به گزارش خبرنگار گروه سیاسی پایگاه خبری تحلیلی «شیرازه»، ۱۶ آذر فقط یک اعتراض دانشجویی نبود…

ردّش به خیلی قبل‌تر از ۱۳۳۲ می‌رسد؛ به سال‌هایی که ایران برای استقلالش ایستاد و قدرت‌هایی مثل انگلستان وارد سیاست و اقتصاد کشور شدند.

این گزارش سراغ دانشجوها رفته تا خودشون کشف کنن که ماجرای اون روز، ادامه یک تقابل تاریخی بوده؛ نه یک اتفاق لحظه‌ای.

روز دانشجو یعنی حافظۀ بیدار یک ملت

ماجرای ۱۶ آذر ۱۳۳۲

پس از سقوط دولت دکتر مصدق در پی کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، حکومت پهلوی با پشتیبانی آمریکا و انگلیس درصدد تثبیت قدرت خود برآمد. در همین زمان، نیکسون، معاون رئیس‌جمهور آمریکا، برای بازدید از «نتیجه سرمایه‌گذاری ۲۱ میلیون دلاری سیا در کودتا» به ایران آمد. این سفر نماد حمایت مستقیم آمریکا از رژیم کودتا بود و خشم مردم، به‌ویژه دانشجویان، را برانگیخت.  

در اعتراض به تجدید رابطه ایران با انگلیس و سفر نیکسون، موجی از تظاهرات در دانشگاه تهران آغاز شد. طی روزهای ۱۴ و ۱۵ آذر، مأموران امنیتی ده‌ها دانشجو را بازداشت کردند.

صبح ۱۶ آذر ۱۳۳۲، گارد نظامی برای نخستین بار وارد صحن دانشگاه شد تا صدای معترضین را خاموش کند. در دانشکده فنی، پس از درگیری کوتاه، مأموران به سوی دانشجویان آتش گشودند. سه تن از آنان ــ احمد قندچی، مصطفی بزرگ‌نیا و آذر‌شریعت‌رضوی ــ به شهادت رسیدند و شماری نیز زخمی یا بازداشت شدند.  

جسد مجروحان ساعت‌ها در محوطه دانشگاه رها شد و اجازه تشییع و بزرگداشت به خانواده‌ها داده نشد. فردای آن روز، نیکسون در همان دانشگاه از دست قاتلان «دکترای افتخاری حقوق» دریافت کرد؛ حادثه‌ای که برای همیشه به نماد تسلیم دانشگاه در برابر سلطه بیگانه بدل شد.  

بازتاب این واقعه در سراسر کشور گسترده بود؛ دانشگاه‌ها و بسیاری از مدارس و بازارها در اعتراض تعطیل شدند. مطبوعات وابسته تلاش کردند حادثه را تصادفی جلوه دهند، اما خون‌های ریخته‌شده سکوت را شکست و دانشگاه را برای همیشه به سنگر مقاومت تبدیل کرد.  

یاد این «سه قطره خون بر خاک دانشگاه تهران»، نماد استقلال‌خواهی و ضد استبداد ملت ایران شد. از آن پس، «۱۶ آذر» به عنوان روز «دانشجو» در گرامیداشت آرمان عدالت و آزادی دانشجویان ایرانی نام گرفت.

انتهای خبر/224224