به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «شیرازه»، در دوران پیش از اسلام، اقلید شهری آباد و بااهمیت به شمار می‌رفت و در حال حاضر نیز ششمین شهر مرتفع ایران است. در گذشته، جاده شاهی از اقلید می‌گذشت و این شهر در فعالیت‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران نقش مهمی داشت. در دوران هخامنشیان، اقلید مرکز تربیت اسب جنگی و گوشه‌ای از شاهنشاهی هخامنشیان محسوب می‌شد.

حوضچه دختر گبر یکی از جاهای دیدنی اقلید و یادمانی از دوره ساسانیان محسوب می‌شود که به لحاظ اهمیت تاریخی آن به شناسنامه اقلید نیز معروف است. مردم محلی به این اثر ماندگار «حوض دختر گبر» نیز می‌گویند. این حوضچه در دل سنگ‌های کوه و وسط گودالی به ارتفاع ۳۰ سانتی‌متر با حوضی با عمق کم تراشیده شده است و دو پله دارد.

گمنامی این مکان ارزشمند تاریخی که نزدیک به دو هزار سال قدمت دارد، دستخوش بی‌توجهی مسئولان در دولت‌ها و حکومت‌های مختلف است؛ اما یقین است که میتواند با کمی توجه از سوی دلسوزان اماکن تاریخی مکانی جذاب برای علاقه‌مندان به فرهنگ و تاریخ باشد.

در گذشته، بالای حوض دختر گبر سنگ درپوش مانندی قرار داشت و نوشته‌هایی روی آن حک شده بود که در حال حاضر از بین رفته است. 

حوضچه دختر گبر در سال ۱۳۵۴ به شماره ۹۳۶ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

حوضچه دختر گبر در سال ۱۳۳۴ کشف شد و این تاریخ برای مردم بومی اقلید بسیار مبارک است.

قدمت این حوضچه به دوران یزدگرد سوم ساسانی برمی‌گردد. حوضچه گبر دختر محل دفن فرد مهمی بود که بر اساس تحقیقات باستان‌شناسی او را با زانوی جمع‌شده دفن کردند.

در بالای حوض دختر گبر تپه‌ای قرار دارد که در آن استخوان‌هایی مربوط به دوران زرتشتیان کشف شد. این استخوان‌ها نشان می‌دهد که این دخمه بخشی از عبادتگاه زرتشتیان نیز بوده است. در دوران زرتشت، جسد را در مکانی قرار می‌دادند تا روح او از بدنش جدا شود. سپس مرده را بالای تپه می‌انداختند تا حیوانات وحشی از آن تغذیه کنند. اگر حیوانات وحشی ابتدا چشم راست مرده را می‌خوردند، این جسد پاک و بی‌گناه محسوب می‌شد و استخوان‌های باقی‌مانده از جسد را در فرورفتگی‌های گودال مانندی دفن می‌کردند. در غیر این صورت، جسد ناپاک بود و برای آلوده نشدن آب و خاک در همان تپه باقی می‌ماند.

در گذشته، خانه حاکم اقلید نیز بالای این قلعه قرار داشت. در روزهای عید، به‌ویژه عید نوروز، این حاکم حوضچه را پر از حنا می‌کرد و دختر حاکم مقداری از حنا را به‌عنوان تبرک به مردم می‌داد.

در حال حاضر، متأسفانه این مکان به حال خود رها شده است و مسئولان فکری برای ایمن‌سازی آن در مقابل آب‌وهوا و تخریب‌های انسانی نکرده‌اند.
کتیبه حوضچه دختر گبر

روی یکی از دیواره‌های حوض دختر گبر، کتیبه‌ای به خط پهلوی ساسانی در فضایی به طول دو متر و عرض ۸۸ سانتی‌متر کنده‌کاری شده که بخشی از شناسنامه و سند هویتی شهر اقلید است. کتیبه دختر گبر قدیمی‌ترین کتیبه سنگ مزار کشف‌شده در ایران به خط پهلوی محسوب می‌شود. در این کتیبه ۲۱ سطری، نام و نسب فرد متوفی در ۱۱ آبان‌ماه سال ششم یزدگردی «برابر با ۶۳۸ میلادی» ثبت شده است.

کتیبه دختر گبر از مهم‌ترین کتیبه‌های ساسانی است و با سنگ‌نوشته‌های دربند قفقاز و چند نمونه در حوالی تخت‌جمشید برابری می‌کند. این سنگ‌نوشته به‌صورت عمودی و با خط شکسته نوشته شده است که یکی از سبک‌های خاص ساسانیان به حساب می‌آید. با اینکه هشت سطر آغازین کتیبه دچار آسیب‌های زیادی شده، بقیه آن خوانده و ترجمه شده است.

در کتیبه دختر گبر، علاوه بر نام و نسب فرد متوفی و تاریخ نگارش کتیبه، نام کسی به چشم می‌خورد که دستور ساخت مقبره را داده است. همچنین در این کتیبه آیین‌های مرسوم خاک‌سپاری در آن عصر نوشته شده است.

ترجمه کتیبه حوضچه دختر گبر بدین شکل است که: این دخمه «بابکان یکم» زرتشتیان و بیشاپور مرزبان فرمود ساختن و این ماه آبان در سال ۶ یزدگرد شاهان شاه و روزخور به بخت شد و روز ماه تنی به این آیین را به دخمه نهاده و خواسته «ای» به ارزش ۱۲۰۰۰ مزد فرمود داد.

انتهای خبر/ 224224