به گزارش شیرازه، در نخستین روز از همایش ملی «شیراز خاستگاه تعزیه» که شامگاه سه شنبه در مرکز اسناد شیراز برگزار شد، اردشیر صالحی‌پور، محقق و استاد دانشگاه با اشاره به ویژگی‌های تعزیه و پیوند و شباهت آن با باورهای اسطوره‌ای گفت: تعزیه گونه نمایشی متعلق به اسلام است که از ایران سر برآورده چراکه اثری از این نمایش در دیگر کشورهای اسلامی به ویژه عربی دیده نمی‌شود.

صالحی‌پور با این استناد تعزیه را هنر ملی ایرانیان مسلمان دانست که تمثیلی از ذهنیت آرمانی ایرانیان است چراکه روح ایرانی همواره به عدل و داد گرایش داشته است. به گفته وی این گرایش به عدل و داد در شاهنامه فردوسی بیش از هر جای دیگری به چشم می‌خورد.

این متخصص هنر و هنرهای نمایشی تعزیه را متشکل از 2 بخش اولیاء و اشقیا دانست و افزود: اولیاء نماد عدالت و داد و اشقیا نماد ظلم و تاریکی هستند که از این منظر تعزیه با باورهای اسطوره‌ای ایرانیان همخوانی دارد. در هنر زمانی که بی‌نظمی رخ می‌دهد و یک امر حقی مورد ظلم واقع می‌شود، تراژدی شکل می‌گیرد و تعزیه از این حیث که ظلم علیه حق و حقیقت است، هنری تراژیک محسوب می‌شود. تعزیه در ایران پاسداشته می‌شود تا هویت ایرانی زنده و حفظ شود.

صالحی‌پور در تعبیر دیگری تعزیه را قرائت هنری از دین بیان و اظهار کرد: زمانی دینی ماندگار می‌شود که با هنر پیوند بخورد و این امر در تعزیه دیده می‌شود. نمادپردازی، استفاده از رنگ، تمثیل و شعر و موسیقی از دیگر ویژگی‌های مشترک تعزیه با اسطوره‌های ایرانی است.

جای خالی تعزیه در رشته‌های دانشگاهی

او با اشاره به ثبت جهانی تعزیه این هنر را میراث بشری ذکر کرد که نیاز به حمایت دارد و از اینکه گرایش دانشگاهی به نام تعزیه وجود ندارد یا حتی یک پژوهشکده برای این هنر احداث نشده ابراز تاسف کرد.

این دکترای تخصصی هنرهای نمایشی با اشاره به تاریخ تعزیه، دوران صفویه را نقطه شروع رسمی حمایت از این هنر ذکر کرد که پس از آن در دوران کریم خان این حمایت بیشتر شده و تعزیه به این شکل نمایشی در شیراز شکل می‌گیرد.

او حمایت دولت‌ها و حکومت‌ها از هنر را امری ضروری دانست و گفت: اینکه امروز تعزیه به حقیقت خود نرسیده است به دلیل کم توجهی و بی‌توجهی متولیان فرهنگی بوده وگرنه هر زمان حکومت با تعزیه همراه شده، تعزیه بالیده و رشد کرده است.

تعزیه، تکامل‌یافته ترین هنر برای سوگواری

کوروش کمالی سروستانی، رئیس مرکز اسناد و کتابخانه ملی استان فارس نیز در این مراسم تعزیه را سوگواره نمایشی ایرانی _ شیعه، رسانه شیعه و درام ماندگار برای به تصویر کشیدن حماسه امام حسین(ع) دانست که از قرن سوم هجری شروع شده و به تدریج تکامل یافته است.

به گفته او با گذر زمان این هنر در کسوت روضه‌خوانی، پرده‌خوانی و مقتل‌خوانی اوج گرفت تا به شبیه‌خوانی رسید و تعزیه تکامل یافته‌ترین هنر برای سوگواری شد.

کمالی سروستانی افزود: تکمیل شبیه‌خوانی در صفویه و عمومی شدن آن در زمان کریم خان زند صورت گرفت و با وجود اینکه پیرامون تاریخ تعزیه تحقیقات درخوری صورت گرفته اما توجه به خاستگاه آن کمتر مورد توجه بوده است

وی تعزیه را درام دانست چرا که شیعه حاکمان زمان را غاصب می‌دانست با تاریخ زمان درگیر شد، این ناهمخوانی و ناهمزمانی، نبرد میان خیر و شر و دیگر مشخصه‌ها درام‌گونه است. کمالی سروستانی تعزیه را فرصتی برای دوباره اندیشیدن به رادمردی اعلام کرد که ریشه در عشقی ماندگار داشت.

شیراز پایگاه تعزیه بوده است

عبدالصمد فهندژ سعدی، رئیس كانون تخصصی تعزیه استان فارس نیز گفت: تعزیه به شیراز تعلق دارد و پایگاه آن شیراز بوده است لذا تلاش كردیم تا این جایگاه را دوباره در اذهان عمومی مردم احیا كنیم.

او به ارائه تاریخچه‌ای از هنر تعزیه پرداخت و افزود: تعزیه پیش از این‌ها به‌صورت روضه‌خوانی و شبیه‌سازی برای مرگ سیاوش برگزار می‌شد اما از دوران صفویه گفتند كه این هنر نمایشی را در وصف امام حسین(ع) نیز اجرا كنند كه این هنر در زمان زندیه و قاجاریه تكامل یافت.

فهندژ سعدی با یادآوری اینكه در روزگاری كریم‌خان زند در باغ دلگشای شیراز به تماشای تعزیه می‌پرداخت، گفت: هدف ما از برگزاری این همایش آن بوده است تا شیراز، خاستگاه تعزیه را احیا كنیم.

اجرای شش گروه برتر تعزیه در کتابخانه اسناد ملی شیراز

او از حضور و اجرای برنامه‌های ۶ گروه برتر تعزیه كشورمان از استان‌های فارس، اصفهان، قزوین، مركزی و یزد در این همایش سه روزه خبر داد و افزود: این همایش طی روزهای ۲۵ تا ۲۷ مهرماه جاری در محل كتابخانه اسناد ملی فارس برگزار می‌شود.

رئیس كانون تخصصی تعزیه استان فارس ادامه داد: در روز نخست گروه اصفهان به اجرای نمایش می‌پردازد و در روز دوم كه از ساعت ۱۶ در محل كتابخانه اسناد ملی فارس برگزار می‌شود، گروه‌های قزوین و اراك و در روز سوم نیز گروه‌های یزد و استان فارس به اجرای نمایش می‌پردازند.

او با بیان اینكه قبل از اجرای تمام گروه‌های تعزیه،‌ پژوهشگران برتر كشورمان در این عرصه به سخنرانی می‌پردازند و مباحث علمی این هنر را مطرح می‌كنند، گفت: نخستین سخنران این برنامه اردشیر صالحی‌پور در شب اول و در شب دوم احمد جولایی به سخنرانی در این باره خواهند پرداخت.

بنابراین گزارش، گروه‌های تعزیه از استان‌های اصفهان، قزوین، اراک، یزد و فارس در این همایش به اجرا تعزیه می‌پردازند که در روز نخست گروه اصفهان با تعزیه حربن‌یزید ریاحی به صحنه رفتند. در روز دوم گروه قزوین با تعزیه آب آوردن حضرت عباس و گروه اراک با تعزیه شهادت امام حسین (ع) به اجرای این هنر فاخر می‌پردازند.

در روز آخر همایش نیز گروه یزد به اجرای تعزیه شهادت حضرت علی اکبر و یکی از گرو‌ه‌های استان فارس به اجرای تعزیه شاهچراغ (ع) و گروه دوم به اجرای تعزیه حضرت عباس می‌پردازند.

علاقمندان به تماشای تعزیه می‌توانند روزهای چهارشنبه 26 و پنجشنبه 27 مردادماه از ساعت 16 در محل مرکز اسناد و کتابخانه ملی واقع در چهارراه حافظیه حضور یابند.

انتهای پیام/