مروری بر قیام مردم قم در ۱۹ دی‌ماه؛
روزی که تاریخ ساز شد
قیام خونین مردم قم در ۱۹ دی ۱۳۵۶ به‌عنوان نقطه عطفی در تاریخ ایران و سرآغاز یک تحول بزرگ و زمینه‌ساز پیروزی بزرگ‌ترین انقلاب دوران معاصر شد.
به گزارش خبرنگار گروه سیاسی پایگاه تحلیلی خبری«شیرازه»، صبح روز شنبه ۱۷ دی‌ماه سال ۱۳۵۶ بود که روزنامه اطلاعات، مقاله‌ای تحت عنوان «ایران و استعمار سرخ و سیاه» را به قلم فردی به نام «احمد رشیدی مطلق» که بسیاری گفته‌اند، این فرد اساساً وجود خارجی نداشته، منتشر کرد که پیامدهای این اتفاق موجب شد تا مسیر پیروزی انقلاب اسلامی راه بازگشتی نداشته باشد و موجب تسریع در وقوع بزرگ‌ترین انقلاب تاریخ معاصر شود.
محتوای این مقاله اهانت‌هایی را نسبت به امام خمینی (ره) روا داشته بود و نویسنده، امام راحل را مخالف اصلاحات و مرتجع خوانده و او را عامل استعمار انگلیس و دارای اصل‌ونسب هندی معرفی کرده بود.
این مقاله موجب شد عواطف و احساسات روحانیت و مردم قم نسبت به امام راحل که در آن روزگار در تبعید به سر می‌برد، برانگیخته و خشم عمومی را سبب شود.
بر اساس اسناد و مدارک و به نقل از کارگزاران رژیم طاغوت، شاه در نوشتن این مقاله نقش داشته و برخی‌ها نیز این متن را منتسب به داریوش همایون وزیر اطلاعات وقت می‌دانند که او در خاطرات خود نقل می‌کند «مقاله از وزارت دربار سرچشمه می‌گرفت و این مطلب که شاه روایت اولیه مقاله را نپسندید و گفت باید تندتر بشود، درست است».
روحانیون و مردم معترض نسبت به مقاله موهن روزنامه اطلاعات
نخستین اعتراضات به مقاله موهن روزنامه اطلاعات از سوی مردم قم و روحانیون صورت گرفت که از فردای آن روز علما و مراجع تقلید به نشانه اعتراض درس خود را تعطیل کردند.
بازاریان قم هم با تعطیلی کسب‌وکار خود به جمع روحانیت پیوستند و با حرکت به سمت بیوت مراجع عظام تقلید، نسبت به این اقدام حرمت شکنانه علیه امام راحل اعلام انزجار کردند و مراجع نیز در این دیدارها بر ادامه‌دادن اعتراض‌ها و مبارزه با رژیم طاغوت تأکید کردند.
صبح روز ۱۹ دی‌ماه ۱۳۵۶ با ادامه تعطیلی حوزه‌های علمیه و بازار، تجمعی در مسجد اعظم قم صورت می‌گیرد و در ادامه جمعیت حاضر به منازل آیات عظام، آیت‌الله میرزا هاشم آملی، علامه طباطبایی، آیت‌الله وحید خراسانی و آیت‌الله مکارم شیرازی حرکت می‌کنند و آمادگی خود را برای اقدام علیه این حرکت شنیع ابراز می‌دارند.
بعدازظهر ۱۹ دی‌ماه ۱۳۵۶ آیت‌الله نوری همدانی در میان جمع انبوهی از روحانیون و اقشار مختلف مردم قم سخنرانی می‌کند و در ادامه، موج خروشان معترضان حوالی ساعت ۴ و نیم عصر به سمت میدان شهدا حرکت می‌کنند که مأموران شهربانی و ساواک با حضور در میدان، سد راه جمعیت می‌شوند و معترضان با اولین شهیدی که مواجه می‌شوند خشم و نفرت آنان دوچندان می‌شود و به‌سوی عوامل رژیم حمله‌ور شده و درگیری‌ها به اوج خود می‌رسد.
در غروب روز ۱۹ دی‌ماه، خیابان‌های شهر قم حال و هوای دیگری داشت و مأموران حکومتی در همه‌جا حضور داشتند و عبا و عمامه طلاب و خون‌های بسیاری از مجروحان بر زمین ریخته شده بود.
بسیاری از مجروحان از ترس ساواک که آن زمان در بیمارستان‌ها نفوذ داشتند، از رفتن به مراکز درمانی اجتناب می‌کردند و آمار دقیقی از مجروحان و شهدای ۱۹ دی در دست نیست و بسیاری از خانواده‌های شهدا از ترس مأموران ساواک شهدای خود را مخفیانه دفن کردند.
پیام امام راحل در خصوص قیام خونین ۱۹ دی مردم قم، جان تازه‌ای در کالبد مجروح ملت دمید و سبب شد تا مبارزه با رژیم پهلوی وارد مرحله تازه‌ای شود و شتابان به مسیر پیروزی حرکت کند.
امام خمینی (ره) در این پیام تاریخی خطاب به ملت ایران بشارت پیروزی مردم مسلمان انقلابی و شکست رژیم شاه را اعلام کردند و ضمن یادآوری و ارج‌گذاری به قیام ۱۵ خرداد، خیزش مردم انقلابی و طلاب حوزه‌های علمیه قم را در این راستا ارزیابی کرده و آن را مورد ستایش قرار دادند و اشاره به وحشیگری‌های رژیم شاه در قتل و کشتار مردم و برخورد سبعانه با مجروحان حادثه ۱۹ دی، از دیگر فرازهای این پیام است.
توجه به ترفندهای مکارانه رژیم و ضرورت حفظ وحدت و هوشیاری در مقابل آن از دیگر موارد توصیه شده در پیام بنیان‌گذار انقلاب اسلامی ایران بود.
در این پیام امام راحل بر ویژگی‌های ممتاز مردم ایران نظیر وحدت و همدلی، روحیه شهادت‌طلبی، ایثار و فداکاری، نقش ارزنده بانوان در نهضت، نقش دانشجویان و دانشگاهیان در افشای ماهیت رژیم در داخل و خارج کشور، هوشیاری و دشمن‌شناسی مردم، استظهار به پشتیبانی قرآن و اسلام، شکست رژیم شاه و پیروزی مردم اشاره داشتند.
شکل‌گیری حماسه چهلم‌ها مشعل انقلاب را در کشور برافروخت
پس از این حادثه تاریخی، نهضت امام راحل به‌سرعت در شهرهای مختلف کشور جاری و ساری شد و در پی آن حماسه چهلم‌ها شکل گرفت و مراسم‌هایی در بزرگداشت شهدای ۱۹ دی قم در شهرهای تبریز، یزد، جهرم، تهران و مشهد برپا شد و این مجالس نیز از سوی رژیم طاغوت به خاک و خون کشیده شد، اما همین چهلم‌های گرامیداشت شهدا موجب شد مشعل انقلاب در همه کشور برافروخته شود و در نهایت پیروزی علیه رژیم طاغوت را در ۲۲ بهمن‌ماه ۱۳۵۶ را به ارمغان بیاورد.
محتوای این مقاله اهانت‌هایی را نسبت به امام خمینی (ره) روا داشته بود و نویسنده، امام راحل را مخالف اصلاحات و مرتجع خوانده و او را عامل استعمار انگلیس و دارای اصل‌ونسب هندی معرفی کرده بود.
این مقاله موجب شد عواطف و احساسات روحانیت و مردم قم نسبت به امام راحل که در آن روزگار در تبعید به سر می‌برد، برانگیخته و خشم عمومی را سبب شود.
بر اساس اسناد و مدارک و به نقل از کارگزاران رژیم طاغوت، شاه در نوشتن این مقاله نقش داشته و برخی‌ها نیز این متن را منتسب به داریوش همایون وزیر اطلاعات وقت می‌دانند که او در خاطرات خود نقل می‌کند «مقاله از وزارت دربار سرچشمه می‌گرفت و این مطلب که شاه روایت اولیه مقاله را نپسندید و گفت باید تندتر بشود، درست است».
روحانیون و مردم معترض نسبت به مقاله موهن روزنامه اطلاعات
نخستین اعتراضات به مقاله موهن روزنامه اطلاعات از سوی مردم قم و روحانیون صورت گرفت که از فردای آن روز علما و مراجع تقلید به نشانه اعتراض درس خود را تعطیل کردند.
بازاریان قم هم با تعطیلی کسب‌وکار خود به جمع روحانیت پیوستند و با حرکت به سمت بیوت مراجع عظام تقلید، نسبت به این اقدام حرمت شکنانه علیه امام راحل اعلام انزجار کردند و مراجع نیز در این دیدارها بر ادامه‌دادن اعتراض‌ها و مبارزه با رژیم طاغوت تأکید کردند.
صبح روز ۱۹ دی‌ماه ۱۳۵۶ با ادامه تعطیلی حوزه‌های علمیه و بازار، تجمعی در مسجد اعظم قم صورت می‌گیرد و در ادامه جمعیت حاضر به منازل آیات عظام، آیت‌الله میرزا هاشم آملی، علامه طباطبایی، آیت‌الله وحید خراسانی و آیت‌الله مکارم شیرازی حرکت می‌کنند و آمادگی خود را برای اقدام علیه این حرکت شنیع ابراز می‌دارند.
بعدازظهر ۱۹ دی‌ماه ۱۳۵۶ آیت‌الله نوری همدانی در میان جمع انبوهی از روحانیون و اقشار مختلف مردم قم سخنرانی می‌کند و در ادامه، موج خروشان معترضان حوالی ساعت ۴ و نیم عصر به سمت میدان شهدا حرکت می‌کنند که مأموران شهربانی و ساواک با حضور در میدان، سد راه جمعیت می‌شوند و معترضان با اولین شهیدی که مواجه می‌شوند خشم و نفرت آنان دوچندان می‌شود و به‌سوی عوامل رژیم حمله‌ور شده و درگیری‌ها به اوج خود می‌رسد.
در غروب روز ۱۹ دی‌ماه، خیابان‌های شهر قم حال و هوای دیگری داشت و مأموران حکومتی در همه‌جا حضور داشتند و عبا و عمامه طلاب و خون‌های بسیاری از مجروحان بر زمین ریخته شده بود.
بسیاری از مجروحان از ترس ساواک که آن زمان در بیمارستان‌ها نفوذ داشتند، از رفتن به مراکز درمانی اجتناب می‌کردند و آمار دقیقی از مجروحان و شهدای ۱۹ دی در دست نیست و بسیاری از خانواده‌های شهدا از ترس مأموران ساواک شهدای خود را مخفیانه دفن کردند.
از میان شهدا نام ۵ شهید که سه نفر آنان روحانی، یک جوان و دیگری نوجوان ۱۳ساله بوده ثبت شده است.
پیام امام راحل در خصوص قیام ۱۹ دی مردم قم
پیام امام راحل در خصوص قیام خونین ۱۹ دی مردم قم، جان تازه‌ای در کالبد مجروح ملت دمید و سبب شد تا مبارزه با رژیم پهلوی وارد مرحله تازه‌ای شود و شتابان به مسیر پیروزی حرکت کند.
امام خمینی (ره) در این پیام تاریخی خطاب به ملت ایران بشارت پیروزی مردم مسلمان انقلابی و شکست رژیم شاه را اعلام کردند و ضمن یادآوری و ارج‌گذاری به قیام ۱۵ خرداد، خیزش مردم انقلابی و طلاب حوزه‌های علمیه قم را در این راستا ارزیابی کرده و آن را مورد ستایش قرار دادند و اشاره به وحشیگری‌های رژیم شاه در قتل و کشتار مردم و برخورد سبعانه با مجروحان حادثه ۱۹ دی، از دیگر فرازهای این پیام است.
توجه به ترفندهای مکارانه رژیم و ضرورت حفظ وحدت و هوشیاری در مقابل آن از دیگر موارد توصیه شده در پیام بنیان‌گذار انقلاب اسلامی ایران بود.
در این پیام امام راحل بر ویژگی‌های ممتاز مردم ایران نظیر وحدت و همدلی، روحیه شهادت‌طلبی، ایثار و فداکاری، نقش ارزنده بانوان در نهضت، نقش دانشجویان و دانشگاهیان در افشای ماهیت رژیم در داخل و خارج کشور، هوشیاری و دشمن‌شناسی مردم، استظهار به پشتیبانی قرآن و اسلام، شکست رژیم شاه و پیروزی مردم اشاره داشتند.
شکل‌گیری حماسه چهلم‌ها مشعل انقلاب را در کشور برافروخت
پس از این حادثه تاریخی، نهضت امام راحل به‌سرعت در شهرهای مختلف کشور جاری و ساری شد و در پی آن حماسه چهلم‌ها شکل گرفت و مراسم‌هایی در بزرگداشت شهدای ۱۹ دی قم در شهرهای تبریز، یزد، جهرم، تهران و مشهد برپا شد و این مجالس نیز از سوی رژیم طاغوت به خاک و خون کشیده شد، اما همین چهلم‌های گرامیداشت شهدا موجب شد مشعل انقلاب در همه کشور برافروخته شود و در نهایت پیروزی علیه رژیم طاغوت را در ۲۲ بهمن‌ماه ۱۳۵۶ را به ارمغان بیاورد.
به بهانه قیام تاریخی ۱۹ قم، اقشار مختلف مردم این شهر، هر سال در چنین روزی با رهبر معظم انقلاب دیدار و تجدید بیعت می‌کنند.
انتهای پیام/
منبع: مهر
نظرات بینندگان
