هواداران سد تنگ سرخ اما اين اتهام را رد كرده و 2 علت عمده را براي ساخت سد پيش مي‌كشند. آنها سيل‌هاي ويرانگر سال‌هاي 65 و 81 را يادآوري مي‌كنند كه جان شماري از شهروندان شيرازي را گرفت. دليل ديگر آنها اين است كه با ساخت اين سد نه‌تنها يك منطقه گردشگري به شهر گردشگرپذير شيراز افزوده خواهد شد بلكه منبع آبي براي باغ‌هاي قصردشت فراهم مي‌شود.

كارشناسان محيط‌زيست اما مي‌گويند كه زيان‌هاي ساخت اين سد، از سودش بيشتر است. بلندترين صدا را دكتر آهنگ كوثر دارد كه از او با عنوان پدر علم آبخوان‌داري ايران ياد مي‌كنند. دكتر كوثر هشدار مي‌دهد كه با ساخت اين سد، تنها منبع آب درياچه مهارلو در جنوب شيراز از دست مي‌رود؛ آن هم درياچه‌اي كه به‌خاطر قرار‌گيري در پايين دست رودخانه خشك و ورود فاضلاب‌هاي صنعتي، بيمارستاني و خانگي به آن طي سال‌هاي دراز، نمك‌هايش به سموم «جيوه، آرسنيك و كادميوم» آغشته است.

اما خشكيدن اين درياچه چه خطري دارد؟ وصف باد صبا را در اشعار حافظ شنيده‌ايد؟ درياچه مهارلو دومين گلوگاه ورود توده هواي تازه به شيراز است. بادي كه از فراز اين درياچه مي‌گذشته و رطوبت پيدا مي‌كرده در شعر شاعران به باد صبا معروف شده است. اكنون خشكيدن كامل درياچه و وزش باد مي‌تواند طوفان‌هاي نمكي به راه انداخته و نزديك به 2ميليون ساكن كلانشهر شيراز را به انواع بيماري‌ها دچار كند. البته مسئله فقط اين نيست. دكتر حميد مصباح، رئيس مركز تحقيقات منابع طبيعي فارس، پژوهشي انجام داده كه نشان مي‌دهد نمك‌هاي اين درياچه به «مواد راديواكتيو» هم آغشته است. او مي‌گويد: «احتمالا اين مواد از چرنوبيل وارد جو شده و طي بارندگي به مهارلو وارد شده است».

به‌نظر كارشناسان، ساخت سد تنگ‌سرخ در كنار بزرگراه حسيني‌الهاشمي مي‌تواند پيامدهايي داشته باشد؛ ازجمله اينكه جنس خاك آن منطقه يا آهكي است يا مارن. دكتر كوثر هشدار مي‌دهد كه مبادا با آبگيري سد، درست مانند سد لتيان تهران، فرار آب رخ داده و شهرك‌هاي مسكوني اطراف همچون شهرك شهيدبهشتي دچار فرونشست شوند.

گسل سبزپوشان، يكي از فعال‌ترين گسل‌هاي ايران است و سالانه 2/1ميلي‌متر حركت مي‌كند. درحالي‌كه آيين‌نامه 2هزارو800 ساخت و ساز، هر نوع ساختمان‌سازي‌ روي گسل را منع مي‌كند، سد تنگ سرخ درست روي همين گسل ساخته مي‌شود. اين را نه‌تنها دكتر عبدالمجيد اسدي، استاد زلزله‌شناسي دانشگاه آزاد، بلكه تهمورث يوسفي، رئيس مركز مطالعات زمين‌شناسي و اكتشافات معدني جنوب كشور مي‌گويند. به اين ترتيب نگراني ديگري به مجموع چالش‌هاي زيست‌محيطي سد تنگ سرخ افزوده مي‌شود. ساخت‌وساز البته تنها به همين سد و گسل آن محدود نمي‌شود. يكي ديگر از گسل‌هاي شيراز، رودخانه خشك است كه از دل شهر مي‌گذرد؛ رودخانه‌اي فصلي كه تابستان‌ها مي‌خشكد و زمستان از باراني كه در منطقه تنگ سرخ مي‌بارد، آبي از آن به مهارلو مي‌رسد و اتفاقا 2‌بيمارستان بزرگ نمازي و سعدي در حاشيه آن قرار گرفته‌اند؛ همان بيمارستان‌هايي كه در سال‌هاي دور فاضلاب آنها از اين رودخانه به درياچه مهارلو رسيده است. در سال‌هاي اخير، به‌قدري به حريم رودخانه تعدي شده كه مسئولان محيط‌زيست فارس مي‌گويند اگر سيل بيايد، به‌خاطر اين تعدي است كه آب از بستر رودخانه بيرون خواهد زد، نه نبود يك سد در بالادست آن.

فارس البته از سدسازي خاطره خوشي ندارد. در اين استان، 11تالاب خشكيده است و ازجمله درياچه بختگان و طشك كه سدهاي ملاصدرا، سيوند و درود‌زن در بالادست آن ساخته شده‌اند و سال‌هاي سال است كه حقابه‌اي از آنها براي اين درياچه رها نشده‌است درواقع اين سدها آبي هم ندارند و اگر هم داشته باشند و رهاسازي شود، كشاورزان نمي‌گذارند به درياچه برسد؛ شايد براي همين است كه دوستداران محيط‌زيست با قول مدافعان سد تنگ سرخ كه مي‌گويند؛ «حقابه مهارلو را تأمين و رودخانه خشك را در همه فصل‌هاي سال آبدار مي‌كنيم.» قانع نمي‌شوند. اكنون البته توپ در ميدان سازمان حفاظت محيط‌زيست كشور است و پيوست زيست‌محيطي اين طرح سال‌ها در اين سازمان مانده است. خانم معصومه ابتكار 4سال پيش و در نخستين روزهايي كه در دولت يازدهم به رياست محيط‌زيست فارس منصوب شده بود به شيراز سفر كرد و گفت كه تا پيوست زيست‌محيطي ساخت سد تأييد نشده، ساخت آن غيرقانوني است. براي شهروندان شيرازي البته اكنون پرسش اين است كه سازمان محيط‌زيست سرانجام چه زماني مي‌خواهد تكليف سدي را روشن كند كه با نگراني بايد به تأثيرات آن بر اين كلانشهر هميشه سبز نگاه كرد.

توربين‌هاي كوچك حاشيه بزرگراه حسيني الهاشمي شيراز، هميشه به سرعت مي‌چرخند؛ نشانه‌اي از اينكه اين بزرگراه، گلوگاه ورود توده هواي تازه به پنجمين شهر پرجمعيت ايران است. در سال‌هاي اخير كه ساختمان‌هاي بلندمرتبه به سرعت باد در اين بخش از شهر قد كشيده‌اند، برخي نگران شده‌اند كه مبادا يكي از مهم‌ترين گلوگاه‌هاي ورود هواي تازه به كلانشهر شيراز مسدود شود. اينگونه، آلودگي ناشي از سوخت 600هزار دستگاه خودرو كه هر روز در خيابان‌هاي شيراز تردد مي‌كنند، در شهر مي‌ماند و شيراز ديگر نمي‌تواند عنوان «پاك‌ترين كلانشهر ايران» را براي خود داشته باشد. نتيجه‌اي كه به‌تازگي دكتر عبدالمجيد اسدي، استاد زلزله‌شناسي دانشگاه آزاد اسلامي گرفته است، چه بسا اين نگراني را از ميان ببرد؛ هرچند نگراني‌هاي بيشتري به بار مي‌آورد. آقاي اسدي در پژوهشي كه به‌صورت گروهي انجام داده و خود مديريت آن را به‌عهده داشته به اين نتيجه رسيده كه زير ساختمان‌هاي بلند مرتبه بزرگراه حسيني الهاشمي، پر است از غارهاي بزرگ آهكي؛ غارهايي كه مي‌توانند در چشم بر هم زدني، اين هزاران واحد مسكوني را در خود بكشند. چه اينكه طرح جامع شهرشيراز كه پيش از انقلاب تهيه شده بود، چنين نتيجه مي‌گرفت كه در بهترين حالت، از اين منطقه مي‌توان به‌عنوان فضاي سبز استفاده كرد. اكنون نگراني ديگري هم وجود دارد؛ آنجا يك سد در دست ساخت است؛ سد تنگ سرخ. با آبدار‌شدن اين غارهاي آهكي، چه‌بسا روند فرونشست زمين و فروبلعيدن ساختمان‌هاي در دست ساخت مسكوني شديدتر هم شود. اما به‌نظر كارشناسان، اين مورد، تنها يكي از پيامدهاي ساخت سدتنگ سرخ خواهد بود.

منبع: همشهری