به گزارش گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «شیرازه»، دانه چیا، دانه ‌های ریز و آب‌ دوست گیاه Salvia hispanica هستند که از زمان تمدن ‌های پیشاکلمبی شناخته شده و امروزه به طور گسترده ‌ای مصرف می‌ شوند.

 این دانه ‌ها سرشار از فیبر، اسیدهای چرب امگا ۳ گیاهی «به‌ویژه آلفا-لینولنیک اسید»، پروتئین، مواد معدنی و آنتی ‌اکسیدان‌ ها هستند و اثرات بالقوه ‌ای در سلامت قلب، کاهش التهاب، بهبود گوارش و مدیریت وزن دارند.

_{ترکیب تغذیه‌ای}

دانه ­های چیا معادل حدود ۲ میلیمتر قادرند تا ۱۲ برابر وزن خود آب جذب کنند و منبعی غنی‌ از فیبر رژیمی، چربی‌ های مفید، پروتئین و آنتی ‌اکسیدان‌ هایی مانند کلروژنیک اسید، کافئیک اسید، میریستین، کوئرستین و کامپفرول هستند.

در دو قاشق غذاخوری دانه چیا حدود ۲۸ گرم، تقریباً ۱۴۰ کالری انرژی، ۱۰ گرم فیبر معادل ۳۵ تا ۴۰ درصد نیاز روزانه، ۵ گرم امگا ۳ آلفا - لینولنیک اسید، ۴/۷ گرم پروتئین و حدود ۹ گرم چربی سالم وجود دارد.

همچنین دارای مقادیر قابل ‌توجهی کلسیم حدود ۱۸ درصد نیاز روزانه، منیزیم حدود ۲۳ درصد نیاز روزانه، فسفر حدود ۲۰ درصد نیاز روزانه، آهن حدود ۱۲ درصد نیاز روزانه، حدود ۱۲ درصد نیاز روزانه و سلنیوم حدود ۲۷ درصد نیاز روزانه است؛ این ترکیب مغذی باعث شده چیا، یک غذای عملکردی مناسب برای سلامت قلب، دستگاه گوارش و کنترل اشتها باشد.

^{فواید چیا در سلامتی}  

مروری سیستماتیک بر روی چهارده مطالعه کارآزمایی بالینی با ۸۳۵ شرکت‌ کننده نشان داد که مصرف چیا می‌ تواند تری ‌گلیسرید، کلسترول LDL، فشار خون سیستولیک و وزن بدن را کاهش دهد؛ همچنین، در مطالعات دیده شده است که دوزهای متوسط تا بالای چیا منجر به کاهش قابل‌ توجهی در قند خون پس از وعده غذایی و فشار خون دیاستولیک می­ شود.

مقادیر بالای فیبر و پروتئین موجود در دانه چیا به ایجاد حس سیری و کاهش کالری دریافتی در مبتلایان به اضافه وزن و چاقی نیز کمک می‌ کنند؛ به علاوه، فیبر ژل ‌ساز چیا حرکات روده را تنظیم کرده، روده را مرطوب نگه می‌ دارد و از طریق اثرات پری ‌بیوتیکی، رشد باکتری‌ های مفید را افزایش می ‌دهد؛ مطالعات نشان داده است که مصرف منظم دانه چیا ممکن است نفخ و ناراحتی گوارشی را کاهش دهد.

همچنین، مطالعات، کاهش در شاخص ‌های التهابی مانند CRP، IL-6 و TNF-α را در افراد مصرف‌ کننده چیا نشان داده‌ است؛ علاوه بر این، آنتی ‌اکسیدان‌ های موجود در چیا ممکن است در برابر فرآیندهای استرس اکسیداتیو ناشی از پیری، محافظت ایجاد کنند.

_{ایمنی و موارد احتیاط}

مصرف دانه چیا در مقادیر متوسط برای بیشتر افراد بی ‌خطر است؛ اما در برخی افراد ممکن است باعث نفخ، اسهال یا یبوست شود؛ به ‌ویژه در صورتی که مصرف آب کم باشد.

به علاوه، در افرادی که داروهای کاهنده قند خون، فشار خون، کلسترول، ملین یا مکمل‌ های معدنی مصرف می‌ کنند، امکان تداخل با اثرات دارویی وجود دارد؛ بنابراین مشورت با متخصص تغذیه توصیه می‌ شود.

همچنین، دانه چیا حاوی لیگنان ‌ها است، که نوعی فیتواستروژن و یا همان استروژن گیاهی محسوب می ‌شوند؛ بنابراین، بیماران مبتلا به سرطان ‌های حساس به هورمون نیاز است که با متخصص تغذیه مشورت کنند.

_{میزان مصرف}

در بیشتر مطالعات، دوز ۱۵ تا ۲۵ گرم در روز حدود ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری استفاده شده است و در برخی مطالعات تا ۳۵ گرم دانه چیا برای افزایش اثرات متابولیکی داده شده است.

_{روش‌ های مصرف}

ژل چیا: خیساندن دانه‌ های چیا در آب یا شیر برای حداقل ۱۵ تا ۲۰ دقیقه یا یک شب و مصرف به ‌عنوان نوشیدنی یا افزودنی به اوتمیل، ماست یا اسموتی.

افزودن دانه چیا به غذاها: سالاد، سوپ، نان، بارهای انرژی

آب دانه چیا: یک تا سه قاشق چا‌یخوری در یک تا دو لیوان آب، هم زده و پس از ۱۰ دقیقه مصرف شود؛ حداکثر یک تا دو بار در روز برای پیشگیری از عوارض گوارشی توصیه می‌ شود.

_{توصیه ‌های عملی}

با یک قاشق غذاخوری دانه چیا در روز شروع کنید و در صورت تحمل، مقدار مصرف را تا دو قاشق غذاخوری در روز افزایش دهید.

همیشه با مصرف چیا مقدار زیادی آب بنوشید و چیا را به عنوان بخشی از یک رژیم متنوع و سالم و نه جایگزین آن مصرف کنید.

دانه چیا یک اَبَر غذا و خوراکی عملکردی و غنی از مواد مغذی است و شواهد علمی از مزایای آن در سلامت قلبی-متابولیکی، کنترل قند خون، تنظیم گوارش، کاهش التهاب و سیری حکایت می‌ کند.

در صورت مصرف صحیح ۱۵ تا ۲۵ گرم در روز با مایعات کافی، می ‌تواند مکمل مفیدی در رژیم غذایی سالم باشد؛ با این حال، بیماران دارای شرایط پزشکی یا داروهای خاص باید برای اجازه مصرف و تعیین مقدار مصرف با متخصص تغذیه و رژیم درمانی مشورت کنند.

نویسنده: دکتر سحر فصحتی

 دکترای تخصصی علوم تغذیه، دانشکده تغذیه و علوم غذایی دانشگاه علوم پزشکی شیراز