«آرش مانی» روان‌شناس و دکترای تخصصی علوم اعصاب شناختی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «شیرازه»، ضمن تأکید بر توجه به پویش ملی «نه به تصادف» افزود: تصادفات رانندگی نه‌تنها از نظر جسمانی بلکه از نظر روانی نیز می‌توانند تأثیرات عمیقی بر افراد بگذارد، این تأثیرات بسته به شدت حادثه، شخصیت فرد، میزان حمایت اجتماعی و تجربیات قبلی او متفاوت خواهند بود.

وی با اشاره به اینکه اختلال استرس پس از سانحه «PTSD»، یکی از شایع‌ترین پیامدهای روانی تصادفات شدید است، افزود: این اختلال همراه با کابوس‌های مکرر، یادآوری‌های ناخواسته از حادثه، اضطراب شدید هنگام مواجهه با محرک‌های مرتبط و اجتناب از رانندگی یا حتی سوار شدن به خودرو در فرد بروز می‌کند.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شیراز به آسیب‌های روان‌شناختی که تصادفات بر فرد و جامعه می‌گذارد، پرداخت و افزود: اضطراب و ترس از مهم‌ترین واکنش‌های روانی است که بسیاری از افراد پس از سوانح رانندگی تجربه می‌کنند؛ این علائم ممکن است به صورت ترس از رانندگی «vehophobia» یا اجتناب از محل حادثه نمایان شود، افسردگی نیز به‌ویژه در افرادی که آسیب‌های جسمی جدی دیده‌اند، شایع است و می‌تواند با کاهش انگیزه، احساس ناامیدی و حتی افکار خودکشی همراه باشد.

مانی افزود: علاوه بر این، احساس گناه در افرادی که احساس می‌کنند می‌توانستند از حادثه جلوگیری کنند، یکی از اثرات روانی رایج است؛ نشخوارهای فکری و سرزنش خود نیز در این حالت شدت می‌گیرد، برخی دیگر از افراد، خشم و پرخاشگری را تجربه می‌کنند که ممکن است به خود، دیگران یا دستگاه حمل‌ونقل و قوانین راهنمایی و رانندگی معطوف شود.

حمایت اجتماعی یکی از مهم‌ترین عوامل در کاهش اثرات منفی روانی پس از تصادف است

وی با اشاره به اینکه حمایت اجتماعی یکی از مهم‌ترین عوامل در کاهش اثرات منفی روانی پس از تصادف است، افزود: داشتن خانواده، دوستان، همکاران، یا گروه‌های حمایتی که فرد را درک کنند و او را تنها نگذارند، می‌تواند تأثیر زیادی در روند بهبودی داشته باشد.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شیراز ادامه داد: حضور خانواده، دوستان و گروه‌های حمایتی می‌تواند به کاهش اضطراب و ترس، پیشگیری از افسردگی، افزایش تاب‌آوری و تشویق افراد آسیب‌دیده به دریافت کمک تخصصی روان‌شناختی کمک کند.

مانی افزود: برای تقویت حمایت اجتماعی راهکارهایی مانند آموزش خانواده‌ها، ایجاد گروه‌های حمایتی، استفاده از فنّاوری برای خدمات آنلاین و حمایت روان‌شناختی در محیط کار پیشنهاد می‌شود؛ این اقدامات نقش مهمی در بهبود وضعیت روانی آسیب‌دیدگان و بازگشت آن‌ها به زندگی عادی دارند.

پویش «نه به تصادف» و میزان تأثیرگذاری آن چگونه باید باشد؟

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز با اشاره به اینکه پویش‌هایی مانند «نه به تصادف» می‌توانند نقش مؤثری در کاهش تصادفات و پیامدهای روانی آن داشته باشد، اضافه کرد: این تأثیرگذاری وابسته به نحوه طراحی و اجرای پویش است؛ تنها هشدار دادن درباره خطرات رانندگی کافی نیست، بلکه باید سازوکاری علمی و روان‌شناختی برای تغییر رفتار افراد در نظر گرفته شود.

وی تصریح کرد: برای اینکه پویش «نه به تصادف» تأثیر واقعی داشته باشد، باید به‌جای یک پویش هشداردهنده، به یک برنامه جامع تبدیل شود که هم‌زمان قشر فرونتال «منطق و برنامه‌ریزی» و آمیگدال «هیجان و ترس» را درگیر کند؛ این کار از طریق استفاده از داستان‌های واقعی، محتواهای چندرسانه‌ای تأثیرگذار، شبیه‌سازی‌های تعاملی و راهکارهای تدریجی برای تغییر رفتار امکان‌پذیر است.

به گفته مانی یک پویش موفق زمانی به نتیجه می‌رسد که مردم نه‌تنها از خطرات آگاه شوند، بلکه به دلایلی منطقی و احساسی به تغییر رفتار خود متعهد بمانند.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز افزود: تحقیقات روان‌شناختی نشان داده‌اند که افراد بیشتر تحت تأثیر داستان‌ها و تجربیات فردی قرار می‌گیرند تا داده‌های آماری بنابراین، پویش «نه به تصادف» باید از روایت‌های واقعی قربانیان تصادفات یا خانواده‌های آنها استفاده کند، این رویکرد نه‌تنها بر آمیگدال تأثیر می‌گذارد، بلکه باعث همدلی بیشتر در مخاطبان می‌شود و آنها را به تغییر رفتار ترغیب می‌کند.

مانی افزود: تغییر نگرش به زمان نیاز دارد، پویش‌های موفق نباید فقط بر ترساندن مردم تمرکز کنند، بلکه باید راهکارهای جایگزین نیز ارائه دهند به صورت مثال به‌جای تأکید بر خطرات رانندگی سریع، مزایای رانندگی ایمن مانند کاهش استرس، کاهش هزینه‌های تعمیر خودرو و حفظ آرامش روانی باید مطرح شود.

انتهای خبر/ ۲۲۴۲۲۴