به گزارش گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «شیرازه»، باتوجه‌به تقارن خجسته آغاز سال ۱۴۰۴ با نام مبارک حضرت علی علیه‌السلام، ازاین‌پس بامدادان را با انوار قدسی نهج‌البلاغه منور می‌سازیم.

امام علی علیه‌السلام در حکمت ۵۴ نهج‌البلاغه فرموده‌اند: 
 «لَا غِنَی کَالْعَقْلِ وَ لَا فَقْرَ کَالْجَهْلِ وَ لَا مِیرَاثَ کَالْأَدَبِ وَ لَا ظَهِیرَ کَالْمُشَاوَرَةِ.»
 هیچ ثروتی چون عقل، و هیچ فقری چون نادانی نیست. هیچ ارثی چون ادب، و هیچ پشتیبانی چون مشورت نیست.

 امام علیه‌السلام در این کلام حکیمانه و پُرمایه خود در ضمن چهار جمله کوتاه به چهار مطلب مهم اشاره کرده، می‌فرماید:

 هیچ ثروت و بی‌نیازی چون عقل
 و هیچ فقری همچون جهل
 و هیچ میراثی چون ادب
 و هیچ پشتیبانی چون مشورت نمی‌باشد.

 درباره اهمیت عقل همین بس که اگر عقل و تدبیر باشد همه چیز به دنبال آن خواهد آمد مال و ثروت را باعقل و تدبیر به دست می‌آورند، مقام و شخصیت نیز زاییده عقل است و آسایش و آرامش و سعادت دو جهان باعقل حاصل می‌شود.

به گفته بعضی از شارحان نهج‌البلاغه در قرآن مجید واژه عقل و علم و مشتقات آن‌ها ۸۸۰ مرتبه آمده است و این نشانه اهمیت فوق‌العاده قرآن و اسلام به مسئله عقل است.

روایات اسلامی نیز درباره اهمیت عقل فوق حد احصا و شمارش است. مرحوم کلینی در جلد اول کافی در کتاب العقل والجهل احادیث بسیار فراوان و پرمایه‌ای درباره اهمیت عقل از پیغمبر اکرم و امامان معصوم علیهم‌السلام نقل کرده است.

ابن ابی‌الحدید بخشی از آن را در شرح خود ذیل همین کلام حکمت‌آمیز از کتاب کامل مبرد نقل کرده از جمله این که رسول خدا فرمود: خداوند هیچ نعمتی را برتر از عقل در میان بندگانش تقسیم نکرده است. خواب عاقل از شب‌زنده‌داری جاهل و عبادت شبانه او برتر و روزه‌نگرفتنش از روزه مستحبی جاهل برتر و توقفش از سفر جاهل برای اطاعت پروردگار یا جهاد مهم‌تر است و خداوند هیچ پیامبری را مبعوث نکرد مگر این که عقلش کامل شد و عقل او برتر از عقول تمام امتش بود.

در حدیث دیگری از امام صادق علیه‌السلام می‌خوانیم: دوست هر کس عقل اوست و دشمنش جهل اوست.

در نقطه مقابل عقل جهل و نادانی بدترین فقر و تنگدستی است، زیرا انسان جاهل و نادان هم ثروتش را از دست می‌دهد و هم آبرو و حیثیتش را و در یک کلمه دین و دنیایش را تباه می‌کند.

البته منظور از عقل، همان‌گونه که در روایات اسلامی آمده همان هوش و فراستی است که انسان را به خدا و اطاعت او نزدیک می‌کند و از زشتی‌ها دور می‌سازد.
 در دنیای دیروز و امروز افراد ظاهراً عاقلی بوده‌اند که سال‌ها بر کشورهایی حکومت کرده‌اند؛ ولی بسیاری از آن‌ها فاقد عقل به معنایی که در بالا آمد بوده‌اند، هوش و ذکاوت آن‌ها نوعی شیطنت بوده است.

انتهای خبر/