به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه تحلیلی خبری «شیرازه»، آرامگاه شیخ مشرف الدین مصلح الدین سعدی شیرازی شاعر قرن هفتم است که در سال ۶۰۶ ه. ق در شیراز به دنیا آمد و در سال ۶۹۵ ه. ق در شیراز درگذشت.

آرامگاه وی در شهر شیراز و در دامنه کوه فهندژ در انتهای خیابان بوستان واقع شده است، این مکان در ابتدا خانقاه شیخ بوده که وی اواخر عمر خود را در آن جا می‌گذرانید و سپس در همان‌جا نیز مدفون شد.

برای اولین بار در قرن هفتم توسط خواجه شمس الدین محمد صاحب دیوان وزیر معروف آباقاآن، مقبره‌ای بر فراز قبر سعدی ساخته شد. 

در سال ۹۸۸ ه. ق به حکم یعقوب ذوالقدر، حکمران فارس، خانقاه شیخ ویران شد و اثری از آن باقی نماند تا این که در سال ۱۱۸۷ ه. ق به دستور کریم خان زند عمارتی از گچ و آجر بر فراز مزار شیخ ساخته شد که شامل دو طبقه بود. 

 طبقه زیرین دارای راهرویی بود که پلکان طبقه دوم از آن جا شروع می‌شد.

در دو طرف راهرو دو اتاق کرسی‌دار ساخته شده بود در اتاقی که سمت شرقی راهرو بود مقبره سعدی قرار داشت و معجری چوبین آن را احاطه کرده بود.

قسمت غربی راهرو نیز به موازات قسمت شرقی، شامل دو اتاق می‌شد، که بعد‌ها شوریده (فصیح الملک) شاعر نابینای شیرازی در اتاق این قسمت مدفون شد.

طبقه بالای ساختمان نیز همانند طبقه زیرین بود؛ با این تفاوت که بر روی اتاق شرقی که قبر سعدی در آن جا بود، به احترام شیخ اتاقی ساخته نشده بود و سقف آن به اندازه دو طبقه ارتفاع داشت.

این بنا در دوره قاجاریه در سال ۱۳۰۱ توسط فتحعلی خان صاحب دیوان مرمت شد و چند سال بعد نیز حبیب‌الله خان قوام الملک دستور تعمیر و ترمیم قسمتی از بنا را صادر کرد و تولیت آن به شیخ ملازین العابدین شیرازی سپرده شد.

بنایی که در زمان کریم خان ساخته شده بود تا سال ۱۳۲۷ برپا بود.

در سال ۱۳۲۹ به کوشش علی اصغر حکمت و توسط انجمن آثار ملی ایران، بقعه کنونی به جای سختمان قدیمی براساس طرح مهندس محسن فروغی و مهندس علی صادقی ساخته شد و مراسم افتتاح رسمی آن در اردیبهشت ماه ۱۳۳۱ برگزار گردید. ورودی مجموعه در راستای ورودی آرامگاه است.

ساختمان به سبک ایرانی ساخته شده است این ساختمان دارای هشت ستون از سنگ‌های قهوه‌ای رنگ است که در جلوی مقبره قرار دارند و اصل بنا با سنگ سفید و کاشی کاری مزّین شده است.

بنای آرامگاه از بیرون به شکل مکعب است اما در داخل هشت ضلعی است و با دیواره‌هایی از جنس مرمر و گنبدی لاجوردی ساخته شده است.

بنا در سمن چپ به رواقی متصل می‌شود که در آن هفت طاق وجود دارد که با کف سازی سیاه رنگ به آرامگاه شوریده شیرازی پیوند می‌خورد.

این آرامگاه در یک اتاق قرار دارد و کتیبه‌ای بر سردر آن است که شاعر را معرفی می‌کند و شعری از خود شاعر بر کاشی‌های سرمه‌ای بر روی دیوار نوشته شده است.

بنای اصلی آرامگاه اصلی ۲۶۱ متر مربع مساحت دارد و در باغی به وسعت تقریبی ۱۰ هزار متر مربع قرار گرفته است.

ساختمان اصلی آرامگاه شامل دو ایوان عمود بر هم است که قبر شیخ در زاویه این دو ایوان قرار گرفته است.

بر روی آرامگاه گنبدی از کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ ساخته شده است.

سنگ‌های پایه بنا سیاه رنگ است و ستون‌ها و جلوی ایوان از سنگ قرمز مخصوصی ساخته شده است.

نمای خارجی آرامگاه از سنگ تراورتن و نمای داخلی آن از سنگ مرمر است. سنگ قبر در وسط عمارتی هشت ضلعی قرار دارد و سقف آن با کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ تزیین شده است.

در هفت ضلع ساختمان، شش کتیبه قرار دارد که از قسمت‌هایی از گلستان، بوستان، قصاید، بدایع و طیبات شیخ انتخاب گردیده و به خط ابراهیم بوذری نوشته شده است.

متن کتیبه دیگر از علی اصغر حکمت است که در مورد چگونگی ساخت بنا توضیحاتی داده است. در ضلع غربی، قصیده‌ای با مطلع زیر دیده می‌شود: خوش است عمر، دریغا که جاودانی نیست پس اعتماد بر این چند روز فانی نیست

در ضلع شمال شرقی ابیاتی از بوستان با این مطلع نوشته شده است: الا‌ای که بر خاک ما بگذری به خاک عزیزان که یاد آوری... در ضلع جنوب شرقی، کتیبه‌ای دیگر از حکایت گلستان با این عبارت آغاز می‌شود: «یاد دارم که با کاروان همه شب رفته بودم...» در ضلع جنوب غربی، غزلی از بدایع با این مطلع نوشته شده:‌ ای صوفی سرگردان در بند نکونامی تا درد نیاشامی زاین درد نیارامی... در ضلع شمال غربی ایوان (نزدیک آرامگاه شوریده) دوازده بیت از قصیده‌ای با مطلع زیر وجود دارد: خاک من و توست که باد شمال می‌ببرد سوی یمین و شمال... در ضلع شرقی نیز دوازده بیت از قصیده‌ای به خط نستعلیق و با این مطلع دیده می‌شود: بسی صورت بگردیده است عالم وز این صورت بشود عاقبت هم...

در ضلع شمال غربی غزلی از طیبات به خط شاهزاده ابراهیم سلطان فرزند شاهرخ تیموری با این مطلع حک شده است: به جان خرّم از آنم که جهان خرّم از اوست عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست علی اکبر خان قوام الملک شیرازی، سنگ قبر کنونی را که سماق سرخ کم رنگی است بر روی قبر شیخ نصب کرد و کتیبه زیر را که از اشعار بوستان است، با خط نستعلیق عالی بر آن نگاشت: کل شی هالک و انت الباقی کریم السجایا، جمیل الشمیم نبی البرایا، شفیع الامم... در عمق ده متری صحن آرامگاه، قناتی وجود دارد که آب آن دارای مواد گوگردی و جیوه می‌باشد.

آب این قنات به درون حوضی که آن را حوض ماهی می‌نامند و در زیرزمین جریان دارد، می‌ریزد.

این حوض در سمت چپ آرامگاه واقع شده و در داخل به شکل هشت ضلعی است. حوض ماهی زیربنایی در حدود ۲۵/۳۰ متر دارد و به وسیله ۲۸ پله به صحن آرامگاه متصل می‌شود.

مشهور است که سعدی نزدیک زاویه خود، حوضچه‌هایی از سنگ مرمر ساخته بود که آب در آن‌ها جریان داشته است.

شگون شستشوی خود در این آب، خصوصاً در شب چهارشنبه سوری، جزء معتقدات مردم شیراز بوده است.

کاشی کاری‌های داخل حوض ماهی که به سبک معماری سلجوقی است، در سال ۱۳۷۲ توسط استاد کاشیکار «تیرانداز» طراحی شده و توسط میراث فرهنگی اجرا شده است.

بر فراز حوض ماهی یک نورگیر به شکل هشت ضلعی و دو نورگیر چهارضلعی در طرفین آن قرار دارد. زیرزمین سعدیه امروزه به چایخانه سنتی تبدیل شده است.

دو ساختمان آجری در کنار حوض ماهی وجود دارد که مربوط به دفتر آرامگاه است.

کتابخانه عمومی سعدیه و ساختمانی دیگر که سرویس‌های بهداشتی در آن قرار گرفته در محوطه این آرامگاه وجود دارد. محوطه باغ به سبک ایرانی گل کاری، درختکاری و باغچه بندی شده است.

در وسط حیاط دو حوض مستطیل شکل با جهت شمالی و جنوبی در دو طرف محوطه آرامگاه قرار دارد و حوض دیگری در جهت شرقی وغربی در مقابل ایوان اصلی بنا واقع شده است.

بر روی در ورودی سعدیه این بیت نگاشته شده است: ز خاک سعدی شیراز بوی عشق آید هزار سال پس از مرگ او گرش بویی قطعه‌هایی از کتیبه سنگی مربوط به سردرآرامگاه که متعلق به زمان کریم خان زند بوده و در اثر سانحه‌ای در گذشته‌های دور شکسته شده، هم اکنون در درون آرامگاه محفوظ مانده است.

این قطعه ضمن خاکبرداری خیابان برای تعمیر آسفالت از دل خاک بیرون آمده است. بر روی سنگ مذکور قسمتی از شعر سعدی به خط ثلث عالی با مطلع زیر نوشته شده است: الهی به عزّت که خارم مکن به ذلّ گنه شرمسارم نکن در اطراف مقبره، قبور زیادی از بزرگان وجود دارد که بنا به وصیت خود در آن جا مدفون شده اند.

طرح توسعه محوطه آرامگاه از سال ۱۳۸۰ و توسط شهرداری شیراز با همکاری سازمان مسکن و شهرسازی اجرا شده که طی آن وسعت سعدیه به ۵/۴ هکتار رسیده است. از سال ۱۳۷۶ به پیشنهاد بنیاد فارس شناسی اول اردیبهشت ماه به نام روز سعدی نامگذاری شد و همه ساله برنامه‌های ویژه‌ای در محوطه آرامگاه برگزار می‌شود.

آرامگاه شیخ مشرف الدین سعدی شیرازی در تاریخ ۱۸/۹/۱۳۵۴ با شماره ۱۰۱۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

به گزارش شیرازه،سعدیه در دامنه کوهی در شمال شرق ایران قرار گرفته است که برای دسترسی به آن می بایستی به انتهای خیابان بوستان مراجعه نمایید.

درست در کنار این آرامگاه باغ دلگشا شیراز نیز قرار دارد که می توانید پس از بازدید سری به این باغ هم بزنید همچنین سعدیه در واقع بنایی زیبا در یک باغ منحصر به فرد می باشد که آرامشی عجیب را هنگام مراجعه به گردشگران عزیز منتقل خواهد کرد.

کمتر کسی در سفر به شهر شیراز بازدید از این مکان دیدنی چشم‌پوشی می‌کند.

اگر شما نیز قصد سفر به شیراز را دارید حتما از سعدیه در کنار تمامی برنامه های خود دیدن نمایید.

انتهای خبر/224224