به گزارش شیرازه، از 4 دهه پیش که شهر نشینی در ایران رونق گرفت شیراز به سمت روستاهای اطرافش گسترش پیدا کرد. از سمت غرب شهر، روستاهایی چون رحمت آباد و سپس قصردشت تبدیل به بخشی از کلانشهر شیراز شدند. علاقه شهروندان به غرب و شمال غرب شهر که هوای بهتری دارد، همیشه بیشتر بود و مدام درختان بیشتری قطع شده و از ریشه بیرون کشیده شدند تا به جای آنها خانه های چند طبقه و ساختمانهای تجاری قد بکشند. سرنوشتی که زمین روبروی بیمارستان فرهمندفر پیدا کرده هم نمادی است از همین وضع. آنها که سودای ثروت در سر داشتند باغ را نابود و به زمین تبدیل کردند تا پول کلانی به جیب بزنند.
اتفاقی که کمابیش مدام برای باغ هایی که اکنون در مرکز شهر قرار گرفته است رخ می دهد. حالا اما وضع خراب تر از آن است که از کنار تخریب های این باغ ها بتوان به سادگی گذشت. کمبود آب و آلودگی هوا کار را به جایی رسانده که سرنوشت یک میلیون و 700 هزار نفر از شهروندان شیرازی به سرنوشت باغ های قصردشت گره خورده است. با این حال اما هنوز تخریب ها ادامه دارد؛ شاهدش عکس هایی هوایی است که «گوگل ارت» آن را منتشر کرده است.
خطر بیخ گوش شیراز
هرچقدر هم که جان شهروندان عادی از نابودی باغهای قصردشت در خطر باشد، برای آنها که سودای ثروت در سر دارند این موضوع اهمیتی ندارد. تصاویر اخیر «گوگل ارت» از تخریب باغهای قصردشت در مقایسه با سال 2007 حکایت می کند. ضمن اینکه در مناطقی چون حاشیه چمران که تحت شرایطی اجازه ساخت و ساز در باغ ها داده می شود شرایط به مراتب بغرنج تر است. باغ های قصردشت افزون بر خطراتی چون سوختن در آتش و قطع درختان با مشکل تازه ای هم باید دست و پنجه نرم کنند؛ بحران آب. آنچه تامین آب مورد نیاز آنها را با مشکل روبرو می کند. در گذشته آب مورد استفاده این باغ ها از تنگ سرخ وارد و از راه رودخانه خشک به باغ ها هدایت می شد.
چشمه ها هم برای آبیاری باغ ها به کمک می آمدند. اکنون اما وضع به گونه دیگری است. بحران آب به یار کسانی تبدیل شده که آرزوی خشکیدن این باغ ها را در سر دارند. قانون هم کمابیش این افراد را یاری می کند. طبق قانون، باغ های قصردشت به 5 گروه تقسیم می شوند. در گروه یک اجازه هیچ ساخت و سازی داده نمیشود و اگر کسی دست به تخریب باغهای این منطقه بزند باید نسبت به زنده سازی باغ اقدام کند. شهزاد رونق زاده، رئیس ستاد آبادگری باغ های قصردشت به گزارشگر «خبرجنوب» می گوید: «در گروه یک هیچ مجوز ساخت و سازی داده نشده است؛ این اقدام پیرو مصوبه سال 79 شورای شهرسازی است که ساخت و ساز در باغ های گروه یک را به طور کامل منع می کند. در میان این 5 گروه تنها به باغ های گروه 5 اجازه ساخت و ساز داده می شود که بین کوه های دراک و فرهنگ شهر قرار دارد.»
بسیاری می گویند باغ های گروه 5 قربانی شده اند تا از پولی که بابت ساخت و ساز در باغ های این گروه به دست می آید بتوان دیگر باغ های قصردشت را نگهداری کرد. رونق زاده می گوید: «طبیعتا وقتی قرار است قانونی اجرا شود باید بر اجرای آن نظارت کامل صورت بگیرد.»
اما همین اجازه ساخت و ساز در منطقه کوه های دراک هزینه سنگینی روی دست شهر گذاشته است. از یک سو هزینههای ترافیکی شهر را بالا برده و از سوی دیگر ممکن است مشکلات زیست محیطی و جانی بسیاری به بار بیاورد. یکی از این مشکلات ممانعتی است که بلندمرتبه سازی در این منطقه برای شهر پدید می آورد. در واقع شیراز در سال های اخیر یکی از پاک ترین وضع هوا را در میان کلانشهرهای کشور داشته است. برای نمونه برخلاف شهرهایی چون اصفهان و تبریز، شیراز تنها 9 روز در سال 94 هوای آلوده را تجربه کرد که این آلودگی به خاطر پدیده ریزگرد شکل گرفت.
البته هرچند شیراز مانند تبریز، اصفهان و مشهد شهری صنعتی به شمار نمی رود ولی استعداد آلودگی هوا را دارد.
در این شهر بیش از 500 هزار خودرو رفت و آمد می کنند و این یعنی تقریبا از 3 نفر یک نفر از خودرو شخصی استفاده می کند. 80 هزار خودرو هم روزانه به مرکز شهر می آیند و این شیراز را مستعد آلودگی هوا می کند.
آنچه تاکنون مانع از آلودگی هوای شیراز شده یکی وجود باغ های قصردشت بوده که این آلودگی را پالایش می کنند و دیگر جریان باد غالبی که از شمال غرب شیراز وارد این شهر می شود و آلودگی را از شیراز خارج می کند. از میان رفتن باغ های قصردشت و بالا آمدن ساختمان ها جای درختان آلودگی هوا در شیراز را بیشتر می کند و بلند مرتبه سازی در نقاطی چون دامنه کوه های دراک، فرهنگ شهر و حسینی الهاشمی مانع از ورود جریان باد هوای تازه به این شهر می شود.
در واقع بخشی از این بلند مرتبه سازی ها در مناطقی انجام میشود که روزی گروه 5 باغ های قصردشت به شمار می رفت. این بخش البته در نزدیکی گسل فعال سبزپوشان قرار دارد که ساخت و ساز در آن منطقه را به مراتب خطرناک تر می کند.
از میان رفتن باغ های قصردشت و افزایش دما
شیراز روزهای گرمی را می گذراند. تیرماه امسال به مراتب روزهای بیشتری هوا نسبت به پارسال گرمتر بوده است و میانگین دما یک درجه از تیرماه گذشته بیشتر شده است و به بالاي 39 درجه سانتی گراد رسیده است. بخشی از افزایش دما به خاطر گرمایش جهانی بوده ولی دمای هوا در شیراز و فارس نسبت به گرمایش جهانی بین 5 تا یک و نیم درجه سانتی گراد دمای بیشتری را تجربه می کند.
اینک کمابیش روشن است که حیات مردم شیراز به بقای باغ های قصردشت گره خورده است. به همین خاطر شاید اثربخش ترین روش، راهکاری باشد که برای صاحبان باغها
درآمدزایی کند. راهکاری که بتواند دست سوداگرانی که میخواهند باغ ها را به قیمت پایین تری از صاحبان آنها خریداری کرده و به فروش برسانند را کوتاه کند.
بخشی از این اقدام نیازمند ضمانت اجرایی قانون هایی است که در حمایت از باغ ها و باغداران وضع می شود. البته در سالهای اخیر شهرداری اقدام به خریداری بخش بزرگی از باغ ها کرده است و فعلا باید ديد در آینده این رویکرد شهرداری شیراز چقدر میتواند به بقای باغ هایی کمک کند که حیات مردم شیراز به آن گره خورده است.
به ویژه اینکه شیراز تنها کلانشهر کشور به شمار می رود که چنین پالاینده هوایی را در اختیار دارد و شهرهایی چون اصفهان و تبریز که شاهد آلودگی گسترده هوا هستند ناچارند برای مقابله با این آلودگی هوا هزینه های بسیاری متقبل شوند.
منبع: خبرجنوب