بر اساس مندرجات کتاب "انقلاب اسلامی در شیراز" که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشرشده است، در آستانه چهلم سید مصطفی خمینی، قرار بود حسن روحانی به دعوت سید علی‌اصغر دستغیب با عزیمت به شیراز در مسجد الرضای این شهر به سخنرانی بپردازد، اما در هنگام عزیمت وی به شیراز در فرودگاه مهرآباد مأموران ساواک از سفر وی جلوگیری کرده بودند.

ازاین‌رو سید علی‌اصغر دستغیب، پیش‌نماز مسجد مزبور در این روز پس از برگزاری نماز مغرب و عشاء در حالی که حدود 500 نفر که غالباً از جوانان و دانشجویان بودند، در مسجد حضور داشتند به منبر رفت. وی ضمن سخنرانی نسبت به ممانعت از مسافرت حسن روحانی به شیراز اعتراض کرد و اظهار داشت: «چنان که مسبوقید از آمدن وی [حسن روحانی] ممانعت شده و آن‌هایی که دم از آزادی بیان می‌زنند، خبری نیست... اسلام می‌گوید هر گونه رابطه‌ای با کفار داشته باشد و یا دست بدهد؟! در مملکت اسلامی رباخواری و مشروبات الکلی را به‌طور کلی منع کرده ولی می‌بینیم به‌طور علنی بطری‌های مشروب در پشت شیشه‌های مشروب‌فروشی به نمایش گذاشته‌اند...» وی در پایان برای سلامتی امام خمینی دعا کرده و از حاضران در مجلس خواست برای پیروزی ملت فلسطین دعا کنند.

در هنگام خروج نمازگزاران از مسجد عده‌ای به سردادن شعار «درود بر خمینی، سلام بر خمینی» به خیابان‌ها ریختند که با حضور مأموران شهربانی، معترضان متفرق شدند و یکی از دانشجویان به نام محمود نیلی به‌وسیله  نیروهای شهربانی بازداشت شد.

تظاهرات و وقایع مزبور شیراز در مطبوعات داخلی انعکاس پیدا کرد. روزنامه  رستاخیز ضمن گزارش سخنرانی سید علی‌اصغر دستغیب در مسجد الرضای شیراز چنین نوشت: «هنگامی که اجتماع مزبور پایان یافت، حدود 20 نفر از شرکت‌کنندگان پس از خارج شدن از مسجد در چند خیابان شهر شیراز حرکت و شعارهایی به نفع خمینی دادند که توسط مأموران انتظامی متفرق شدند». این وقایع قبل از برگزاری مراسم چهلم رخ داد و به‌نوعی پیش‌زمینه‌های این مراسم بود.

روز 11آذر 1356 مراسمی به عنوان چهلم سید مصطفی خمینی در مسجد جامع شیراز برگزار شد. در این مراسم شیخ علی گرامی یکی از روحانیونی که از قم به شیراز آمده بود، سخنرانی کرد. وی ضمن برشمردن نقش علما در جنبش‌های سیاسی تاریخ معاصر، در پایان ابراز داشت که در حال حاضر باید کلیه شیعیان، هرچند تعداد مرجع تقلید زیاد باشد، برای همبستگی از یک مرجع پیروی کنیم و بقیه خاموش باشند و آن شخص هم آیت‌الله خمینی است. در پایان این مراسم نیز همانند سابق حاضران ضمن سردادن شعار علیه رژیم پهلوی و به حمایت از امام خمینی اقدام به راهپیمایی کردند.

ادامه مراسم مزبور و راهپیمایی‌ها، واکنش محمدرضا پهلوی و مقامات مرکزی را برانگیخت. لذا با دستور به مقامات امنیتی محرکین و مسببان این حرکت‌ها مورد تعقیب قرار گرفتند. از این‌رو در شیراز، ابتدا در روز 18 آذر 1356 سید علی‌محمد دستغیب و نعمت‌الله تقاء دستگیر شدند.

 این دوران که هم‌زمان با اجرای سیاست فضای باز سیاسی دولت جمشید آموزگار بود، بر اساس تغییر تاکتیک و تظاهر به اجرای قانون، افرادی که دستگیر می‌شدند از طریق دادگستری برای آنها پرونده‌سازی می‌شد و محاکمه صورت می‌گرفت. بدین ترتیب آنان را پس از محاکمه در دادگستری در زندان عادل‌آباد زندانی می‌کردند. مدتی بعد نیز دو تن از فعالان سیاسی دیگر شیراز یعنی سید جعفر عباس زادگان و رجبعلی طاهری دستگیر شدند.

 علاوه بر این در مراسم دیگری که دریکی از مساجد شیراز با سخنرانی آیت‌الله ربانی شیرازی، در 26 آذر ۱۳۵6 برگزار شد، وی سخنان تندی علیه رژیم ایراد کرد. لذا بلافاصله پس از خاتمه سخنرانی، وی دستگیر و به تهران منتقل و در زندان کمیته مبارزه با خرابکاری زندانی شد.

پس‌لرزه‌های مراسم چهلم سید مصطفی خمینی در شیراز تا اواخر آذر همچنان ادامه داشت و مردم را به دلایل مختلف به خیابان‌ها می‌کشاند.

منبع: فارس