به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «شیرازه»، در رابطه با مفاهیم قرآنی و توجه به مفاهیم در تلاوت قرآن که می‌تواند مسیر را روشن کند، یک نکته مهم وجود دارد و آن اینکه در آیات نورانی قرآن کریم ما آیاتی را داریم مبنی بر اینکه شیوه اعتدال یا شیوهٔ صحیح را بین شیوه‌های مختلف در امور مختلف باید انتخاب کرد، پیدا کرد و برگزید.

در آیه‌ای از آیات قرآن اشاره می‌شود که «وَلَا تَجْهَرْ بِصَلَاتِکَ وَلَا تُخَافِتْ بِهَا وَابْتَغِ بَیْنَ ذَلِکَ سَبِیلًا»؛ یعنی نمازت را نه آن‌قدر بلند بخوان و نه آن‌قدر آهسته و بین این دو روش یک روش معتدل‌تری برگزین و این آیه نشان می‌دهد که ما برای هر کاری باید یک شیوهٔ درست و پسندیده‌ای انتخاب کنیم و با آن شیوه تعامل داشته باشیم.

قطعاً وقتی قرآن می‌آید به‌عنوان یک فصل‌الخطاب و یک آمر به امور مختلف و معروف و حسنه، این مسئله مهم را مطرح می‌کند که در رابطه با خود قرآن و شیوه تلاوتش هم ما باید این مسئله را در نظر داشته باشیم.

قاریان زیادی را داریم که با توجه به مدهایی که بر کلمات قرآنی هست، آسان و سخت بودن کلمات و یا وزن کلمات، آهنگ‌هایی را می‌خواهند در تلاوت قرآن استفاده کنند، چینش می‌کنند و طبق آن الحانشان را انتخاب می‌کنند؛ در صورتی که این شیوه اگر طی یک شیوه غلط نباشد قطعاً یک شیوه مورد نظر خداوند در آیات قرآنی نیست.

 بهترین شیوه تلاوت قرآن

بهترین شیوه در رابطه با تلاوت قرآن و القای معانی قرآن این است که ما باتوجه به معنا و یک سطح ابتدایی از آیات، مفاهیم، ترجمهٔ قرآن و شأن نزول و با توجه به همه این علوم ابتدایی و زمینه‌ای، لحن مناسب آن کلمات، عبارات و جملات قرآنی را انتخاب کنیم.

شیوه‌ای که به تعبیر مقام معظم رهبری، استاد مصطفی اسماعیل در اساتید مصری بسیار پخته و سنجیده نسبت به این شیوه در تلاوت‌هایشان عمل می‌کردند و به تعبیر ایشان باز می‌فرمایند که وقتی انسان تلاوت استاد مصطفی اسماعیل را می‌شنود گویی همان موقع قرآن بر او نازل می‌شود و این‌جور بر انسان تأثیر می‌گذارد.

قطعاً آن کلمات بار معنایی‌شان را با لحن مناسب و مطابق خودشان بسیار بهتر و عمیق‌تر می‌توانند بروز بدهند و بر دل مستمع بنشینند و تأثیرگذار باشند؛ تا اینکه ما فقط صرفاً با تکیه بر وزن کلمات یا آسان و سخت بودن کلمات، نوع مدهایی که وجود دارد بیاییم آهنگ را انتخاب کنیم، درصورتی‌که ممکن است آن آهنگ اصلاً تطابق و تناسب مناسبی با آن کلمات و جملات قرآنی نداشته باشد.

برای یک قاری قرآن این مسائل مهم است و تا حدودی اگر بتواند آیاتی که می‌خواهد تلاوت کند را حفظ کند خیلی مهم است؛ چون نگاه‌کردن به صفحه قرآن و ارتباط چشمی نداشتن با مخاطب، مقداری از آن ارتباط مستقیم و تأثیرگذاری را از بین می‌برد.

 بهتر است که قاری قرآن، حافظ حداقل آیاتی که می‌خواند باشد و با توجه به آن چیزی که در ذهن دارد با تسلط بیشتری ارتباط چشمی، کلامی و اشاره‌ای با مخاطب و مستمع برقرار کند و این تأثیرگذاری را قطعاً بالاتر می‌برد.

قاری قرآن مقداری‌شان نزول آیات، ترتیب سوره‌ها، علت نزول آیات، ترجمه ابتدایی، مفهوم و تفسیر ابتدایی از آیات را بداند. اینها قطعاً در القای معنی و انتقال مفهوم و مراد آیات به مستمع تأثیرگذار هست.

برای بهره‌گیری از این فنون ما در تلاوت قرآن و یادگیری آنها باید به سراغ اساتیدی که اصالت بسیار زیادی در تلاوت قرآن دارند برویم؛ اساتیدی مانند استاد مصطفی اسماعیل، استاد عبدالباسط، استاد محمد صدیق منشاوی که واقعاً در این زمینه‌ها بسیار ید طولایی داشتند که خداوند رحمتشان کند.

متأسفانه قاریان ما الان خیلی از آن شیوه تلاوت فاصله گرفته‌اند و بیشتر شیوه‌های تلاوت بر آهنگ مقدم بر بُعد معنا و کلمات بنا شده است؛ درصورتی‌که اساتید اصیل ما درگذشته هیچ چیز را مقدم بر معنای قرآن نمی‌دانستند و به اصطلاح معنا را فدای آهنگ و الحان قرآنی نمی‌کردند.

 جواد هاشم‌زاده

قاری ممتاز بین‌المللی