به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «شیرازه»، به نقل از دانا، در فضای رسانه‌ای امروز کشور، شبکه نمایش خانگی سهم قابل توجهی از مصرف فرهنگی خانواده‌ها را به خود اختصاص داده است؛ ظرفیتی که در صورت هدایت صحیح، می‌تواند مکمل سیاست‌های فرهنگی جمهوری اسلامی باشد؛ اما بهره‌برداری از این فضا، مستلزم رعایت چارچوب‌های قانونی و طی مسیرهای رسمی است.

توقف پروژه سریالی «سووشون» و مسدودسازی موقت پلتفرم نماوا، صرف‌نظر از جنبه‌های رسانه‌ای، اکنون به‌عنوان یک نمونه روشن از ضرورت پایبندی به قانون در عرصه فرهنگ و رسانه موردتوجه قرار گرفته است. 

ماجرا نه به اختلاف سلیقه برمی‌گردد و نه ناشی از برخورد سلبی با تولیدات هنری است؛ مسئله اصلی، رعایت یا عدم‌رعایت قانون است.

پلتفرم‌ها، مجری محتوا یا تنظیم‌گر موازی؟

پلتفرم نماوا که یکی از شناخته‌شده‌ترین سامانه‌های نمایش خانگی در ایران محسوب می‌شود، در ماه‌های اخیر با چالش‌هایی جدی از سوی نهادهای ناظر مواجه شده است.

براساس گزارش‌های منتشرشده از سوی سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر «ساترا»، این پلتفرم بارها از همکاری با نهادهای نظارتی سرباز زده و حتی در برخی موارد، اقدام به پخش یا تبلیغ محتواهایی کرده که فاقد مجوز رسمی بوده‌اند.

در تازه‌ترین نمونه، نماوا بدون طی فرآیند قانونی اقدام به معرفی و تبلیغ سریال «سووشون» کرد؛ اثری اقتباسی از رمان معروف سیمین دانشور و به‌کارگردانی نرگس آبیار. در حالی که تیم سازنده و سرمایه‌گذار این سریال مراحل قانونی را برای دریافت پروانه ساخت و مجوز پخش طی نکرده بودند، پلتفرم نماوا عملاً با اقدام خود، سعی در مشروعیت‌بخشی به اثری کرد که از اساس فاقد شناسنامه قانونی بود.

سووشون؛ یک پروژه رسانه‌ای بدون پشتوانه حقوقی

براساس اعلام رسمی ساترا، پروژه «سووشون» هیچ‌گونه ثبت رسمی در سامانه صدور مجوز نهاد ناظر نداشته و فرآیندهای معمول، شامل بررسی فیلمنامه، ارزیابی محتوایی، تأییدات نظارتی و پروانه ساخت را طی نکرده است. 

به بیان روشن‌تر، نه‌تنها سریال به‌طور غیررسمی تولید شده، بلکه هیچ درخواستی نیز برای طی مسیر قانونی آن ثبت نشده است.

این اتفاق در حالی رخ داده که طی سال‌های گذشته، بسیاری از مجموعه‌های نمایشی با رعایت دقیق ضوابط، مسیر طولانی و گاه پیچیده دریافت مجوز را طی کرده‌اند. 

همین مسئله، حساسیت این پرونده را افزایش می‌دهد: اگر یک پروژه پرهزینه و پرستاره می‌تواند قانون را دور بزند، چه تضمینی وجود دارد که دیگران نیز در آینده چنین مسیری را انتخاب نکنند؟

ابهام رسانه‌ای در برابر شفافیت قانونی

پس از اعلام رسمی توقف سریال «سووشون» و مسدودسازی نماوا، برخی واکنش‌های غیررسمی در شبکه‌های اجتماعی ظاهر شد که البته هنوز رنگ رسمی و رسانه‌ای به خود نگرفته‌اند. با این حال، تجربه پرونده‌های پیشین مانند «پوست شیر» یا «سقوط» نشان داده که در چنین مواقعی، برخی رسانه‌ها و چهره‌ها تلاش می‌کنند اصل ماجرا را به دوگانه‌های کاذبی مانند «سانسور در برابر هنر» یا «قانون در برابر خلاقیت» تبدیل کنند.

در پرونده «سووشون»، مسئله بسیار روشن است: پروژه‌ای بدون پروانه ساخت و بدون مجوز پخش نمی‌تواند به‌صورت عمومی منتشر شود، حتی اگر از نظر محتوایی فاخر، از منظر تصویری چشم‌نواز و از نگاه هنرمندان قابل‌دفاع باشد. قانون، معیار فعالیت رسانه‌ای است، نه میزان استقبال کاربران یا وزن نام عوامل سازنده.

بی‌قانونی در فرهنگ، مقدمه‌ای برای هرج‌ومرج رسانه‌ای

حوزه فرهنگ، مانند دیگر عرصه‌های راهبردی کشور، نیازمند نظم و قاعده است. در نبود نظارت، نه‌تنها کیفیت آثار تضمین نمی‌شود، بلکه فضای فرهنگی به جولانگاه محتواهایی تبدیل خواهد شد که می‌توانند به باورهای دینی، اخلاق عمومی و حتی انسجام ملی آسیب بزنند.

تجربه جهانی نیز نشان می‌دهد که تمام کشورها برای فعالیت پلتفرم‌های آنلاین چارچوب‌هایی تعریف کرده‌اند. 

از مقررات سخت‌گیرانه اتحادیه اروپا گرفته تا ضوابط دقیق کره جنوبی، همه بر یک اصل مشترک تأکید دارند: آزادی تولید و پخش، تنها زمانی معتبر است که در چهارچوب قانون باشد.

لزوم مسئولیت‌پذیری فرهنگی از سوی پلتفرم‌ها

نماوا و دیگر پلتفرم‌های مشابه، اگر خود را جزئی از بدنه فرهنگی کشور می‌دانند، باید به قواعد آن نیز احترام بگذارند. 

فعالیت رسانه‌ای بدون نظارت، نه مصداق نوآوری است و نه نشانه شجاعت؛ بلکه نوعی قانون‌گریزی است که به تدریج اعتماد نهادهای بالادستی را نیز از بین می‌برد.

سازمان ساترا نیز به‌عنوان نهاد تنظیم‌گر محتوای صوت و تصویر، موظف است با دقت، استمرار و شفافیت بیشتری با چنین تخلفاتی برخورد کند. مسامحه در چنین پرونده‌هایی، زمینه‌ساز تکرار خطا توسط دیگران خواهد بود.

حمایت از قانون، نه تقابل با هنر

پرونده «سووشون» از این جهت قابل تأمل است که یک بار دیگر ضرورت شفافیت و التزام به مقررات را به همه فعالان حوزه فرهنگ و رسانه یادآور شد. 

توقف این سریال نه به‌دلیل محتوا یا خط داستانی، بلکه صرفاً به‌خاطر عبور از مسیر قانونی صورت گرفته است. 

پلتفرم نماوا نیز به‌جای ایفای نقش تنظیم‌گر خودخوانده، باید در مسیر هماهنگی با نهادهای مسئول گام بردارد.

انتهای خبر/