با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و گسترش نفوذ منطقه ای این کشور ، خاورمیانه از سه دهه پیش تاکنون شاهد حضور دو جریان و ائتلاف بزرگ منطقه ای بوده است؛ که همواره در تقابل با یکدیگر تعریف شده اند. موفقیت یکی در منطقه به معنی کاهش نفوذ دیگری بوده و برعکس.

این دو محور عبارتند از محور سازش به رهبری ریاض و قاهره که حمایت از منافع غرب و حفظ وضعیت کنونی در حمایت از دیکتاتورهای موجود را سرلوحه عمل خویش قرار داده است؛ و محور مقاومت با حضور تهران، دمشق، حزب الله و حماس که دفاع از آرمان فلسطین و مقابله با نظام سلطه را در دستور کار خود داشته اند. به دنبال خیزش بزرگ ملت های عرب در سال گذشته، توازن قوا میان ائتلاف های منطقه ای دستخوش تغییر شد.

ائتلاف سازش با سقوط بن علی و مبارک از یک سو و فرار عبدالله صالح و قیام مردم بحرین از سوی دیگر دچار بحران جدی شد. به گونه ای که شاهزادگان سعودی به صراحت به انتقاد از سیاست های آمریکا به ویژه عدم حمایت این کشور از حسنی مبارک در جریان قیام مردم مصر پرداخته و هشدار دادند که ادامه این رویه باعث جدایی میان غرب و حامیان منطقه ای آن خواهد شد.

تلاش برای ایجاد باشگاهی از دیکتاتورهای سالخورده در قالب توسعه شورای همکاری خلیج فارس و ایجاد ائتلاف های جدید نشانه هایی جدی از آشفتگی محور سازش یا اعتدال عربی در منطقه خاورمیانه می باشد. در همین حال ناآرامی های چند ماهه سوریه که کم کم به نوعی نزاع خونین مسلحانه و جنگ شهری تبدیل شده است، باعث شده این گونه به نظر برسد که بیداری اسلامی در منطقه آینده محور مقاومت را نیز با مشکل مواجه ساخته است. اما واقعیت این است که آن چه به عنوان زنجیره اتصال جریان ها و کشورهای وابسته به محور مقاومت همواره مورد تاکید این ائتلاف بوده است حمایت از آرمان فلسطین در منطقه ، تغییر ساختارهای پوسیده دیکتاتوری به حکومت های مردم سالار و حفظ عزت و کرامت مردم مسلمان و مستضعف منطقه بوده است.

تقویت جایگاه اخوان المسلمین به عنوان قدیمی ترین جریان اسلام خواه و حامی فلسطین در اردن ، مراکش، کویت و به ویژه در مصر ، در کنار موفقیت جنبش اسلامی النهضه در تونس و جریان های اسلام گرا در لیبی همگی از برتری اهداف و آرمان های محور مقاومت در منطقه حکایت می کند. در سوریه نیز حتی اگر مخالفان مسلح بشار اسد که با تحریک و تسلیح کشورهای خارجی عمل می کنند بتوانند موفق شوند، آن چه تغییر نخواهد کرد سیاست ضد صهیونی مردم سوریه است.

به بیان دیگر آن چه عملا به دنبال بیداری اسلامی در منطقه شاهد آن هستیم اضمحلال ائتلاف سازش و تقویت جایگاه محور مقاومت است، امری که باعث شده تا کشورهای غربی به دنبال ایجاد ائتلافی دیگر در منطقه برای رقابت با جریان مقاومت باشند. ائتلافی که این بار به رهبری دوحه و آنکارا تشکیل خواهد شد و هدف آن ربودن انقلاب های مردمی، ترویج اسلام آمریکایی و واسازی زنجیره محور مقاومت با بهره گیری از شعارهایی همسو با اهداف مقاومت چون حمایت از آرمان فلسطین و حمایت از عزت و کرامت ملت های مسلمان است.

از این رو می توان این گونه استدلال کرد که بیداری اسلامی همانطور که باعث تقویت جایگاه محور مقاومت در منطقه شده است، چالش های نوینی را نیز برای این ائتلاف به همراه خواهد داشت که مواجهه با آن نیازمند وسعت منظر نظر، آمادگی برمبنای سناریوهای مختلف، به کارگیری نسل جوان و پرانرژی در ساختارهای سیاسی، طراحی رویکردهای سیاسی منعطف و هوشیاری بیش از پیش سیاستمداران این ائتلاف می باشد.

نویسنده: علیرضارضاخواه

منبع : روزنامه خراسان