مقابله با تنش آبی در فارس:
انتقال آب یا مدیریت مصرف
در حال حاضر کمک به حل تنش آبی و رفع موانع طرح‌های اضطراری تأمین آب در دستور کار مسئولان فارس قرار دارد؛ در این میان عده‌ای بر این باور هستند که انتقال آب از دریا تنها راه نجات استان از تنش آبی است و گروهی نیز معتقدند باید ترویج فرهنگ صرفه‌جویی جایگزین سیاست‌های انتقال آب شود.
به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه تحلیلی خبری«شیرازه»، تنش آبی در استان فارس سال‌هاست که مردم این استان را با مشکلات بسیاری به‌ویژه در فصل گرما مواجه کرده است؛ مشکلی که در طول این سال‌ها تدابیر مختلفی برای حل آن اتخاذ شده است.
انتقال آب از دریا؛ راهکاری برای حل مشکل تنش آبی
برخی از صاحب‌نظران و کارشناسان معتقدند انتقال آب از دریاهای شمال و جنوب تنها راه نجات کشور از تنش‌های آبی است، بر همین اساس انتقال آب از دریا یکی از رویکردهای دولت برای رفع تنش آبی در مناطق مختلف کشور است.
در لایحه بودجه‌ای که دولت در سال گذشته تقدیم مجلس کرد تبصره‌ای را به موضوع آب اختصاص داد و مقرر شده بخشی از لایحه بودجه و احکام و منابعی که محقق می‌شود به حل مسئله و بحران آب کشور اختصاص یابد.
در حال حاضر هم طرح‌های متعددی از جمله طرح انتقال آب دریا طی پنج‌خط از جنوب و تأمین منابع آب متعدد اجرا و در دستور کار قرار دارد که انتقال آب از خلیج‌فارس به استان‌های مختلف یکی از این طرح‌ها به شمار می‌رود.
آغاز پروژه انتقال آب خلیج‌فارس در سال ۹۹
نخستین پروژه انتقال آب خلیج‌فارس به‌عنوان طولانی‌ترین خط انتقال آب در کشور در سال ۱۳۹۹ به طول حدود ۸۰۰ کیلومتر از غرب بندرعباس افتتاح شد که از سه استان هرمزگان، کرمان و یزد می‌گذرد.
براین‌اساس، مرحله نخست پروژه انتقال آب از خلیج‌فارس به فلات مرکزی ایران به طول ۳۰۵ کیلومتر از بندرعباس به سیرجان با اعتبار ۱۶۳ هزار میلیارد ریال در آبان ۹۹ افتتاح شد.
مرحله دوم این طرح نیز به مقصد استان‌های مرکزی کشور، مس سرچشمه کرمان و چادرملو و یزد به طول ۵۲۰ کیلومتر و هزینه یک هزار و ۲۰۰ هزار میلیارد ریال در ۲۴ اسفندماه ۹۹ مورد بهره‌برداری قرار گرفت و قرار است هم‌زمان خط دوم نیز به طول یک هزار و ۵۵۰ کیلومتر از همین مسیر از هرمزگان به استان‌های خراسان جنوبی و خراسان رضوی برود.
آخرین وضعیت پروژه انتقال آب دریا به فارس
طرح انتقال آب خلیج‌فارس به استان فارس هم چند سالی است که در حال پیگیری و اجرا است؛ هرچند بحث انتقال آب این دریا به استان فارس طی سال‌های گذشته دچار چالش‌ها و فرازوفرودهایی شده بود؛ اما با تشکیل شورای راهبردی انتقال آب، این امر به دغدغه اصلی همه استان با هر دیدگاه و نگرشی تبدیل شد.
خط انتقال آب دریا به فارس که تا شهریور سال گذشته، ۳۰ کیلومتر از لوله‌گذاری آن انجام شده، از خلیج‌فارس آغاز می‌شود و از شهرستان‌های مُهر، لامرد، خنج، فیروزآباد، کوار، شیراز و مرودشت عبور خواهد کرد و تا شمال استان و فولاد مبارکه اصفهان ادامه خواهد یافت و حالا که خط مشابه در برخی استان‌های هم‌جوار به بهره‌برداری رسیده، زمان‌بندی نهایی اجرای این طرح در فارس از اهمیت بسیاری برای حل مشکل خشکسالی استان برخوردار شده است.
بهره‌برداری از پروژه تا ۲ سال آینده
نماینده شیراز و زرقان در مجلس شورای اسلامی اخیراً میزان روند عملیات انتقال آب از خلیج‌فارس به استان را خوب ارزیابی کرده و گفته است که پروژه انتقال آب از خلیج‌فارس به استان تا ۲ سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد.
جعفر قادری معتقد است پروژه انتقال آب از خلیج‌فارس به استان فارس پیشرفت قابل‌توجهی داشته و مشارکت سهم ۳۰درصدی صندوق توسعه ملی و قول‌هایی که وزارت صمت جهت بهره‌برداری این پروژه داده و مشارکت ایمیدرو باعث شده تا این پروژه در سه قطعه فعال باشد.
به گفته عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس آب‌شیرین‌کن از عوامل محدودکننده پروژه انتقال آب از خلیج‌فارس به استان است و مقرر شده که آب‌شیرین‌کن این پروژه تکمیل شود.
طرح انتقال آب از خلیج‌فارس به استان فارس از ابتدا باهدف تأمین آب صنایع استان تعریف شد؛ اما به گفته دبیر شورای راهبردی طرح انتقال آب از خلیج‌فارس به استان فارس، بخش کشاورزی و منابع موردنیاز جهت آب شرب نیز می‌تواند از این طرح منتفع شود.
تخصیص بخشی از آب دریا برای تأمین آب شُرب
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب فارس هم در خصوص آخرین وضعیت این طرح اعلام کرد که این طرح بزرگ از خلیج‌فارس و از منطقه عسلویه و پارسیان توسط بخش خصوصی در حال اجراست که از ۱۱ شهرستان فارس عبور می‌کند.
به گفته علی جان صادق‌پور این طرح شهرستان‌های لار، لامرد، مهر، خنج، جهرم، سروستان، خرامه، ارسنجان و آباده را شامل می‌شود و آبفا فارس درخواست تخصیص بخشی از این آب برای تأمین آب شرب نقاطی از استان را داده است.
پیشرفت ۱۰درصدی پروژه
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای فارس نیز در خصوص میزان پیشرفت این پروژه گفت: در حال حاضر یکی از راهکارها برای حل مشکل تنش آبی در استان فارس انتقال آب از دریاست که این اقدام توسط سرمایه‌گذار در حال پیگیری و اجراست.
سیاوش بدری افزود: ۴۰۰ میلیون مترمکعب سهم استان فارس از دریاست که حدود ۱۴۵ میلیون مترمکعب در اختیار سرمایه‌گذار قرار داده شده، این پروژه شروع شده و بیش از ۱۰درصد هم پیشرفت فیزیکی دارد و امیدواریم بر اساس برنامه زمان‌بندی که سرمایه‌گذار ارائه داده در آینده نه‌چندان دور بتوانیم آب را به استان فارس انتقال دهیم.
هزینه‌بربودن پروژه شیرین‌سازی آب
بدری، شیرین‌سازی و انتقال آب از دریا را هزینه‌بر دانست و گفت: اگر بخواهیم به قیمت روز حساب کنیم شیرین‌سازی و انتقال هر مترمکعب آب بیش از ۸۰ تا ۹۰ هزار تومان هزینه دارد، لذا این کار توجیه اقتصادی به‌ویژه برای بخش کشاورزی ندارد.
وی که معتقد است فرهنگ‌سازی و بهینه مصرف‌کردن کمک شایانی به حل مشکل تنش آبی می‌کند، گفت: بحث آموزش یکی از کارهای اثرگذار است که اثرات مثبت بسیاری بر جامعه خواهد داشت، در حال حاضر این امر مهم در قالب طرح داناب یا سواد آبی و بر اساس تفاهم‌نامه‌ای که با آموزش‌وپرورش منعقد شده دنبال می‌شود و تاکنون حدود هزار و ۲۰۰ معلم از گروه‌های هدف در این طرح آموزش داده شده‌اند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای فارس ادامه داد: البته مشاوری هم برای این کار در نظر گرفته شده و خوشبختانه در سال گذشته این اقدام مهم به نحو احسن صورت گرفت و توانستیم به جایگاه مطلوبی در کشور دست یابیم.
وی نقش رسانه‌ها را در مدیریت مصرف آب بسیار مهم قلمداد کرد و گفت: رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی نیز در بحث مصرف بهینه آب نقش قابل‌توجه و مهمی دارند و بایستی از این ظرفیت‌ها برای حل مشکل تنش آبی بهره گرفت.
به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای فارس سرانه مصرف آب هر نفر ایرانی در پنجاه سال گذشته سه هزار و ۶۰۰ مترمکعب آب بوده که این میزان امروز به‌ازای هر نفر به یک هزار و ۲۰۰ مترمکعب رسیده است، لذا باید برنامه‌ریزی لازم برای استفاده بهینه از منابع آب در استان و کشور انجام شود.
ترویج فرهنگ صرفه‌جویی به‌جای انتقال
بدین ترتیب برخی از متولیان حوزه آب و متخصصان در این حوزه معتقدند مدیریت مصرف مهم‌تر از انتقال آب است؛ آنها بر این باورند که انتقال آب از دریا بسیار گران تمام می‌شود و اثرات مخرب زیست‌محیطی به دنبال دارد، از نگاه این گروه ترویج فرهنگ صرفه‌جویی که باید از خانه و مدرسه آغاز شود اقدامی بلندمدت اما نتیجه‌بخش برای حفظ و مدیریت منابع آبی است.
یک استاد دانشگاه معتقد است برای حل مشکل کم‌آبی به‌جای دنبال‌کردن سیاست‌های انتقال آب باید به سمت مدیریت و صرفه‌جویی در مصرف آب شُرب و فرهنگ‌سازی در این زمینه حرکت کنیم.
پروفسور عزت‌الله رئیسی در گفت‌وگو با ایرنا افزود: برای تأمین آب شُرب شیراز در طول سال‌های گذشته همواره تمهیدات بسیاری اتخاذ و اقدامات قابل‌توجهی انجام شده که بخش عمده‌ای از این اقدامات در قالب انتقال آب به این کلان‌شهر صورت‌گرفته است، به‌عنوان‌مثال حدود ۹۰ میلیون مترمکعب آب از سد درودزن در ۷۸ کیلومتر طول مسیر و با ۲ ایستگاه پمپ‌زنی به شیراز منتقل می‌شود، همچنین طرح انتقال آب از خلیج‌فارس از جمله تدابیری است که برای رفع مشکلات تأمین آب در این استان پهناور اتخاذ شده است.
پدر علم هیدروژئولوژی ایران ادامه داد: اگرچه اتخاذ تدابیر برای تأمین آب شُرب ضروری است اما نیاز است تمهیدات بلندمدت و اساسی‌تری برای تحقق این امر اندیشیده شود.
وی اضافه کرد: باتوجه‌به افزایش روزافزون جمعیت باید تلاش کنیم تا به‌جای انتقال آب، فرهنگ‌سازی لازم برای استفاده بهینه از آب شکل بگیرد، در واقع روش استفاده از آب بسیار حائز اهمیت است.
رئیسی بر ضرورت به‌کارگیری روش‌های صحیح استفاده از آب تأکید کرد و گفت: باتوجه‌به افزایش روزافزون جمعیت باید تلاش کنیم تا به‌جای انتقال آب، فرهنگ‌سازی لازم برای استفاده بهینه از آب شکل بگیرد.
به گفته او درحالی‌که متوسط سرانه مصرف آب در جهان ۱۵۰ لیتر به‌ازای هر نفر در شبانه‌روز بوده، سرانه مصرف آب هر نفر در کشور ما در پایان اسفند بالغ بر ۲۵۰ لیتر در شبانه‌روز است.
انتقال آب؛ اقدامی پرهزینه و مخرب برای محیط‌زیست
به اعتقاد او اکثر برنامه‌ریزی‌ها باهدف انتقال و واردکردن آب انجام می‌شود؛ این در حالی است که انتقال آب هزینه‌های بسیاری به دنبال دارد و باید پیش از اتخاذ تدابیر برای انجام این اقدام پرهزینه، راهکارهای صرفه‌جویی در آب مدنظر قرار بگیرد.
استاد دانشگاه شیراز ادامه داد: وقتی آب دریا را تصفیه می‌کنیم، دما و شوری آب افزایش می‌یابد و زمانی که آب گرم شور را به دریا برمی‌گردانیم بسیاری از موجودات زنده در آب دریا از بین می‌روند، لذا انتقال آب دریا هم هزینه‌های بالایی می‌طلبد و هم اثرات مخرب زیست‌محیطی به دنبال دارد.
رئیسی گفت: معمولاً در کارهای گروهی که نیازمند مشارکت مردم و دستگاه‌های اجرایی مختلف است موفق نبوده‌ایم؛ اما در به سرانجام رساندن پروژه‌هایی که نیاز به مشارکت مردم نیست موفق‌تر عمل شده، درحالی‌که حل مشکل بحران آب نیاز به همراهی و مشارکت مردم و دستگاه‌های اجرایی دارد.
لزوم بهره‌گیری از روش‌های تشویقی
وی با بیان اینکه بحران آب یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های استان فارس محسوب می‌شود، گفت: می‌بایست از روش‌های تشویقی و مسابقه برد، برد برای مصرف بهینه آب بهره گرفت، بدون شک با تشویق و ترغیب مردم به مصرف بهینه آب می‌توان گام‌های مؤثری در این مسیر برداشت.
پدر علم هیدروژئولوژی ایران اظهار کرد: اگر ۲ میلیون جمعیت شیراز از تلفات آب در منازل خود جلوگیری کنند و از روش‌های جلوگیری از هدررفت آب بهره بگیرند، می‌توان شاهد صرفه‌جویی قابل‌توجهی در مصرف آب بود.
جدالی بی‌پایان؛ انتقال یا مدیریت مصرف؟
بدین ترتیب برخی از صاحب‌نظران بر این باور هستند که مدیریت مصرف باید جایگزین انتقال آب شود و برخی هم اعتقاد دارند که انتقال آب را نباید به‌صورت صفر و صد و یا سیاه‌وسفید ببینیم، اگرچه انتقال آب مشکلاتی دارد؛ اما در برخی موارد می‌تواند به حل مشکل بحران آب کمک کند.
لذا ضروری است که دولت‌ها برای انتقال آب باهدف مدیریت منابع و حل مشکل تنش آبی در مناطق مختلف از تکنیک‌های مؤثر و کم‌هزینه استفاده کنند و عموم مردم نیز بایستی نحوه مصرف آب را به‌صورت درست و اصولی بیاموزند تا از اتلاف آن جلوگیری شود.
در حقیقت استفاده خردمندانه از آب ضرورت دارد تا این اطمینان حاصل شود که آب به‌اندازه کافی موجود است و برای نسل‌های آینده نیز در دسترس خواهد بود.
انتهای پیام/
منبع: ایرنا
نظرات بینندگان
