جمعه های مهدوی شیرازه؛
راه نجات از فتنه های عصر غیبت
در آخرالزمان و دوران غیبت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، فتنه‌های کور و خطرناکی رخ می‌دهد و نجات و سلامت از آنها جز با تمسک به قرآن و اهل بیت علیهم السلام و تقوا و بصیرت و تقید به دین و پرهیز از شبهات و استمداد از خداوند و توسل به اولیای او و توجه به سخنان آنان در رابطه با آخرالزمان و دوران غیبت کبرا امکان پذیر نیست.
به گزارش سرویس فرهنگی شیرازه، قرآن در آیات متعددی از بروز فتنه در زندگی انسان و نیز در اجتماع مسلمین خبر داده است. یکی از گناهان بزرگ، فتنه‌گری بین مؤمنان است. این معصیت که گاه در محدوده‌ای کوچک چون خانواده و یا در سطح وسیعی از اجتماع به وقوع می‌پیوندد، از ترکیب چندین گناه چون غیبت، تهمت، دروغ، تجسس، سلب امنیت و… به‌وجود می‌آید.
ما در این شماره از جمعه های مهدوی شیرازه قصد داریم به موضوع فتنه های آخرالزمان و راه نجات از آن بپردازیم.
مفهوم فتنه در قرآن و سنت
در قرآن مجید، کلمه ی فتنه ده ها بار ذکر شده و در معانى مختلفى به کار رفته از جمله:
به معنی آزمایش و امتحان:
«أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ» آیا مردم گمان کردند همین که بگویند: ایمان آوردیم، به حال خود رها می‌شوند و آزمایش نخواهند شد؟! [سوره عنکبوت، آیه ۲]
به معنی فریب دادن:
«يَا بَنِي آدَمَ لَا يَفْتِنَنَّكُمُ الشَّيْطَانُ كَمَا أَخْرَجَ أَبَوَيْكُمْ مِنَ الْجَنَّةِ يَنْزِعُ عَنْهُمَا لِبَاسَهُمَا لِيُرِيَهُمَا سَوْآتِهِمَا ۗ إِنَّهُ يَرَاكُمْ هُوَ وَقَبِيلُهُ مِنْ حَيْثُ لَا تَرَوْنَهُمْ ۗ إِنَّا جَعَلْنَا الشَّيَاطِينَ أَوْلِيَاءَ لِلَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ» ای فرزندان آدم! شیطان شما را نفریبد، آن گونه که پدر و مادر شما را از بهشت بیرون کرد، و لباسشان را از تنشان بیرون ساخت تا عورتشان را به آنها نشان دهد! چه اینکه او و همکارانش شما را می‌بینند از جایی که شما آنها را نمی‌بینید؛ (امّا بدانید) ما شیاطین را اولیای کسانی قرار دادیم که ایمان نمی‌آورند. [سوره اعراف، آیه ۲۷]
به معنى بلا و عذاب:
«يَوْمَ هُمْ عَلَى النَّارِ يُفْتَنُونَ (۱۳) ذُوقُوا فِتْنَتَكُمْ هَٰذَا الَّذِي كُنْتُمْ بِهِ تَسْتَعْجِلُونَ (۱۴)» همان روزی است که آنها را بر آتش می‌سوزانند!، (و گفته می‌شود:) بچشید عذاب خود را (۱۳) این همان چیزی است که برای آن شتاب داشتید! (۱۴) [سوره ذاریات، آیات ۱۳ و ۱۴]
به معنى گمراهی:
«يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ لَا يَحْزُنْكَ الَّذِينَ يُسَارِعُونَ فِي الْكُفْرِ مِنَ الَّذِينَ قَالُوا آمَنَّا بِأَفْوَاهِهِمْ وَلَمْ تُؤْمِنْ قُلُوبُهُمْ ۛ وَمِنَ الَّذِينَ هَادُوا ۛ سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ سَمَّاعُونَ لِقَوْمٍ آخَرِينَ لَمْ يَأْتُوكَ ۖ يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ مِنْ بَعْدِ مَوَاضِعِهِ ۖ يَقُولُونَ إِنْ أُوتِيتُمْ هَٰذَا فَخُذُوهُ وَإِنْ لَمْ تُؤْتَوْهُ فَاحْذَرُوا ۚ وَمَنْ يُرِدِ اللَّهُ فِتْنَتَهُ فَلَنْ تَمْلِكَ لَهُ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا ۚ أُولَٰئِكَ الَّذِينَ لَمْ يُرِدِ اللَّهُ أَنْ يُطَهِّرَ قُلُوبَهُمْ ۚ لَهُمْ فِي الدُّنْيَا خِزْيٌ ۖ وَلَهُمْ فِي الْآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ»
ای پیغمبر، غمگین مباش از آنان که به زبان اظهار ایمان کنند و به دل ایمان ندارند و به راه کفر شتابند، و اندوهناک مباش از آن یهودانی که جاسوسی کنند و سخنان دروغ (و فتنه‌خیز به جای کلمات حق) به آن قومی که (از کبر) نزد تو نیامدند می‌رسانند؛ کلمات حق را بعد از آنکه به جای خود مقرّر گشت تغییر دهند و گویند: اگر حکم قرآن این گونه آورده شد بپذیرید و الاّ دوری گزینید. و هر کس را خدا به آزمایش و رسوایی افکند هرگز تو او را از (قهر) خدا نتوانی رهانید، آنها کسانی هستند که خدا نخواسته دلهاشان را پاک گرداند، و آنان را در دنیا ذلّت و خواری و در آخرت عذاب بزرگ مهیّاست.
ریشه فتنه ها در کجاست؟
برای اینکه ما بتوانیم فتنه های آخرالزمان و راه نجات از آن را شناسایی کنیم باید بدانیم اساس و ریشه فتنه ها کجاست. در قرآن و احادیث منشأ و ریشه فتنه ها را به چند گروه نسبت داده شده:
۱. شیطان: در سوره اعراف آیه ۲۷ در رابطه با فریب و فتنه شیطان به انسان تذکر داده شده است.
۲. هوای نفس:
حضرت على علیه السلام فرمود: کسی که عقلش بر هوای نفس غالب باشد به رستگاری و سعادت نائل می شود، و آن کس که عقلش مغلوب تمایلات نفسانیش باشد، سرانجام رسوا و مفتضح می گردد.
هرچه انسان نفس را خوار و خواهش هایش را لگد کوب کند، شیطان را خوار و پایمال کرده است. امام علیه السلام مى فرماید: با خواسته هاى نفس مخالفت کنید، تا برشیطان چیره شوید.
۳. رفیق و همنشین بد:
در سخنان معصومین علیهم السلام فراوان از هم نشینی با افراد فاسد نکوهش شده است. امام صادق علیه السلام در این باره فرمودند: «به دقت بنگر و هر کس برای دین تو سودمند نیست با او هم نشین مشو و به او رغبت مکن چرا که هر چه [ و هر که] با خدا ارتباط نداشته باشد بقایی ندارد و عاقبت او خطرناک است و از بین خواهد رفت.»
۴. منافقین:
قرآن کریم در سوره توبه آیه ۴۷ می فرماید: «لَوْ خَرَجُوا فِيكُمْ مَا زَادُوكُمْ إِلَّا خَبَالًا وَلَأَوْضَعُوا خِلَالَكُمْ يَبْغُونَكُمُ الْفِتْنَةَ وَفِيكُمْ سَمَّاعُونَ لَهُمْ ۗ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ» اگر آنها همراه شما (بسوی میدان جهاد) خارج می‌شدند، جز اضطراب و تردید، چیزی بر شما نمی‌افزودند؛ و بسرعت در بین شما به فتنه‌انگیزی (و ایجاد تفرقه و نفاق) می‌پرداختند؛ و در میان شما، افرادی (سست و ضعیف) هستند که به سخنان آنها کاملاً گوش فرامی‌دهند؛ و خداوند، ظالمان را می‌شناسد.
۵. بدعت گذاران:
در تعریف بدعت گفته اند:داخل کردن چیزى در دین که از دین نیست. احادیث زیادى در مذمت بدعت و بدعت گذارى وارد شده است. پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: هر بدعتی موجب گمراهی است و هر گمراهی در میان آتش است.
۶.شبهه گران:
قرآن کریم در سوره عمران، آیه ۷ فرموده: «هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ ۖ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِيلِهِ ۗ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ ۗ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا ۗ وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ» اوست خدایی که قرآن را بر تو فرستاد که برخی از آن کتاب آیات محکم است که اصل و مرجع سایر آیات کتاب خداست و برخی دیگر متشابه است، و آنان که در دلشان میل به باطل است از پی متشابه رفته تا به تأویل کردن آن در دین راه شبهه و فتنه‌گری پدید آرند، در صورتی که تأویل آن را کسی جز خداوند و اهل دانش نداند؛ گویند: ما به همه کتاب گرویدیم که همه از جانب پروردگار ما آمده، و به این (دانش) تنها خردمندان آگاهند.
۷.دنیاگرایی:
از جمله ریشه‌های فتنه از صدر اسلام تاکنون، دنیاطلبی و دنیاگرایی بوده است. اسلام دنیا را وسیله‌ای برای عروج و رسیدن به کمال اخروی می‌داند. اسلام دنیا را مزرعه آخرت می‌داند؛ اما کفر و شرک و نفاق، دنیا را جولانگاه آرزوها و هوس‌های خویش می‌کنند و بدان ابدیت می‌دهند و آخرت را انکار می‌کنند.
امام علی علیه السلام می فرماید: «بدان که آغاز هر فتنه ای دوستی و محبت دنیاست. و به مال زیادهیچ کس غبطه نخور، زیرا مال بسیار مایه گناه بسیاراست به خاطر حقوق واجبه.»
فتنه دجال در آخرالزمان
فتنه دجال یکی از بدترین و گمراه کننده ترین فتنه های آخرالزمان است و راه نجات از آن فقط بصیرت، معرفت و شناخت امام زمانمان است.
روزی امیرالمؤمنین علیه السلام به مردم فرمود: «قبل از این که مرا نیابید از هر چه می‌خواهید از من سؤال کنید، همانا علم فراوانی در سینه من جمع است و این علوم را حبیبم رسول خداصلی الله علیه وآله به من خبر داده است.»
در این هنگام صعصعة بن صوحان برخاست و گفت: یا امیرالمؤمنین! دجّال در چه زمانی قیام می‌کند؟ امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: «ای صعصعه بنشین، خدا از سخن و نیّت (و مقام) تو آگاه است، (زمان آن را نمی توان گفت) و لکن علامات و نشانه‌ها و رخدادهای ناگواری که قبل از آن خواهد بود و پیاپی در یک سال واقع خواهد شد را اگر بخواهی برای تو می‌گویم.» صعصعه گفت: یا امیرالمؤمنین! سؤال من نیز از نشانه‌های دجال است.
امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: «ای صعصعه! بیدار باش که دجال هنگامی خواهد آمد، که مردم نماز را ضایع کنند، در امانت خیانت نمایند، دروغ را حلال بشمارند، اهل ربا و رشوه باشند، ساختمان‌های بلند و باشکوهی بنا کنند، هوسرانی نمایند، دین خود را به دنیا بفروشند، ریختن خون یکدیگر را سبک بشمارند، حلم و بردباری را ضعف و ناتوانی پندارند، ظلم را فخر بدانند، امرا و فرماندهان آنان فاجر و فاسق باشند، وزرا و امنای آنان خیانت کار باشند، علمای آنان فاسق شوند، ظلم آشکار شود، طلاق فراوان گردد، مرگ ناگهانی زیاد شود، قرآن را زینت کنند، مساجد را زیور نمایند، مناره‌های مساجد بلند شود، قلب‌ها خراب گردد، عهدها و پیمان‌ها شکسته شود، آلات موسیقی و طرب به کار گرفته شود، شراب و زنا آشکار شود، خائن امین شمرده شود، امین را خیانتکار بدانند، زن‌ها از حرص به دنیا با مردها در تجارت همراه شوند، بر زین‌ها و استرها (و مرکب‌های متداول) سوار شوند، سلام را برای شناسایی انجام دهند، شاهد فضولاً شهادت بدهد، مردم لباس میش بپوشند و در باطن گرگ و درّنده باشند، قلوب مردم از هر چیز تلخی تلخ تر و از هر مرداری بدبوتر باشد، در چنین زمانی تو باید فریاد برآوری و بگویی: "نجات نجات نجات، فرار فرار فرار”، و از آن مردم فرار نمایی.»
امیرالمؤمنین علیه السلام درباره دجال می‌فرماید: «ای مردم آگاه باشید که بیشتر پیروان دجال زنا زاده و اهل تاج و تجمل می‌باشند، آگاه باشید که آنان یهودی‌ها هستند، لعنت خدا بر آنان باد.»
سپس فرمود: «دجال (همانند مردم) می‌خورد و می‌آشامد و بر الاغ قرمزی سوار است و طول او شصت گام است و دید چشم او زیاد است و چشم راست او اعور و نابیناست؛ (او خود را خدای مردم معرّفی می‌کند) در حالی که خداوند اعور نیست و چیزی نمی خورد. »
سپس فرمود: «دجال به همه روی زمین قدم می‌گذارد، جز مکه و مدینه و بیت المقدس؛ در آن هنگام حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف وارد بیت المقدس می‌شود و بر مردم امامت می‌کند، و چون روز جمعه می‌رسد و نماز جمعه برپا می‌شود، عیسی بن مریم علیه السلام از آسمان نزول می‌نماید در حالی که بر تن او دو لباس قرمز و نورانی است؛ گویی از سر او روغن می‌ریزد. او مردی زیبا و اشبه به پدر شما ابراهیم خلیل الرحمان علیه السلام می‌باشد، و چون حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف عیسی بن مریم را می‌بیند به او می‌فرماید: ای فرزند مریم! تو بر مردم امامت کن تا مردم به تو اقتدا کنند.
فتنه زن های آخرالزمان
اصبغ بن نباته گوید: از امیرالمؤمنین علیه السلام شنیدم که می‌فرمود:«در آخرالزمان زن‌هایی پیدا می‌شوند که پوشیده و عریان هستند و با آرایش بین مردم ظاهر می‌شوند، آنان از دین خارج اند و در فتنه‌ها داخل اند، علاقه به شهوات دارند، و کوشای در لذات دنیا هستند، حرام‌های خدا را حلال می‌شمارند، (از این رو، ) در جهنم و دوزخ مخلد می‌باشند.
فتنه امر به معروف و نهی از منکر
امام باقر علیه السلام می‌فرماید:«در آخرالزمان مردمی خواهند آمد که با ریاکاری از همدیگر پیروی می‌کنند، آنان عالم نماها و عابدنماها و نادانان و سفیهانی هستند که امر به معروف و نهی از منکر را به بهانه ضرر ترک می‌کنند، آنان همیشه به دنبال عذر و بهانه هستند و از علما بدگویی می‌کنند، و به نماز و روزه و هر چه تزاحم با مال و جان آنان نداشته باشد رومی آورند، و اگر نماز مزاحم مسائل مربوط به جان و مال آنان باشد، آن را نیز کنار می‌گذارند همان گونه که عالی ترین و اشرف واجبات مانند امر به معروف و نهی از منکر را کنار گذاردند.»
سپس فرمود: «شما باید با قلب و زبان در مقابل منکر انکار داشته باشید، و محکم بر صورت اهل منکر بزنید، و در راه خدا از ملامت هیچ ملامت کننده ای هراس نداشته باشید، پس اگر گنهکاران با موعظه شما به راه حقّ باز گشتند باکی بر آنان نیست و گر نه به فرموده قرآن که می‌فرماید: «إِنَّمَا السَّبیلُ عَلَی الَّذینَ یَظْلِمُونَ النَّاسَ وَ یَبْغُونَ فِی الْأَرْضِ بِغَیْرِ الْحَقِّ أُولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ أَلیمٌ، ایراد و مجازات بر کسانی است که به مردم ستم می‌کنند و در زمین بناحق ظلم روا می‌دارند؛ برای آنان عذاب دردناکی است! (سوره شوری، آیه ۴۲)» شما باید با تمام وجود با آنان مبارزه کنید بدون آن که بخواهید از روی ظلم بر آنان سلطه ای پیدا کنید و یا طمعی در مال آنان داشته باشید، و همواره باید به این وظیفه عمل کنید تا آنان به طاعت خدا و امر الهی باز گردند.»
راه نجات از فتنه های آخرالزمان
تمسک به کتاب خدا و اهل بیت علیهم السلام
رسول خدا صلی الله علیه وآله در پایان خطبه خود در سال حجة الوداع در کنار کعبه، پس از بیان نشانه‌های مردم آخرالزمان و فتنه‌هایی که در آن زمان رخ می‌دهد، راه نجات و سلامت دین مردم را در پیروی از قرآن و اهل بیت خود بیان نمود و فرمود:«مَعاشِرَ النَّاسِ! إِنِّی راحِلٌ عَنْ قَرِیبٍ وَ مُنْطَلِقٌ إِلَی الْمَغِیبِ، فَأُوَدِّعُکُمْ وَ أُوصِیکُمْ بِوَصِیَّةٍ فَاحْفَظُوها، إِنِّی تارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ: کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی، إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِما لَنْ تَضِلُّوا أَبَداً، مَعاشِرَ النَّاسِ! إِنِّی مُنْذِرٌ وَ عَلِیٌّ هادٍ، وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِینَ، وَ الْحَمْدُ للَّهِ ِ رَبِّ الْعالَمِینَ.»
یعنی: «ای مردم! من در این نزدیکی به عالم غیب رحلت خواهم نمود، اکنون با شما خداحافظی می‌کنم و شما را به وصیتی توصیه می‌کنم که باید در انجام آن حرمت مرا حفظ کنید (و هرگز از آن تخلف ننمایید)، همانا من دو چیز بزرگ را بین شما باقی می‌گذارم: کتاب خدا و عترت و اهل بیت خود را، اگر شما به این دو چیز تمسک جویید و از آنها پیروی کنید هرگز گمراه نخواهید شد. ای مردم! (همان گونه که خداوند می‌فرماید: «إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِکُلِّ قَوْمٍ هادٍ») من منذر هستم و علی هادی می‌باشد و عاقبت نیک برای متقین است و حمد و ستایش مخصوص خدای رب العالمین می‌باشد.»
راه نجات از فتنه های عصر غیبت
امام حسن عسکری(ع) در تبیین باور و آموزه مهدویت و ورود جامعه به عصر غیبت تلاش های درخوری انجام داده اند که بخشی از آن مربوط به روایات روشنگرانه ایشان است.
ایشان می فرمایند: «سوگند به خدا حضرت مهدی –عجل الله تعالی فرجه الشریف –آن قدر غایب می شود که در زمان غیبت (طولانی اش) از هلاکت نجات نمی یابد، مگر کسی که خدای بزرگ او را بر عقیده به امامت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) ثابت گرداند و به او توفیق دهد که برای تعجیل فرجش دعا کند.»
همچنین از ایشان است که: «مَثَل او (امام زمان عجل الله تعالی فرج الشریف) در این امت، مثل خضر و ذوالقرنین است او غیبتی خواهد داشت که هیچ کس در آن نجات نمی یابد مگر کسی که خدای تعالی او را در اعتقاد به امامت ثابت بدارد و در دعا به تعجیل فرج موفق سازد».
و نیز از امام حسن عسگری(ع) است که فرمودند: «هرگاه صبحگاهان روزی دیدید که امامی از آل محمد(صلی الله و آله وسلم) غایب گشته و او را مشاهده نمی کنید، پس به درگاه خداوند عزوجل استغاثه نمایید و فرج و ظهور او را از پروردگار بخواهید، پس چه زود باشد که فرج و گشایش برشما رخ نماید».
سخن اخر؛
بنابراین در مواجهه با انواع شبهات و اقسام افكار و عقاید انحرافی در زمان غیبت و به خصوص هنگامی كه حوادثی در جامعه پدید می‌آید كه در آن حق به باطل تشبیه و باطل به حق شباهت پیدا می‌كند؛ آن‌چه می‌تواند انسان را از سقوط در فتنه‌ها حفظ كند برخورداری از بصیرت و ایستادگی بر حـقایق ایـمان است. و لازمه بصیرت پرهیز از شك و تردید نسبت به معارفی است كه شخص به دست آورده است.
خلاصه سخن این است که در آخرالزمان و دوران غیبت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، فتنه‌های کور و خطرناکی رخ می‌دهد و نجات و سلامت از آنها جز با تمسک به قرآن و اهل بیت علیهم السلام و تقوا و بصیرت و تقید به دین و پرهیز از شبهات و استمداد از خداوند و توسل به اولیای او و توجه به سخنان آنان در رابطه با آخرالزمان و دوران غیبت کبرا امکان پذیر نیست.
انتهای پیام /س
نظرات بینندگان
