به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی پایگاه تحلیلی خبری «شیرازه»، دولت سیزدهم جمهوری اسلامی ایران به ریاست سید ابراهیم رئیسی از مرداد ۱۴۰۰ در حالی آغاز به کارکرد که در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۴۰۰ با کسب بیش از ۶۰ درصد آرا، به عنوان ریاست‌جمهوری ایران انتخاب شد.
 

دولت رئیسی با شعار «دولت مردمی» روی محورهایی مانند مبارزه با فساد، توسعه اقتصادی و بهبود معیشت مردم تمرکز داشت.
 

رئیسی در سیاست خارجی به دنبال بهبود روابط با کشورهای همسایه و قدرت‌های بزرگ و به‌ویژه در پی احیای توافقات هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی بود.
  از چالش‌هایی که دولت رئیسی با آن روبه‌رو بود می‌توان به تحریم‌های بین‌المللی، بحران اقتصادی و معیشتی و مسائل حقوق بشری نام برد.
 

در این مدت اقدامات مختلفی در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی انجام داده است، برخی از مهم‌ترین اقدامات این دولت رشد اقتصادی، کاهش تورم، رونق ساخت مسکن، افزایش تولید برق، افزایش تجارت خارجی، کاهش رشد نقدینگی و فروش نفت است.
 

شهید رئیسی یک شخصیت سیاسی پرنفوذ در ایران به شمار می‌رفت که سعی داشت با تمرکز بر مسائل اقتصادی و اجتماعی، دوران جدیدی را در حکومت ایران آغاز کند.
 

بنابراین سعید عرب هیات علمی دانشگاه به یک مصاحبه تفصیلی با خبرنگار این رسانه پرداخت.
 

شیرازه: در مقایسه با دولت روحانی، دولت آیت‌الله رئیسی در زمینه اقتصاد بر چند موضوع اصلی تمرکز داشت؟

سعید عرب:
  دولت رئیسی تلاش کرد تا با بهبود نظام بودجه‌ریزی و حذف رانت‌ها و فساد اقتصادی، زمینه را برای استفاده بهینه از منابع مالی کشور فراهم آورد، در مقابل سیاست‌های اقتصادی دولت قبل که بر رشد اقتصادی متمرکز بود، دولت رئیسی بر افزایش قدرت خرید مردم و بهبود شرایط معیشتی آنان تأکید داشت.
 

دولت رئیسی به دنبال کاهش وابستگی اقتصاد به درآمدهای نفتی و جایگزین‌کردن آن با توسعه بخش تولید و صادرات غیرنفتی بود، از جمله سیاست‌های مهم دولت رئیسی در حوزه اقتصادی، افزایش یارانه‌ها و حمایت‌های معیشتی از گروه‌های آسیب‌پذیر اجتماعی بود.
 

بنابراین جهت‌گیری کلی دولت رئیسی در اقتصاد را می‌توان تمرکز بر اصلاح ساختار بودجه و مبارزه با فساد مالی، توجه به معیشت و رفاه مردم، تقویت تولید داخلی و کاهش وابستگی به نفت و سیاست‌های حمایتی از اقشار کم‌درآمد دانست که در تفاوت با سیاست‌های اقتصادی دولت قبل بود.
 

شیرازه: دلیل موفقیت دولت شهید رئیسی در دوران اوج تحریم‌ها و دستاوردهایی مانند عضویت در سازمان همکاری شانگهای را می‌توان به چه عوامل اصلی نسبت داد؟

 سعید عرب:
  از جمله این عوامل می‌تواند مدیریت هوشمندانه و کارآمد اقتصادی مانند تمرکز بر اقتصاد مقاومتی و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی، تقویت تولید و صادرات غیرنفتی، اصلاح ساختار بودجه و مبارزه با فساد و همچنین تأکید بر سیاست خارجی متوازن و فعال اشاره کرد.
 

تعامل سازنده با کشورهای همسایه و منطقه، تلاش برای عضویت در سازمان‌های منطقه‌ای مانند شانگهای، کاهش تنش‌ها و تقویت مناسبات با همه کشورها را نام برد.

  توجه ویژه به مسائل معیشتی و رفاهی مردم و افزایش حقوق و دستمزدها، اجرای طرح‌های حمایتی و امدادی، تلاش برای بهبود شرایط زندگی شهروندان ایجاد ثبات و پایداری در سیاست‌های اقتصادی از جمله اجتناب از تغییرات ناگهانی و برنامه‌ریزی بلندمدت، تداوم رویکردهای موفق در دوره‌های بعدی باشد.

  شیرازه: دولت شهید رئیسی در مواجهه با مذاکرات با آمریکا، چه رویکردی هوشمندانه و مبتنی بر اصول ملی داشت؟

 سعید عرب:
  رویکردهای عدم اعتماد به آمریکا و رد «برجام جدید»، با توجه به سوءسابقه آمریکا در نقض توافقات قبلی، دولت رئیسی اعتماد به این کشور را ندارد و معتقد بود که مذاکره جدید با آمریکا به نتیجه نخواهد رسید و «برجام جدید» نیز پایدار نخواهد بود.
 

در همین راستا، دولت رئیسی تلاش کرد با توسعه دستاوردهای سیاسی، اقتصادی و نظامی، موقعیت خود را در مذاکرات تقویت کند و عضویت در سازمان همکاری شانگهای، پیشرفت در زمینه فناوری هسته‌ای و موشکی از جمله این دستاوردها بود.
 

دولت رئیسی به‌جای وابستگی به غرب یا شرق، بر سیاست «نه شرقی، نه غربی» تأکید داشت و این رویکرد باعث افزایش تعاملات با کشورهای منطقه و جهان، به‌ویژه چین و روسیه شد.
 

شیرازه: چه نکاتی از تجربه دولت روحانی در مذاکرات با آمریکا و برجام می‌توان آموخت؟

سعید عرب:
  اعتماد بیش از حد به توافق با آمریکا که دولت روحانی با اطمینان بیش از حد به برجام و متعهدشدن آمریکا به اجرای آن، موقعیت چانه‌زنی خود را تضعیف کرد.
  نادیده‌گرفتن سوءسابقه نقض تعهدات توسط آمریکا، یکی از اشتباهات راهبردی دولت روحانی بود.
 

دولت روحانی بیش از حد به غرب چرخید و تعاملات متوازن با شرق و همسایگان را کم‌رنگ کرد و این امر موجب تضعیف موقعیت چانه‌زنی و فشار بر آمریکا در مذاکرات شد و عدم توازن در سیاست خارجی را به دنبال داشت.
 

دولت روحانی تلاش کافی برای توسعه دستاوردهای سیاسی، اقتصادی و نظامی نداشت که بتواند از آنها در مذاکرات استفاده کند و این ضعف موجب کاهش اهرم‌های فشار ایران در برابر طرف مقابل شد.

  دولت دوازدهم در برابر فشارها و تحریم‌های آمریکا، انعطاف بیش از حد نشان داد و امتیازات زیادی داد و این امر باعث تضعیف موقعیت چانه‌زنی ایران و تداوم فشارهای آمریکا شد.
 

شیرازه: در انتخاب اعضای کابینه دولت جدید، چه توصیه‌هایی به رئیس‌جمهور منتخب می‌تواند مفید باشد؟

سعید عرب:
  انتخاب افراد با تخصص و سوابق مرتبط در هر وزارتخانه و سازمان مهم است و همچنین تنوع سیاسی، فکری و مذهبی در کابینه می‌تواند به بهبود تصمیم‌گیری‌ها کمک کند.

  ترکیب افراد باتجربه و جوان در کابینه می‌تواند موجب تلفیق تجربه و خلاقیت شود که این امر به پویایی و نوآوری در تصمیم‌سازی‌ها کمک خواهد کرد.
 

انتخاب افراد بر اساس شایستگی، تخصص و عملکرد گذشته آنها باید اولویت باشد و این رویکرد می‌تواند به کارآمدی و اثربخشی دولت کمک کند.
 

توجه به تمامی مناطق و اقوام کشور در انتخاب اعضای کابینه حائز اهمیت است و این امر به افزایش مشارکت و همدلی همه اقشار با دولت جدید کمک می‌کند.
 

انتخاب افرادی که سابقه مدیریت بحران و مواجهه با چالش‌های سخت را دارند، اهمیت زیادی دارد که و این موضوع به‌ویژه در شرایط فعلی کشور که با چالش‌های متعددی مواجه است، بسیار ضروری است.

  شیرازه: با انتصاب اعضای کابینه دولت روحانی در دولت پزشکیان که ممکن است ادامه راه دولت روحانی باشد، چه تغییرات و تفاوت‌هایی ایجاد خواهد شد؟

سعید عرب:

  احتمالاً برخی از وزرا و مدیران دولت روحانی که عملکرد مثبتی داشته‌اند، در کابینه دولت پزشکیان باقی می‌مانند تا استمرار برنامه‌ها را تضمین کنند که این امر به‌خصوص در حوزه‌های مهم و حساس مانند اقتصاد، سیاست خارجی و امنیت ملی محتمل است.
 

با توجه به وعده‌های انتخاباتی و رویکرد کلی دولت جدید، در برخی وزارتخانه‌ها و بخش‌ها احتمالاً تغییرات قابل‌توجهی رخ خواهد داد و به عنوان مثال، در حوزه‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی ممکن است شاهد تغییرات بیشتری باشیم.

  اگرچه برخی چهره‌های دولت روحانی باقی خواهند ماند، اما رویکرد کلی دولت پزشکیان ممکن است با دولت قبلی متفاوت باشد و این تفاوت رویکرد در اولویت‌بندی برنامه‌ها، شیوه اجرا و تعامل با مجموعه ذی‌نفعان متجلی خواهد شد.

  شیرازه: در مورد تعامل با غرب، عملکرد دو دولت روحانی و رئیسی چگونه بوده است؟

 سعید عرب:
  دولت روحانی تلاش کرد با رویکرد تعاملی و سازنده در مذاکرات هسته‌ای به توافق برسد، این دولت موفق شد با طرف‌های غربی به توافق برجام دست پیدا کند و روابط ایران با کشورهای غربی را بهبود ببخشد.
 

هرچند برخی محدودیت‌های باقی‌مانده بود، اما دولت روحانی توانست تا حدی تنش‌ها را کاهش دهد و فضای بهتری را برای تعامل ایجاد کند.
 

اما دولت رئیسی با رویکرد مقابله‌ای و عدم اعتماد به غرب، تعامل با کشورهای غربی را محدود کرد، این دولت برجام را کافی نمی‌دانست و خواستار مذاکره جدید بود که بنا به دلایلی به نتیجه نرسید و در نتیجه، تنش‌ها با غرب افزایش یافت و روابط ایران با کشورهای غربی تیره‌تر شد.
 

شیرازه: الگوبرداری از دولت‌های قبلی در ایران می‌تواند تا حدی مفید باشد، اما به‌طورکلی نباید به‌صورت کامل و بدون درنظرگرفتن شرایط متغیر صورت گیرد. در این باره چه نکته‌های مهمی وجود دارد؟

سعید عرب:
  هر دوره زمانی شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خاص خود را دارد که باید در نظر گرفته شود، الگوبرداری صرف بدون توجه به این عوامل می‌تواند مناسب نباشد.

  برخی از سیاست‌ها و تجربیات موفق دولت‌های قبلی می‌تواند الهام‌بخش باشد و در شرایط کنونی نیز مورد استفاده قرار گیرد. این مسئله به‌شرط انطباق با شرایط امروز می‌تواند مفید باشد.

  بررسی و درس‌گرفتن از اشتباهات و ناکارآمدی‌های سیاست‌های گذشته نیز می‌تواند به دولت کنونی کمک کند تا از تکرار آنها پرهیز کند.

صرفاً کپی‌برداری از گذشته کافی نیست و دولت باید با توجه به شرایط امروز، راه‌حل‌های خلاقانه و نوآورانه‌ای را ارائه دهد.
 

شیرازه: عملکرد دولت در راستای کاهش وابستگی به غرب چگونه می‌تواند تأثیرات مهم و چندبعدی در پیشبرد اهداف کشور داشته باشد؟

سعید عرب:
  دولت جدید با استقلال سیاسی و اقتدار ملی، توسعه اقتصادی و رفاه مردم، پیشرفت علمی و فناوری، امنیت ملی و بازدارندگی بایستی در راستای کاهش وابستگی قدم بردارد.

  در مجموع، عملکرد دولت در راستای عدم وابستگی به غرب می‌تواند به استقلال، توسعه، امنیت و پیشرفت علمی کشور کمک کند و در نهایت به تحقق اهداف ملی ایران منجر شود.

شیرازه: با توجه به سخنان رهبری درباره استمرار دولت شهید رئیسی، چه توصیه‌های به رئیس‌جمهور منتخب ارائه می‌شود؟

 سعید عرب:
  ادامه و تقویت برنامه‌های مبتنی بر اصول انقلابی و منافع ملی کشور، حفظ و تعمیق روابط با کشورهای همسو و همسایه، تداوم مبارزه با فساد و اصلاح ساختارهای اقتصادی در این زمینه می‌تواند تأثیرگذار باشد.

  تلاش برای جلب‌اعتماد و حمایت مردمی از طریق حل مشکلات معیشتی و رفع دغدغه‌های آنان، تقویت نقش مردم در تصمیم‌گیری‌ها و فرایندهای سیاسی می‌تواند در این روند نقش اساسی ایجاد کند.

گسترش روابط با کشورهای مستقل و مخالف سلطه غرب، تلاش برای رفع تحریم‌ها و بهبود روابط با غرب در چارچوب منافع ملی قطعاً در این زمینه مثمرثمر خواهد بود.

  تقویت بازدارندگی و قدرت دفاعی کشور، رویکرد هوشمندانه و انعطاف‌پذیر در مقابل تهدیدات خارجی مهم‌ترین عامل استمرار دولت شهید رئیسی خواهد بود.
 

شیرازه: برای حفظ استقلال و عزت کشور، رئیس‌جمهور منتخب می‌تواند چه اقداماتی را انجام دهد؟

سعید عرب:
  تقویت و تنوع‌بخشی به روابط با کشورهای مستقل و دوست، مقابله هوشمندانه با فشارهای خارجی و تحریم‌ها، ایفای نقش فعال در مجامع و سازمان‌های بین‌المللی برای حفظ استقلال نکته کلیدی است .

توسعه قدرت بازدارندگی و توانمندی‌های دفاعی، ارتقای آمادگی نیروهای مسلح در مقابل تهدیدات، تقویت هماهنگی و یکپارچگی دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی عزت کشور را در پی دارد.

کاهش وابستگی‌های اقتصادی به قدرت‌های بزرگ، توسعه ظرفیت‌های داخلی در تولید، صادرات و فناوری، تنوع‌بخشی به روابط اقتصادی با کشورهای همسو به طور حتم آبادانی ایران را بیمه می‌کند.

تقویت اعتماد و همبستگی ملی، پاسخگویی و شفافیت در مدیریت امور کشور، حمایت از ظرفیت‌های مردمی و تقویت نقش‌آفرینی شهروندان باعث امید‌آفرینی و ثبات در کشور خواهد شد.
 

انتهای خبر/224224