به گزارش گروه فرهنگی  پایگاه خبری تحلیلی «شیرازه»، در سال‌های اخیر، یک واقعیت مهم در عرصه دینداری نسل جدید آشکار شده است: فاصله‌ای قابل‌توجه میان «شدت عواطف مذهبی» و «توان گفت‌وگو و استدلال اعتقادی» شکل گرفته است.

این شکاف، اگر مدیریت نشود، می‌تواند بر انتقال معارف دینی و پایداری باورها تأثیر بگذارد.

تجربه‌های میدانی در مساجد، هیأت‌ها، جلسات دانشجویی و حتی شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که مخاطبان امروز، بیش از گذشته، تمایل دارند پرسش‌های خود را در قالب «استدلال، مناظره و گفت‌وگوی زنده» مطرح کنند. استقبال از برنامه‌ها و مناظره‌های اعتقادیِ ساختارمند نیز همین موضوع را تأیید می‌کند.

این وضعیت چند پیامد دارد:

اول آنکه تکیه صرف بر بیان خطابی و یک‌طرفه (مانند سخنرانی و منبر) دیگر پاسخ‌گوی بخش قابل‌توجهی از نیازهای فکری نسل جدید نیست.

دوم اینکه بسیاری از جوانان—حتی فعالان مذهبی—در حالی که انگیزه و تعلق دینی دارند، از نظر مبانی اعتقادی، اطلاعات تاریخی، مبانی کلامی و مهارت گفت‌وگو با ضعف‌هایی جدی مواجه‌اند. این مسئله بیش از آنکه ناشی از ضعف فردی باشد، نتیجه ساختار آموزشی و فرهنگی است که سال‌ها به «تقویت احساسات دینی» اولویت داده و «پرورش توان استدلالی» را کمتر مورد توجه قرار داده است.

سوم اینکه تداوم این وضعیت، انتقال معارف دینی را از نسلی به نسل دیگر آسیب‌پذیر می‌کند؛ زیرا پرسش‌های جدید، با روش‌های قدیمی پاسخ نمی‌گیرند.

به همین دلیل، ایجاد تعادل میان «احساس دینی» و «توان استدلالی» ضروری است. این تعادل نه تنها به تقویت هویت دینی کمک می‌کند، بلکه امکان گفت‌وگو با نسل پرپرسش امروز را نیز فراهم می‌سازد.

راهکارها نیازمند اقدام حداقلی اما مستمر هستند:

• تشکیل جلسات پرسش و پاسخ واقعی در مساجد و هیأت‌ها  
• برگزاری حلقه‌های آزاد مطالعه با حضور جوانان  
• آموزش مبانی اعتقادی، کلام، تاریخ اندیشه شیعی و روش تحلیل متن‌های دینی  
• تمرین گفت‌وگو و نقد محترمانه در جمع‌های کوچک  
• ایجاد فضای امن برای طرح پرسش‌های سخت و بدون لکنت

این اقدامات کم‌هزینه‌اند؛ اما اثرگذاری بلندمدت دارند و می‌توانند مرجعیت فکری مسجد و هیأت را در جامعه امروز حفظ کنند.

اگر هر مسجد، در کنار مناسک رایج، فقط یک «گروه گفت‌وگوی اعتقادی» کوچک راه‌اندازی کند، بخش مهمی از نیاز نسل امروز پاسخ داده می‌شود و دینداری از حالت صرفاً احساسی به یک هویت عقلانی و پایدار تبدیل می‌گردد.

این مسأله، نه یک دغدغه تزئینی، بلکه یکی از مهم‌ترین نیازهای زیست دینی در عصر جدید است.

نویسنده: امین دلخسته فعال فرهنگی و رسانه‌ای شهرستان لار