نگاهی اجمالی به ظرفیت‌های گردشگری شهرستان داراب
داراب امروزه یکی از شهرستان‌های مهم و تأثیرگذار کشور در حوزه کشاورزی و گردشگری بوده و بیش از ۱۰۰ اثر تاریخی و ۳۰ جاذبه طبیعی در این شهرستان وجود دارد که برخی از آنان در سطح جهانی قابل ارائه هستند.
به گزارش گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «شیرازه»، شهرستان داراب در جنوب شرقی استان فارس و در فاصله ۲۶۵ کیلومتری از شیراز قرار دارد. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۷۰ هزار و ۲۳۲ نفر «جمعیت شهرستان ۲۰۱ هزار و ۴۸۹ نفر» بوده است.
بدین ترتیب داراب هفتمین شهر پرجمعیت استان فارس و سومین شهر پرجمعیت جنوب استان است. شهرستان داراب دارای شهرهای داراب، جنت‌شهر، فدامی، دوبُرجی، رستاق، پاسخن و بخش‌های مرکزی، فورگ، جنت، فسارود و رستاق است.
از نظر موقعیت اقلیمی، نواحی شمالی شهرستان، کوهستانی هستند که چندین روستا و آبادی مانند روستاهای نوایگان، لایزنگان، لایگردو، بازرگان، شکرویه، مروارید، بَکِر و... در این ناحیه قرار دارند.
این مناطق دارای زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل و بخش‌های دیگر داراب دارای آب‌وهوای گرمسیری هستند. همین تضاد آب‌وهوایی در یک محدوده کوتاه، منجر به تولید هم زمان انواع محصولات سردسیری و گرمسیری در داراب شده است.
به طور مثال، هم‌زمان با به‌دست آمدن خرما در بخش فورگ داراب، انار در کوهستان و پرتقال در فسارود به دست می‌آید. این ویژگی منحصربه‌فرد اقلیمی منجر به معروفیت داراب به «ایران کوچک» شده است.
محصولات کشاورزی داراب
شهرستان داراب با داشتن اراضی حاصلخیز کشاورزی معادل ۱۲۵ هزار هکتار، یکی از قطب‌های مهم و بزرگ کشاورزی استان فارس است.
به‌طوری که بسیاری از محصولات زراعی و باغی این شهرستان مانند گندم، پنبه، ذرت، جو، خرما، مرکبات، انار، زیتون، انجیر، گل سرخ محمدی، بادام و... علاوه بر تأمین نیاز داخلی، به خارج از کشور نیز صادر می‌شود.
شهرستان داراب در تولید پنبه مقام اول، مرکبات مقام دوم، گندم و ذرت دانه‌ای مقام سوم استان فارس را دارد.
داراب با قدمتی چندهزار ساله و قرارگرفتن در شاهراه مواصلاتی شرق به غرب کشور و هم مرز بودن با دو استان هرمزگان و کرمان و هم‌مرزی با هشت شهرستان و قرارگرفتن در مرکز ثقل مرکز استان‌های فارس «شیراز»، کرمان «کرمان»، هرمزگان «بندرعباس» دارای جایگاه سوق‌الجیشی و راهبردی در مناسبات اقتصادی و سیاسی جنوب کشور است.
جاذبه‌های داراب
داراب امروزه یکی از شهرستان‌های مهم و تأثیرگذار کشور در حوزه کشاورزی و گردشگری بوده و بیش از ۱۰۰ اثر تاریخی و ۳۰ جاذبه طبیعی در این شهرستان وجود دارد که برخی از آنان در سطح جهانی قابل ارائه هستند.
در دسته‌بندی جزئی‌تر می‌توان مهم‌ترین آثار گردشگری شهرستان داراب که قابلیت بالاتری برای جذب گردشگر دارند را به شرح زیر نام برد:
آثار طبیعی
تنگ رغز« معروف به عروس دره‌های ایران»، آبشار فدامی «معروف به عجیب‌ترین آبشار ایران با چهار نوع آب شور، شیرین، سرد و گرم»، چشمه گلابی، غار آبی سهلک، تفرجگاه خرتنگ «خیرتنگ»، تفرجگاه کاسه تراشون، تفرجگاه رودبال، تفرجگاه تنگ کتویه.
چشمه‌های آبگرم بخش فورگ، جنگل‌های دیم بنه در مجاورت روستاهای شکرویه و مروارید، برف کوهستان «داراب، جنوبی‌ترین شهرستان برف‌گیر ایران و نزدیک‌ترین مکان برفی به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس است.»، سروهای کهن‌سال رستاق، چنار کهن‌سال برفدان، کوه نمک روستای کرسیاه.
آثار تاریخی
شهر باستانی دارابگرد، مسجد سنگی و آسیاب سنگی داراب «مجموعه آتشکده آذرخش»، نقش برجسته شاپور ساسانی، مسجد جامع داراب، حوزه علمیه قدیم داراب، مجموعه ساسانی قصر آیینه معروف به تنگ چک‌چک، کاخ کیامرث فورگ، قلعه نارنجستان فورگ، قلعه بهمن شاه فورگ، آتشکده آذرجو.
حوزه گردشگری مذهبی به محوریت آیین‌ها و بقاع
مراسم آیینی تاریخی هفت منبران «هفت ممبرون» در شهر داراب، مراسم آیینی تاریخی برافراشتن پرچم سرخ حسینی در فورگ، مقبره حضرت دحیه کلبی انصاری رحمت‌الله‌علیه، صحابی و برادر شیری رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله و نماینده حضرت امام حسن مجتبی علیه‌السلام در داراب.
مقبره آیت‌الله نسابه رحمت‌الله‌علیه، آرامگاه شاهزاده ابوالقاسم علیه‌السلام در محله لَردویه داراب، امامزاده سید علاءالدین حسین علیه‌السلام معروف به پیرمراد، آرامگاه شاهزاده علاءالدین حسن علیه‌السلام در محله دریمی داراب، آرامگاه شاه ابوزکریا علیه‌السلام در فورگ، آرامگاه امامزادگان عبدالله و موسی در روستای فتح‌آباد.
سایر ظرفیت‌های شاخص
روستای هدف گردشگری لایزنگان، محل برگزاری جشنواره ملی گل سرخ محمدی
روستای هدف گردشگری نوایگان
گردشگری مرکبات و مزارع: دشت گل سرخ محمدی به عنوان بزرگ‌ترین دشت گل دیم جهان، باغات انار، باغات پرتقال، نخلستان‌های فورگ، مزارع گندم و پنبه
گردشگری خوراک
- انواع حلوا و شیرین‌های محلی دارابی: غُرابی دارابی، کلوچه دارابی «برنجی»، حلوای بُدَوَک دارابی، حلوای کاچی دارابی، حلوای آویشن، حلوای چروک، حلوای گَرد اَوار «گرده نخل»، حلوای پاشون
- انواع نان‌های محلی دارابی: نان گِرده، نان کلوچه دارابی، نان نَوَنده دارابی
- انواع غذاهای محلی دارابی: خوراک آب بنه، قَوُرمه، پلوترش دارابی، زِراج پلو دارابی، گِرِز دارابی (قَوُرمه نرگسی)، یخنی خَرَک دارابی، پَرتی دارابی «عدسی»، بُغره دارابی «آش رشته»
- لبنیات بومی: کشک لایزنگو
معرفی و توضیح مهم‌ترین آثار گردشگری شهرستان داراب
شهر باستانی دارابگرد
شهر باستانی دارابگرد از کهن‌ترین شهرهای ایران و جهان که قدمت آن به عصر هخامنشیان برمی‌گردد.
در جریان کاوش‌های اخیر باستان‌شناسی در حاشیه جنوبی شهر «روستای هیربدان» آثار مهمی از تمدن عیلام قدیم به دست آمد که نشان می‌دهد قدمت تمدن در دشت دارابگرد به قبل از ساخته‌شدن سازه دارابگرد می‌رسد.
شهر باستانی دارابگرد با خندق و دیوار آجری دایره‌ای به طول حدود شش کیلومتر و چهار دروازه و همچنین داشتن ارگ مرکزی شاه‌نشین یکی از شاهکارهای معماری و شهرسازی ایران باستان و اولین شهر مُدور فلات ایران است.
به گزارش متون تاریخی، این شهر محل ولیعهدی اردشیر بابکان بوده که بعداً نسبت به تأسیس شاهنشاهی ساسانی اقدام کرده است.
از این حیث دارابگرد اولین پایتخت ایرانِ ساسانی محسوب می‌شود. این شهر باشکوه ایرانی، سندی روشن از وجود تمدن شهری، هنر، صنعت، علم و فنّاوری در جنوب ایران پیش از اسلام است.
دارابگرد شهر اسطوره‌ای هویت ایرانی، بر اساس باورهای جهان آریایی و بنیادهای زندگی در اندیشه کهن ایرانی ساخته شده است.
بر اساس این اندیشه شهرها باید بر بنیاد مولفه‌های قُدسی و الهی، باورهای سماوی، نجوم و فلسفه آفرینش ایجاد می‌شدند.
اصول زیبایی شهرهای مقدس در جهان‌بینی ایرانی که ضامن رستگاری و پیروزی ساکنین آن بود، شامل کروی بودن، روشن بودن، مرکزگرایی، شباهت جز به کل، سرسبزی و حاصلخیزی بود و دارابگرد دارای همه این موارد است.
زیبایی و اهمیت تناظر در ساختار و معماری و مکان‌یابی شهر دارابگرد به بالاترین درجه ممکن رعایت شده است.
این شهر دارای چهار دروازه در جهات اصلی جغرافیا، قلعه برآمده مرکزی به‌عنوان مرکز ثقل جهان، حصار دایره‌ای پیرامونی تداعی کننده کره زمین، عنصر مقدس آب در خندق گرداگرد شهر و آتشکده مقدس در مرکز شهر است که سرچشمه از اصول زیباشناسی مزدایی در باورهای اساطیری ساکنین فلات ایران گرفته است.
تنگ رغز
یکی از تنگه‌های پُرآب و زیبای شهرستان داراب است که به عروس دره‌های ایران معروف است و شهرت جهانی دارد. این دره آبی دارای ۶۰ حوضچه طبیعی زیبا و ده‌ها آبشار و آبگیر کوچک و بزرگ و ایجاد است.
حوضچه‌های تنگه رغز عمقی بین ۶ تا ۲۰ متر دارند که طول آن‌ها به ۱۰۰ متر نیز می‌رسد. طول دره حدود چهار کیلومتر است. تنگ رغز، بسترساز گردشگری ماجراجویانه در داراب شده است و سالانه پذیران جمع زیادی از طبیعت‌گردان و ورزشکاران داخلی و خارجی است.
آبشار فدامی
منطقه تفریحی و گردشگری آبشار فدامی در بخش فورگ و فاصله ۱۳۰ کیلومتری از شهر داراب قرار دارد. در حوضچه جلوی این آبشار، چهار نوع آب شور، شیرین، سردوگرم با هم مخلوط می‌شوند که در نوع خود شگفت‌انگیز است.
آبشار فدامی اولین اثر طبیعی ثبت شده در فهرست آثار ملی در استان فارس است. رودخانه‌ای به طول هشت کیلومتر حدفاصل شهر فدامی تا آبشار نیز جلوه‌ای بسیار زیبا به منطقه داده است که دو هزار هکتار از نخیلات پایین‌دست را آبیاری می‌کند.
عرض آبشار فدامی درگذشته به ۸۰۰ متر می‌رسید و عریض‌ترین آبشار طبیعی ایران محسوب می‌شد ولی به دلیل خشکسالی و استفاده بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی اکنون به ۲۰۰ متر رسیده است. ارتفاع آبشار بین ۱۲ تا ۲۰ متر است.
روستای هدف گردشگری لایزنگان
این روستا در فاصله ۷۰ کیلومتری داراب واقع شده است. روستای لایزنگان به همراه روستاهای نوایگان و مروارید و شکرویه، بیشترین تولیدکننده گل سرخ محمدی در کشور هستند.
این روستای کوهستانی دارای آب‌وهوایی مطبوع، طبیعتی زیبا و باغات فراوانی است. از مناطق گردشگری روستای لایزنگان می‌توان به بیشه، باغ کر، گلوی آبک، سرخون، دشت گل و... اشاره کرد.
این روستا در ۱۳ سال اخیر، محل برگزاری جشنواره ملی گل محمدی و گلاب‌گیری سنتی بوده و پذیرای جمع زیادی از گردشگران داخلی و خارجی است. سایر محصولات روستای لایزنگان عبارتند از: بادام، گردو، آلو زرد، انار، مویز، انجیر، پرتقال، گوجه درختی و...
مسجد سنگی و آسیاب سنگی داراب «مجموعه آتشکده آذرخش»
این بنای تاریخی یکی از منحصربه‌فردترین مقاصد گردشگری شهرستان داراب محسوب می‌شود. مسجد سنگی داراب یکی از شاخص‌ترین دست‌کنده‌های صخره‌ای ایران است.
این مجموعه در۶ کیلومتری شرق شهر داراب و در حاشیه جاده داراب - جنت شهر قرار دارد. برای این بنا کارکردهای مختلفی چون نیایشگاه مهری، آتشکده ساسانی، معبد بودایی، کلیسای مسیحی، کاروان‌سرا، رباط، قلعه دختر و سرانجام مسجد سنگی در نظر گرفته‌اند.
اما آن‌چه بر اساس کتیبه‌های بنا و برخی متون تاریخی مسلم است این بنا در زمان یکی از قدرتمندترین ملوک شبانکاره به نام مظفرالدین محمد شبانکاره‌ای در قرن هفتم هجری به مسجد تبدیل شده است.
دکتر میرزامحمد حسنی از پژوهشگران پُرکار دارابی، تألیفی جامع در مورد این بنا با عنوان «مسجد سنگی و آسیاب سنگی داراب» به رشته تحریر درآورده‌اند که در سال ۱۳۹۶ توسط انتشارات طهوری به زیور طبع آراسته شده است.
نقش برجسته شاپور ساسانی
نقش شاپور ساسانی در جنوب شهر داراب و مجاورت روستای اکبرآباد و بر روی دیواره کوه «پهنا» قرار دارد. این نگاره صخره‌ای در حقیقت یک مجموعه بزرگ و مهم از دوران ساسانی است که در کنار خود دو نقش‌برجسته ساسانی کوچک‌تر نیز دارد.
این دو نقش‌برجسته یکی معروف به «نقش‌برجسته ایزدبانو آناهیتا» و دیگری «نقش‌برجسته نبرد با شیر» است.
در جلوی این مجموعه چشمه‌ای بزرگ وجود داشت که چند دهه پیش به علت خشکسالی و برداشت بی‌رویه آب به طور کامل خشک شد. نقش شاپور ساسانی در بین مردم به «نقش رستم» نیز شهرت دارد.
وجود این آثار گران‌بها نشان‌دهنده اهمیت دارابگرد در ابتدای دوران ساسانی است. این نقش، پیروزی شاپور اول بر والرین امپراتور روم در سال ۲۶۰ میلادی را به تصویر می‌کشد.
پادشاه ساسانی سوار بر اسب و بزرگان ایرانی پشت سر او دیده می‌شوند. در مقابل نیز فیلیپوس عرب، قیصر رومیِ اسیر وجود دارد که شاپور دست خود را بر روی سرش نهاده است.
گوردیان سوم نیز در زیر پاهای اسب شاپور اول افتاده است. والرین نیز در حالت التماس و سرافکندگی دیده می‌شود. نقش شاپور داراب، یکی از لوحه‌های تصویری بسیار ارزشمند از هنر دوره ساسانی است که دارای جزئیات و نکات تاریخی و اخلاقی فراوانی است.
مقبره حضرت دحیه کلبی انصاری رحمت‌الله‌علیه
در حاشیه شهر باستانی دارابگرد، مقبره‌ای وجود دارد که به دحیه انصاری، صحابی نامدار رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم منسوب است.
در متون تاریخی از دحیه به‌عنوان یکی از شش نماینده پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وسلم برای دعوت پادشاهان آن عصر به دین اسلام یاد شده که دحیه برای این منظور مأموریت یافت به سرزمین روم برود و نامه پیامبر را به امپراتور بیزانس «هراکلیوس» بدهد.
همچنین در روایات آمده که جبرئیل به سیمای دحیه بر پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم نازل می‌شده است. در برخی از منابع سال وفات دحیه ۴۵ هجری ذکر شده است.
قدیمی‌ترین اشاره به وجود مزار این شخص در داراب در یکی از منابع قرن نهم هجری به نام «تاریخ جدید یزد» تألیف احمد کاتب دیده می‌شود.
در جریان بازسازی ساختمان آرامگاه دحیه در سال ۱۳۸۱ هجری شمسی، سنگ قبر دحیه به دست آمد که حاکی از تعویض سنگ مزار او در سال ۸۲۰ هجری شمسی داشت.
در فارسنامه ناصری، دحیه به‌عنوان نماینده حضرت امام حسن مجتبی علیه‌السلام در شهر دارابگرد معرفی شده است. باتوجه به وجود نام دارابگرد در مفاد صلح‌نامه حضرت امام حسن مجتبی علیه‌السلام و معاویه و طلب خراج این شهر توسط آن حضرت در سال ۴۱ هجری، دور از ذهن نیست که دحیه به‌عنوان سفیر ایشان به دارابگرد اعزام شده باشند.
از سوی دیگر باتوجه به گزارش‌های متعدد تاریخی و همچنین شواهد سکه‌شناسی از روند فتح دارابگرد توسط مسلمانان و حضور پر تعداد سرداران مسلمان در این شهر در قرن نخست هجری، دحیه می‌تواند در سیر این حوادث در دارابگرد حضور یافته و در همین مکان نیز فوت و دفن شده باشد.
دحیه کلبی دارای شهرت جهانی نزد مسلمانان است و مقبره ایشان در داراب، اولین بقعه متبرکه ایران «حتی قبل از امام رضا علیه‌السلام» است که باتوجه به ارادت برادران اهل سنت ایران و دنیا به صحابه رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم، شهرستان داراب می‌تواند با محوریت دحیه کلبی رحمت‌الله‌علیه به‌عنوان کانون وحدت دنیای اسلام معرفی شود و شایسته است که مسئولین کشور با درنظرگرفتن جایگاه عظیم داراب در جهان اسلام و نقش فراوان ظرفیت‌های معنوی این منطقه، در حوزه گردشگری مذهبی، نسبت به معرفی این شهرستان و ارتقا زیرساخت‌های همه‌جانبه آن بیش از پیش اهتمام ورزند.
سعید کشمیری
انتهای خبر/۲۲۴۲۲۴
نظرات بینندگان
