اهمیت این مسئله تا جایی است که مقام معظم رهبری در ابلاغ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی صادرات پایدار را عامل توسعه اقتصادی و اقتصاد مقاومتی دانسته‌اند. اتاق بازرگانی شیراز بنا دارد 24 آبان ماه در مراسمی از صادرکنندگان برتر استان تقدیر کند اما این مقوله بسیار مهم اقتصادی در استان فارس با چالش‌هایی روبه‌روست، چالش‌هایی که شنیدن آنها از زبان صادرکنندگان برتر و نمونه ملی و استانی می‌تواند نقشه راهی برای هموار کردن مسیر صادرات باشد. 

حمل‌ونقل دریایی ارزان اما دور از دسترس  

ابراهیم غلام‌زاده که چندین دوره در سطح ملی و استانی به عنوان صادرکننده نمونه شناخته شده و در زمینه تولید سیمان فعالیت می‌کند، مشکلات زیرساختی به ویژه در بحث حمل‌ونقل را از مشکلات صادرکنندگان در استان فارس می‌داند.

وی معتقد است حمل‌ونقل دریایی یکی از بهترین و ارزان‌ترین راه‌های حمل‌ونقل کالاست  و در حال حاضر صادرکنندگان از بنادر شهرهای بوشهر و بندرعباس برای حمل کالا استفاده می‌کنند درصورتی که اگر استان فارس یک اسکله صادراتی ویژه خود در بنادر جنوبی داشت، مشکل بسیاری از  صادرکنندگان برطرف می‌شد. 

غلامزاده راه دیگر برای حمل‌ونقل آسان و به صرفه را توسعه حمل‌ونقل‌های ترکیبی زمینی - دریایی می‌داند و می‌گوید این موضوع در حالی است که در استان فارس شرکت‌هایی که در این زمینه فعالیت کنند، وجود ندارد. 

به گفته این صادرکننده نمونه استان فارس ضعف در بسته‌بندی مشکل دیگر صادرات در استان است که این مهم باید مورد توجه صادرکنندگان و تولیدکنندگان قرار گیرد چراکه بهترین محصول در بسته‌بندی ضعیف نمی‌تواند در بازارهای جهانی مشتری جذب کند. 

بیمه نرخ ارز عنوان دیگری است که وی در هموار کردن مسیر صادرات از آن یاد می‌کند و معتقد است که نوسانات نرخ ارز همیشه سبب می‌شود که صادرکننده نوعی نگرانی از آینده داشته باشد در صورتی که با محقق شدن بیمه نرخ ارز اگر نوسانی رخ دهد، بیمه ضرر و زیان صادرکننده را متقبل می‌شود. 

نگاه همه‌جانبه به صادرات 

هادی حنایی که در زمینه صادرات میوه و تره‌بار فعالیت دارد و رئیس اتحادیه صادرکنندگان و واردکنندگان میوه استان فارس نیز است، به گونه دیگری به صادرات می‌نگرد. وی معتقد است که برخلاف نظر اغلب دولتی‌ها در صادرات، تنها ارزآوری مهم نیست بلکه باید فاکتورهای دیگری نیز در بحث‌های حمایتی لحاظ شود. 

« یکی از مشکلاتی که در زمینه صادرات میوه و تره‌بار و به طور کلی صادرات کشاورزی وجود دارد، عدم حمایت مادی و معنوی از این بخش است» این را حنایی می‌گوید و معتقد است هرچند یک کانتینر میوه‌ و تره‌بار شاید 10 هزار دلار ارزآوری داشته باشد که نسبت به دیگر کالاها بسیار ناچیز است اما این بخش به اندازه 100 هزار دلار اشتغالزایی و کارآفرینی دارد. 

به اعتقاد وی صادرات آخرین حلقه از یک زنجیره است و باید با دید همه‌جانبه‌نگر به این موضوع نگاه شود. به گفته رئیس اتحادیه صادرکنندگان و واردکنندگان میوه استان فارس، اقتصاد این استان بر کشاورزی بنا شده پس بسته‌های حمایتی در این زمینه استفاده از فرصت موجود است. 

حنایی با تاسف از اینکه این مقولات مورد توجه مسئولان استان قرار نمی‌گیرد ادعا دارد که هیچ یک از مشوق‌ها و بسته‌های حمایتی برای صادرکنندگان شامل صادرکنندگان میوه نمی‌شود. 

وی کشورهای حاشیه خلیج فارس را بازارهای هدف میوه و تره‌بار استان فارس اعلام می‌کند و معتقد است که حمل‌ونقل هوایی برای صادرات میوه و صیفی‌جات چندان توجیه اقتصادی ندارد اما صادرات دریایی و زمینی به دلیل هزینه کم‌تر مقرون به صرفه‌تر است.

رئیس اتحادیه صادرکنندگان و واردکنندگان میوه استان فارس نیز همچون آقای غلامزده معتقد است که در صورتی که فارس اسکله ویژه در بنادر جنوبی داشته باشد، می‌تواند در افزایش صادرات موثر باشد البته  این مسئله را حیاتی نمی‌داند و تنها به عنوان یک گزینه محتمل از آن یاد می‌کند.

سهم فرش دستباف از بازارهای جهانی آب رفت 

محمد امین، عامل توسعه خوشه فرش فارس و دبیر خوشه‌های فرش کشور نیز از کاهش سهم فرش دستباف در بازارهای جهانی سخن می‌گوید که براساس صحبت‌های وی از 70 درصد به 25 درصد رسیده است. وی این موضوع را یکی از مشکلات صادرات فرش دستباف می‌داند که در استان فارس نیز نمود داشته است. 

تولید غیرمتمرکز یکی از مشکلاتی است که امین به عنوان مشکلات صادرات در استان فارس ذکر می‌کند که البته معتقد است با افزایش ارزش افزوده می‌توان این تهدید را به فرصت تبدیل کرد. 

وی می‌گوید: « ذهنی بافی و استفاده از رنگ‌های گیاهی از عواملی است که می‌تواند تولیدات فرش استان فارس را متمایز کند». عامل توسعه خوشه فرش فارس از همت یکی از تولیدکنندگان استان فارس برای کسب عنوان گواهینامه تولید سبز سخن می‌گوید که نه تنها در ایران بلکه در جهان برای نخستین بار رخ داده است. 

دبیر خوشه فرش ایران این امر را یکی از مصادیق افزایش ارزش افزوده و تثبیت در بازارهای جهانی می‌‌داند و معتقد است روی آوردن دیگر تولیدکنندگان به این امر می‌تواند مخاطبان خارجی را دوباره به فرش دستباف ایرانی جذب کند. 

نادیده گرفته شدن تولیدکنندگان و دست‌اندرکاران فرش از سوی دستگاه‌های دولتی مشکل دیگری است که امین ذکر می‌کند و معتقد است اگر این ارتباط و تعامل مستمر باشد بسیاری از مشکلات صادرات فرش برطرف می‌شود. 

 نداشتن ابزارهای تبلیغاتی از دیگر ضعف‌های صادرات فرش دستباف است که دبیر خوشه‌های فرش ایران ذکر می‌کند و می‌گوید: کشورهای رقیب از طریق چاپ کتاب‌های نفیس، ساخت کلیپ‌های فاخر و تولید محتوا در فضای مجازی در بازارهای جهانی مشغول برندسازی هستند اما متاسفانه در ایران و همچنین استان فارس نه بخش دولتی و نه تشکل‌های بخش خصوصی برای این گونه امور برنامه مشخصی ندارند.

«مغفول ماندن ارتباط صنعت و دانشگاه، عدم برگزاری نمایشگاه‌های استانی قوی، عدم دعوت از تجار خارجی در استان و هم‌چنین عدم برنامه‌ریزی برای پذیرش طراحان و دکوراتورهای دیگر کشورها در تورهای تخصصی فرش از نکاتی است که سبب شده فرش دستباف در زمینه صادرات با مشکل مواجه شود» این عباراتی است که امین می‌گوید. 

وی معتقد است فعالیت‌های توسعه خوشه‌ای با محوریت فعالیت‌های صادراتی از راهکارهای رفع موانع صادرات است که از جمله می‌توان به ایجاد مرکز دائمی فروش محصولات وتولیدات خوشه فرش در شهر شانگهای چین اشاره کرد که آذرماه امسال افتتاح می‌شود. 

گردشگری درآمدزا اما... 

یکی دیگر از ظرفیت‌های استان فارس جاذبه‌های گردشگری است و می‌تواند درآمد سرشاری را به این استان وارد کند اما سهم استان فارس از صادرات گردشگری نسبت به کل کشور چندان چشمگیر نیست. علیرضا قاجار، صادرکننده نمونه این بخش مشکل اصلی در استان فارس را کمبود مراکز اقامتی می‌داند. 

به گفته وی کمبود مراکز اقامتی در استان فارس و همچنین گرانی برخی از هتل‌ها سبب شده که این صنعت درآمدزا در استان فارس جایگاه شایسته‌ای نداشته باشد. قاجار عدم هماهنگی بین آژانس‌های تورآور و دیگر بخش‌های گردشگری مانند هتل‌ها را از دیگر مشکلات صادرات گردشگری می‌داند. 

این فعال بخش گردشگری معتقد است برای حل مشکلات این بخش باید بخش دولتی با اعتقاد به صنعت بودن گردشگری وارد شود در صورتی که اکنون اعتقادی به اینکه گردشگری یک صنعت است، وجود ندارد تنها در حد شعار مطرح می‌شود. 

نقل و انتقالات بین بانک‌های خارجی و داخلی از دیگر مشکلاتی است که قاجار به عنوان مشکلات صادرات گردشگری مطرح می‌کند. به گفته وی با وجود برداشته شدن تحریم‌ها اما هنوز ارتباطات بین بانکی حل نشده و فعالان این عرصه باید هزینه زیادی بابت انتقال و تبدیل پول صرف کنند. 

در این گزارش تلاش شد که تنها بخشی از مشکلات صادرات استان فارس در رشته‌ها و شاخه‌های مختلف بیان شود، مسلم است که پرداختن به هر یک از آنها خود گزارشی مفصل می‌طلبد اما نظری اجمالی بر صحبت‌های مطرح شده نشان می‌دهد که در استان فارس در زمینه زیرساخت‌های حمل‌ونقلی به ویژه حمل‌ونقل‌های ارزان، زیرساخت‌های گردشگری، حمایت دولتی از بخش‌های مختلف و نگاه همه‌جانبه‌تر به صادرات باید تلاش بیشتری شود.

منبع: تسنیم