حضرت یونس علیه‌السلام سه روز در شکم ماهی درنگ کرد و در تاریکی‌های سه‌گانه «تاریکی شکم ماهی، تاریکی شب، تاریکی دریا» فریاد زد: «لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ». خداوند دعای او را اجابت کرد و ماهی او را به ساحل افکند؛ ما نیز همانند حضرت یونس (ع) در دام تاریکی دنیا گرفتار شده‌ایم.

ماه رمضان، فرصتی است که خداوند با نظر لطف، مهربانی و رحمت به بندگانش عطا کرده تا انسان‌ها را از پلیدی و آلودگی پاک سازد. در این ماه، دعای ما مستجاب می‌شود و دل‌های ما نسبت به یکدیگر مهربان‌تر می‌شود و در حل مشکلات یکدیگر یاری می‌کنیم.

ماه رمضان، ماه دور شدن از وسوسه‌های شیطان و تقرب به خدا است. در این ماه، روزه‌داران، جسم و روح خود را با تسبیح خداوند مشغول می‌سازند؛ چرا که قرآن در این ماه بر پیامبر عظیم‌الشان اسلام نازل شده است.

بر اساس آیه ۱۸۵ سوره بقره که به نزول قرآن در ماه مبارک رمضان اشاره دارد و سوره مبارکه قدر که نزول قرآن را در شب قدر می‌داند، مسلمانان معتقدند که شب قدر در این ماه واقع شده است. به همین دلیل، رمضان با رحمت، برکت و مغفرت شناخته می‌شود و به بهار قرآن معروف است، به طوری که در آن درهای جهنم بسته و درهای بهشت گشوده می‌شوند.

این ماه در نظر مسلمانان از احترام و اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این ماه مبارک، همه به تلاوت قرآن، دعا، نماز، افطاری، استغفار و احیای شب‌های قدر می‌پردازند. در تاریخ این ماه، نزول قرآن، غزوه بدر، فتح مکه، ولایتعهدی امام رضا علیه‌السلام، ضربت خوردن امام علی علیه‌السلام، معراج پیامبر و روز قدس ثبت شده است.

در جوامع اسلامی آداب و رسوم گوناگونی همچون مهمانی و مراسم جمعی به خصوص ضیافت افطار، غبارروبی مساجد و اماکن مذهبی، مراسم آشتی‌کنان و... برای ماه رمضان شکل‌گرفته است. 

رمضان به معنای «روزه بگیرید تا سالم بمانید» است و پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: «انما سمی الرمضان لانه یرمض الذنوب». این ماه به این دلیل نام‌گذاری شده که گناهان را می‌سوزاند.

رمضان، ماه صُومُوا تَصِحُّوا است «روزه بگیرید تا سالم بمانید» و همچنین پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: «انما سمی الرمضان لانه یرمض الذنوب». ماه رمضان به این نام خوانده شده است؛ زیرا گناهان را می‌سوزاند. 

روزه گرفتن در این ماه، دارای فواید فردی و اجتماعی زیادی است؛ از جمله این فواید می‌توان به سنجش اراده و ایمان فرد، تقویت معنویت و صبر، بهبود سلامت جسمی و روحی و ایجاد توازن میان اقشار جامعه اشاره کرد.

ماه رمضان در کشورهای اسلامی از اهمیت بالایی برخوردار است. در عراق، در شب‌های قدر بر زیارت حرم آقا اباعبدالله الحسین علیه‌السلام تاکید می‌شود و در این شب جمعیت انبوهی بیدار می‌مانند. نجف اشرف نیز حال و هوای ویژه‌ای دارد.

در کشور لبنان، مسلمانان و غیرمسلمانان که ۴۰ درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند، از ماه رمضان به صورت ویژه بهره می‌برند؛ زیرا مراسم‌های شب‌های ماه مبارک با زیبایی و جذابیت بیشتر برگزار می‌شود. 

در کشورهای دیگر نیز رسومی وجود دارد، مانند پرتاب توپ در زمان افطار یا تعدادی از افراد محلی که با لباس‌های سنتی، برای بیدار کردن مردم برای سحری، ندا می‌دهند.

از جمله رسوم در کشورهای دیگر می‌توان به پرتاب توپ هنگام افطار یا مسحراتی که لباس محلی بر تن دارند و می‌خوانند «ای خفته برخیز و خداوند باقی را عبادت و سحور کن و رمضان به دیدار شما آمده است» اشاره کرد.

در ترکیه، مساجد با نورپردازی‌های زیبا و برگزاری جشن‌ها در ایام ماه مبارک، جلوه‌ای خاص دارند. مسلمانان این کشور معتقدند که ماه رمضان برکت و نعمت را به سفره‌های آن‌ها می‌افزاید، حتی در شرایط بد اقتصادی. همچنین در تایلند، مسلمانان برای حفظ احترام به ماه رمضان، رفتار و گفتار خود را به دقت کنترل می‌کنند تا مشکلی برایشان پیش نیاید.

نویسنده: زهرا ایزدی