
تا پیام و تولید رسانه ای شما جذاب نباشد، کسی مشتری نمی شود؛ البته این جذابیت گاهی با عواطف گره می خورد، گاهی با طنز و حتی گاهی با اشک!
Simple : سادگی و سهولت انتقال پیام
حدی از پیچیدگی که لذت کشف و اکتشاف را به مخاطب بدهد، بسیار لذت بخش و مفید است؛ اما اگر خیلی سخت شود، مخاطب آن را پس میزند.
همه ما تا حدی تلاش می کنیم که معما را حل کنیم، اما اگر معما خیلی سخت شود، بی خیال ادامه دادن می شویم.
Soon : سریع روید سر اصل مطلب
آن قدر مقدمه را طول ندهید. به نیاز مخاطب توجه کنید و خودتان را جای او بگذارید و چیزی که او توقع دارد را در اسرع وقت به او تحویل دهید.
تکنیک‌های رسانه‌ها برای جذب حداکثری مخاطب
رسانه‌ها، نگاهشان را نگاه غالب جامعه نشان خواهند داد.
مردمی بودن رسانه ها: بارها مواردی را مشاهده کردید که از طریق روایت های رسانه ای سعی داشتند خود را مردمی نشان دهند در صورتی که مثلا تا قبل از انتخابات آن ها را در میان توده ی مردم مشاهده نمی کردیم.
معرفی فردی به عنوان نخبه جامعه علمی یا اقتصادی و… : تا اثبات کنند، کاندیدای مورد نظرشان مورد تایید از جامعه نخبگانی است. زود باور نباشید و با یک جستجوی ساده بیوگرافی نخبه ی رسانه ای را در بیاورید.
برچسب زدن: یعنی در خبرها و پیام های رسانه ای، دید و قضاوت و پیام منفی شان را به شخص مورد نظر سنجاق می کنند، این اتفاق به قدری تکرار می شود که جزئی جدا نشدنی از شخص مورد نظر خواهد شد. دروغی نمادین که با تکرار در ذهن آدم ها حک می شود.
استفاده از شخصیت های کاریزماتیک برای جلب نظر و حمایت مردم: یعنی برای مثبت نشان دادن فرد یا عملکرد دلخواهشان، صحبت های مرتبط شخصیت مورد اعتمادی را به شما نشان خواهند داد.
تکنیک تقطیع کردن: رسانه ها قسمت‌های دلخواه صحبت فردی را برش زده و در راستای منافع خبری خود استفاده می کنند به گونه ای که تحریف در اصل صحبت رخ خواهد داد.
تکنیک تداعی معانی: یک وقتی می آیند شخص مورد نظرشان را با حس مطلوبی پیوند می دهند، مثلا القا می کنند که کاندید مورد نظر نماینده پیشرفت و تمدن است. نماینده رشد کهکشانی تکنولوژی و اقتصاد.
تکنیک طنز و شوخی: راحت ترین راه القای تفکر رسانه ها همین قسمت است. با خنده، تمام ارزش ها را برعکس جلوه می دهند.
چرا سواد رسانه‌ای مهم شد
ورود به عصر اطلاعات
در عصر اطلاعات رسانه ها نقش مهمی در دسترسی و انتقال اطلاعات دارند. جهان جدید مانند دهکده کوچکی است که ساکنانش همدیگر را می شناسند و از ریز و درشت اتفاقات مختلف باخبرند.
جنگ نرم
در جنگ نرم، دشمن با ابزار و پیام های رسانه ای دست به حمله میزند و هدف او تسلط بر ذهن انسانهاست نه خاک و جان آنها.
اشباع رسانه‌ای
حجم و تنوع بالای پیام های رسانه ای که در معرض آن قرار گرفته ایم توانایی تحلیل و تفسیر آن ها را از ما می گیرد پیام ها پیوسته در هرجا و به هر کسی ارائه می شود. ما از پیام های رسانه‌ای اشباع شده ایم.
حجم اطلاعات وارد شده به ذهن یک انسان امروزی اعم از خبرها، کتاب ها، تابلوهای تبلیغاتی و دیده‌ها و شنیده‌ها در یک روز برابر کل اطلاعات دریافتی توسط یک انسان قرن هجدهمی است!
گسترش دید واقع بینانه نسبت به رسانه‌ها
نگاه واقع بینانه به رسانه‌ها در عین توجه به نکات مثبت هر رسانه، آثار سوء و منفی آن را نیز در نظر می‌گیرد و درباره رسانه‌ها منصفانه قضاوت می‌کند.
خوراک رسانه‌ای
خوراک رسانه‌ای هم مانند سایر خوراک‌ها حتی اگر از مرغوبترین مواد تهیه شده باشد نمی‌تواند بدون قید و شرط باشد بلکه باید به ملاحظات آن توجه داشت. استفاده از خوراک رسانه‌ای با دو قاعده طلائی می تواند مفید باشد:
استفاده مشروط به:
الف - حیطه دینی - مذهبی
حدود و قواعد شرعی و دینی
ب- اولویت بندی
اولویت وظایف (خانواده، کار و...) بر استفاده از رسانه ها
ج- تکلیف محوری
تقدم انجام تکالیف و وظایف واجب مانند تحصیل، ورزش و...
د - رشد، اعتلا و ارتقاء
تولید محصولات رسانه ای با کیفیتی بهتر از قبل
استفاده محدود به:
الف - مکان
موقعیت شناسی مکانی در استفاده و یا عدم استفاده از رسانه ها در مکان‌های مختلف
ب - زمان
رعایت حدود معقول، مطلوب و مجاز در کیفیت و کمیت استفاده از رسانه در زمان های متفاوت
ج - قیمت
آموزش تدبیر معاش و پرداخت هزینه‌ها برای بهره‌برداری
د - قوانین
رعایت قوانین و توجه به اینکه عملکرد خلاف قانون، دارای تبعات منفی در سبک زندگی و نظم عمومی
سواد رسانه‌ای و نشریات
تیتر همه چیز نیست
بسیاری از مردم هنگام عبور از دکه‌های روزنامه فروشی تنها نیم صفحه اول روزنامه ها و تیتر های درشت آنها را مطالعه می‌کنند اما گاهی اوقات خبری که در صفحات داخلی روزنامه چاپ شده کاملاً با همان مطلب در صفحه اول تفاوت دارد و تیتر تنها برای جذب مخاطب انتخاب شده است.
نشریه مناسب خودتان را انتخاب کنید
برای انتخاب نشریه به علاقه، نیاز و تخصص خودتان و اعتبار علمی و حرفه‌ای نشریه‌ها توجه کنید برای این کار می‌توانید به فهرست نشریات وزارت ارشاد مراجعه و یا با اشخاص باتجربه‌تر در این حوزه مشورت کنید.
مطالب مورد نیاز و مفید را انتخاب و مطالعه کنید
تولید کنندگان یک نشریه در چینش مطالب، طیفی از مخاطبان خود را در نظر می‌گیرند و تلاش می کنند با انتشار مطالب متنوع آن ها را راضی کنند.
از تعصب و یک جانبه نگری در مطالعه و نقل اخبار از نشریات بپرهیزید
اگر نتها منبع کسب اطلاعات ما نشریه و یا مجله ای خاص باشد و چشم و گوشمان را روی اخبار و تحلیل های دیگر ببندیم و همه را دروغ و فریب بدانیم دچار یک جانبه نگری و تعصبات بی جا خواهیم شد.
به آنچه نوشته نشده دقت کنید
گاهی چند خبر خاص به شیوه‌ای در کنار هم چیده و منتشر می شود که مفهوم خاصی را منتقل می‌کند.
برای مثال اگر یک روزنامه در صفحه سیاسی خود اخبار متعددی را از نقاط ضعف جناح خاصی منعکس نماید و در همان صفحه خبری در مورد موفقیت جناح رقیب پرداخته باشد می‌توان نتیجه گرفت که نحوه چینش اخبار برای تقویت یک جناح سیاسی مشخص است.
در بیان اخبار و مطالب نشریات اخلاق را رعایت کنید
گاهی وقت‌ها کم و زیاد کردن یک کلمه ، عوض کردن یک فعل یا گزینش بخش‌هایی از یک خبر ونقل آن ممکن است اصل خبر را به کلی دگرگون کند حواسمان باشد در برخی اخبار و نقل قول‌ها آبروی کسی درمیان است نکته دیگر در رعایت اخلاق رسانه‌ای نشریات، ارجاع دادن و ذکر منبع خبر است.
در دام شایعات گرفتار نشوید
برای این که در دام شایعات و اشتباهات رسانه‌ها نیفتید، صحت و دقت یک خبر را از حداقل دو منبع بررسی کنید و به منبع خبر توجه کنید.
به دام فتوشاپ نیوفتید
امکانات متنوع نرم افزارهای رایانه‌ای موجب شده تا عکس‌های دست کاری شده و جعلی و غیر واقعی را تولید و منتشر کنند. برخی از این تصاویر به قدر ی شبیه به واقعیت هستند که مخاطب را به اشتباه می اندازند.
روش شناسایی اخبار جعلی
برای بررسی صحت خبر لازم است چند نکته را مد نظر داشته باشیم:
شک و تردید ابتدایی و تفکر انتقادی.
بررسی منبع خبر و استفاده از منابع رسمی و با سابقه که به اصول حرفه‌ای پایبند هستند.
به خواندن تیتر اکتفا نکنیم، برخی رسانه‌ها ترفندهایی برای جلب توجه و اعتماد در تیتر نویسی دارند که ممکن است ما را فریب بدهد و به اشتباه بیندازد.
به تاریخ انتشار خبر دقت کنیم، در شبکه‌های اجتماعی معمول است که اخبار کهنه و قدیمی هر از گاهی دوباره به اشتراک گذاشته می‌شود.
نظرات گروه های مختلف را بشنویم تا ذهن‌مان محدود به یک دیدگاه خاص نشود.
به آدرس وب‌سایت‌ها دقت کنیم.
به نگارش اخبار دقت کنیم، معمولا اخبار جعلی نگارش درست ندارند.
در به اشتراک گذاشتن اخبار عجله نکنیم و تا از درستی خبری مطمئن نشده‌ایم آن را برای افراد و گروه‌های دیگر ارسال نکنیم.
انتهای/224224
نظرات بینندگان
