یادآوری می‌شود، ۱۴ آذرماه امسال سیدرضا صالحی امیری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و عضو شورایعالی فضای مجازی در گفتگویی با مهر، از تصمیم‌گیری شورای عالی فضای مجازی، برای آنچه او «مدیریت شبکه‌های اجتماعی» نامید، خبر داده بود اما موضوع را تنها در همین حد، رسانه‌ای کرد. یک روز بعد از این اظهار نظر، مهر سراغ دیگر عضو کابینه که در شورای عالی فضای مجازی هم عضویت دارد، رفت و محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هم جزئیات بیشتری از این تصمیم را بیان کرد.

واعظی گفته بود: در آخرین جلسه شورای عالی فضای مجازی پیشنهادی مطرح شد مبنی بر اینکه کسانی که دارای کانال‌های مختلف در شبکه‌های اجتماعی با تعداد اعضای قابل توجه هستند، باید احراز هویت شوند. این موضوع به این دلیل است که فعالیت‌های خبری و اطلاع‌رسانی در این کانال‌ها باید مورد استناد باشد تا مردم بتوانند به آنها اعتماد کنند. بر این اساس وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئول شد تا ظرف مدت یک ماه کمیته‌ای تشکیل داده و برای ساماندهی این شبکه‌ها آئین‌نامه تدوین کند.

واعظی با بیان اینکه ساماندهی انتشار محتوا در شبکه‌های اجتماعی تنها مربوط به کانال‌های تلگرام نمی‌شود، گفته بود: مقرر شده است در این آئین‌نامه ساز و کاری برای ساماندهی تمامی محتواهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی که دارای اعضای قابل توجهی هستند، تدوین شود. موضوعی که در شورای عالی فضای مجازی مورد بحث قرار گرفت، پیشنهاد ساماندهی کانال‌های با بیش از ۵۰۰۰ عضو بود، اما مصوبه‌ای برای این تعداد دیده نشده است و قرار بر این شد تا کمیته‌ای که از سوی وزارت ارشاد تشکیل می‌شود، در مورد این رقم و جزئیات دیگری از طرح احراز هویت و ساماندهی شبکه‌های اجتماعی و کانال‌های تلگرام تصمیم‌گیری کند.

حدود یک هفته پس از این اظهارات (۲۴ آذرماه)، مهر در در پیگیری این مصوبه، با سیدمرتضی موسویان رئیس مرکز فناوری اطلاعات ورسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفتگو کرد و به جزئیات بیشتری از این مصوبه دست یافت.

وی گفته بود: ما از قبل بستری را به نام samandehi.ir داشتیم که تا ۱۰ روز دیگر برای ثبت اعتبار ادمین شبکه‌های آماده فعالیت می‌شود. البته در حال حاضر این سامانه برای شبکه اجتماعی اینستاگرام آماده شده است. برای شبکه اجتماعی تلگرام هم، یک «ربات» در حال نوشتن است تا فردی که اظهار می‌کند کانالی متعلق به اوست، ما او را اعتبارسنجی کنیم. ما اصرار داریم کسی به جایی به صورت فیزیکی مراجعه نکند و همه کارها از طریق سامانه انجام شود. تاکید می‌کنم که این کار، به معنای ثبت اعتبار است نه صدور مجوز؛ در واقع ما هویت دارنده کانال را ثبت می‌کنیم و از او، زمینه فعالیت کانالش را می‌پرسیم که بعد بتوانیم آن را معرفی کنیم.

رئیس مرکز فناوری اطلاعات ورسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یادآور شده بود: ما در این خصوص، بحث‌های تشویقی را هم دنبال می‌کنیم و دستگاه‌های ذی‌ربط همه متفق‌القول هستند که کانال‌های برتر را تشویق و حمایت کنیم. به عقیده شخص من، مصوبه شورایعالی فضای مجازی، یک مصوبه بسیار خوب است اما در اجرای آن همه باید کمک کنند و مهمتر از همه، این خود مردم هستند که باید به ما کمک کنند. ما کدی به نام «شامد» (شناسه الکترونیکی محتوای دیجیتال) به کانال تلگرامی ثبت شده می‌دهیم.

موسویان با بیان اینکه شامدی که به هر کانال اختصاص می‌یابد، در واقع یک کد یونیک است که کار اعتبارسنجی کانال را انجام خواهد داد، تاکید کرده بود: با این کد، وقتی شما روی پروفایل کانال کلیک می‌کنید، به سامانه‌ای که ما تهیه کرده‌ایم، راهنمایی می‌شوید و آنجا مشخصات دارنده کانال را می‌بینید. در این صورت حقوق مالکیت معنوی‌ و مادی فردی که زحمتی را در آن کانال می‌کشد، حفظ خواهد شد.

وی با بیان اینکه من انتظار دارم که از این طرح استقبال شود چرا که ما بدون نیاز به مراجعه افراد، کار ثبت کانال‌های آنها را انجام می‌دهیم و این کار به صورت خوداظهاری انجام می‌شود، در عین حال تاکید کرده بود: اما مطابقی مصوبه شورایعالی فضای مجازی، هویت کسانی که ۵۰۰۰ فالوئر در کانال‌شان دارند، الزاماً باید به ثبت برسد. اما کانال‌هایی هم که کمتر از این تعداد فالوئر دارند، می‌توانند کانالشان را به ثبت برسانند و هیچگونه مانعی برای این کار وجود ندارد.

این مقام مسئول در وزارت ارشاد گفته بود: چنانچه ادمین‌های آن دسته از کانال‌های تلگرامی که ۵۰۰۰ فالوئر و بیشتر، عضو دارند، کانالشان را ثبت نکنند و کد شامد نگیرند، غیرقانونی تلقی خواهند شد. البته بحث‌های سلبی در این باره و احیاناً برخورد با آنها، بر عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌ نیست اما به هر حال وقتی غیرقانونی تلقی شوند، به معنای این است که ضابطین قضایی این حق را دارند که جلوی فعالیت آنها را بگیرند.

موسویان در پاسخ به این سوال که آیا برای این به گفته شما «احراز هویت دارنده کانال» نیازی به استعلام از دستگاه یا ارگان خاصی وجود دارد؟، گفته بود: استعلام خاصی صورت نمی‌گیرد و این کار، فقط یک احراز هویت است و برای این کار هم، ما مشخصات فرد را از سازمان ثبت احوال می‌گیریم و نیز می‌بایست شماره تلفنی را هم که متعلق به خودش است، به ما بدهد تا ما با استعلامی که از اپراتور مربوطه و از طریق دیتابیس آن می‌گیریم، برایمان مشخص شود که شماره تلفنی که کانال را با آن رجیستر کرده، متعلق به خود آن فرد است. همین کفایت می‌کند.

رئیس مرکز فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه در همین روزهای اخیر و بعد از اعلام مصوبه مربوطه از طریق شورایعالی فضای مجازی برخی کانال‌های تلگرامی در مطالبی که بارگذاری می‌کنند مدعی شده‌اند که مجوز فعالیتشان را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرده‌اند، تا این لحظه چه تعداد کانال تلگرامی به ثبت رسیده‌اند؟، گفته بود: در مورد کانال‌های تلگرامی، ما هنوز فرایند مربوطه را آغاز نکرده‌ایم و همانطور که پیشتر هم گفتم، حدود ۱۰ روز دیگر این پروسه آغاز خواهد شد.

وی در عین حال تاکید کرده بود: البته در مورد اینستاگرام و همچنین سایت‌ها، این پروسه آغاز شده و در حال انجام است. اما در مورد زیرساختی که در حال تهیه آن هستیم تا کانال‌های تلگرامی، خودشان را در آن به ثبت برسانند، باید بگویم که این بستر در حال تهیه است و فکر می‌کنم تا ۱۰ روز آینده آماده ارائه خدمات بشود. ما در زمان مقرر، در این خصوص اطلاع‌رسانی‌های لازم را برای دارندگان کانال‌ها انجام خواهیم داد.