عادل فردوسی پور و تأثیر وی بر فرهنگ
به گزارش شیرازه، بدون شک اگر به دو دهه فعالیت هنری و ورزشی صدا وسیمای جمهوری اسلامی بنگریم نمی توانیم از نقش شایان و درخورتوجه مهران مدیری در ارتقاء طنز تلویزیونی وعادل فردوسی‌پور در ارتقاء جایگاه تحلیل فوتبال وجذب مخاطب چشم پوشی کنیم وکمتر کارشناسی را می توان یافت که به جایگاه وافر افراد فوق معترف نباشد در این بحث مختصر می کوشیم به محاسن و معایب روش آقای فردوسی پور در تحلیل فوتبال بپردازیم و ان شاءالله در جایگاهی دیگر پیرامون آقای مدیری نیز به بحث خواهیم پرداخت .
نکات مثبت وبرجسته برنامه نود و مجری برجسته‌اش:
الف) برنامه نود نخستین برنامه فوتبالی در تاریخ صدرا وسیمای جمهوری اسلامی قبل وبعد از انقلاب اسلامی است که سعی کرده است به صورت کارشناسی و با استفاده از علم فوتبال به تحلیل وقایع و رویدادهای فوتبالی کشور بپردازد وطبعاً در این زمینه نیز موفق عمل کرده است.
ب) جذب مخاطب طی دو دهه در برنامه نود یک آمار بی نظیر از خود بجای گذاشته است که این آمار نیز که امروزه تا نزدیک هفت میلیون رسیده است که نشان دهنده هنر مدیران و مجری و دست اندرکاران برنامه است .
ج) برنامه نود توانسته به عنوان الگوی موفقی برای دیگر برنامه های تلویزیونی درآید و سایر برنامه های ورزشی نیز از آن الگوبرداری کنند.
د) تسلط مجری به زبان انگلیسی و بهره برداری از روشهای گزارش در فوتبال اروپا و تحلیل دیدگاه‌های آنان به فارسی از دیگر نکات قوت این برنامه است در جمع بندی نکات مثبت برنامه نود و شخص مجری محترم آن می‌توان گفت که یکی از برنامه‌های خلاق تاریخ صدا وسیما توسط این مجری رقم زده شده است ورتبه اول یادوم خلاقیت های تصویری را به خود اختصاص داده است.
اما نکاتی که شایسته بازنگری است:
شاید پرداختن به تاثیرات منفی برنامه نود بر فرهنگ ورزش در جامعه ،قدری بی انصافی به شمار بیاید اما بر اساس دستور حافظ شیرازی که فرمود: « عیب می جمله چو گفتی هنرش نیز بگو»، می بایست به مواردی که در این برنامه موجب گسترش برخی نکات منفی می‌گردد نیز توجه کنیم.
الف) نگاه منفی به ورزشکاران ومدیران ورزشی :
شاید ریشه یابی اینکه چرا ما ایرانی‌ها همواره درباره توانایی‌های خودمان نگاه منفی داریم و در هر پدیده ای الگوی انتقادی در پیش می گیریم کار دشواری باشد و نیازبه یک تحقیق مستقل داشته باشد اما هر چه هست این فرهنگ حداقل در بین تحصیلکردگان و روشنفکران ،رواج چشمگیری داشته است که یکی از نمودهای آن در اندیشه آقای فردوسی پوراست در ده سال نخست برنامه نود، نگاه منفی این برنامه سبب اعتمادزدایی از بسیاری بازیکنان و مدیران فوتبال شد به نحوی که اصطلاحات نادری مانند (( گل نزن )) به فرهنگ گزارشگری وارد شد تا جایی که ایشان در مورد آرش برهانی گفتند: "گل نزن استقلال" و در یک بازی وقتی "علیرضا امامی فر" دچار مشکل شد گفتند " امامی فر روی خودش مرتکب خطا می شود " القاء یاس و ناتوانی و ناامیدی توسط ایشان تا جایی است که در بازی ایران و مراکش که اخیراً صورت گرفته در گزارش خود بارها تکرارکرد که کاش بازی بعد از همین ده دقیقه اول تمام شود .
در برنامه نود بیشتر موارد داخلی اعم از بازیکن، داور، مربی از قبل محکوم است وروی ناتوانی‌های آن مبالغه می شود وحتی وقتی قراراست از علی دایی گزارشـــی داده شود گلهــــای وی به مالدیو نشان داده می شود وکمتر به خلاقیت‌های بی نظیرایشان در بازی‌های با تیم‌های بزرگ مثل چلسی وبایرمونیخ اشاره می شود.
بطور خلاصه اصل اولی که برنامه نود القا می کند آن است که ما ایرانی‌ها و شرقی‌ها عقبیم و همه چیزمان پر از ایراد است و بردهایمان شانسی است و... بطوری که در گزارش بازی مراکش بارها مشاهده کردیم که از اصلاح شانس آوردیم استفاده شد.
ب) دومین نکته منفی بسیارمضر در کارهای آقای فردوسی پور استفاده غیرضروری از اصلاحات انگلیسی است که برخی از آنهاترجمه های بسیار رایجی دارند.
به عنوان مثال ایشان دائم از اصطلاح "گلر" استفاده می کند در حالیکه حتی بچه های دبیرستان امروزی هم می دانند که معادل آن دروازه بان است.
گاهـــی مشاهده می شود که ایشــــان مانند فردی که از خارج کشـــور آمده است از کارشنـــــاس کنـــار دست خود می پرسد "شما به این اصطلاح در فارسی چه می گوئید؟"
ج) ایجاد و یا تقویت شکاف اختلاف بین مدیران فوتبال با گرفتن مصاحبه‌های متعارض و متناقض و درگیرکردن آنها با یکدیگر از جمله نکات دیگری است که برنامه نود را پر حاشیه‌ترین برنامه ورزشی تبدیل کرده است و موجب آن شده است که برخی یاد بگیرند بهترین کار آتش بیار معرکه بودن است .
د) و نکته آخر اینکه برنامه نود می‌تواند به رشد درخت توانمند فوتبال وفرهنگ ایرانی کمک کند اما متاسفانه در برخی قسمت‌ها به مخالف خوان حرفه‌ای تبدیل شده است که به نظر می رسد گاهی تاثیر منفی فرهنگی آن با جلوه های مثبت ورزشی آن همسو برابر است .
"با صد هزار جلوه برون آمدی که من
با صد هـزار دیده تماشــــا کنم تورا"
نکات مثبت وبرجسته برنامه نود و مجری برجسته‌اش:
الف) برنامه نود نخستین برنامه فوتبالی در تاریخ صدرا وسیمای جمهوری اسلامی قبل وبعد از انقلاب اسلامی است که سعی کرده است به صورت کارشناسی و با استفاده از علم فوتبال به تحلیل وقایع و رویدادهای فوتبالی کشور بپردازد وطبعاً در این زمینه نیز موفق عمل کرده است.
ب) جذب مخاطب طی دو دهه در برنامه نود یک آمار بی نظیر از خود بجای گذاشته است که این آمار نیز که امروزه تا نزدیک هفت میلیون رسیده است که نشان دهنده هنر مدیران و مجری و دست اندرکاران برنامه است .
ج) برنامه نود توانسته به عنوان الگوی موفقی برای دیگر برنامه های تلویزیونی درآید و سایر برنامه های ورزشی نیز از آن الگوبرداری کنند.
د) تسلط مجری به زبان انگلیسی و بهره برداری از روشهای گزارش در فوتبال اروپا و تحلیل دیدگاه‌های آنان به فارسی از دیگر نکات قوت این برنامه است در جمع بندی نکات مثبت برنامه نود و شخص مجری محترم آن می‌توان گفت که یکی از برنامه‌های خلاق تاریخ صدا وسیما توسط این مجری رقم زده شده است ورتبه اول یادوم خلاقیت های تصویری را به خود اختصاص داده است.
اما نکاتی که شایسته بازنگری است:
شاید پرداختن به تاثیرات منفی برنامه نود بر فرهنگ ورزش در جامعه ،قدری بی انصافی به شمار بیاید اما بر اساس دستور حافظ شیرازی که فرمود: « عیب می جمله چو گفتی هنرش نیز بگو»، می بایست به مواردی که در این برنامه موجب گسترش برخی نکات منفی می‌گردد نیز توجه کنیم.
الف) نگاه منفی به ورزشکاران ومدیران ورزشی :
شاید ریشه یابی اینکه چرا ما ایرانی‌ها همواره درباره توانایی‌های خودمان نگاه منفی داریم و در هر پدیده ای الگوی انتقادی در پیش می گیریم کار دشواری باشد و نیازبه یک تحقیق مستقل داشته باشد اما هر چه هست این فرهنگ حداقل در بین تحصیلکردگان و روشنفکران ،رواج چشمگیری داشته است که یکی از نمودهای آن در اندیشه آقای فردوسی پوراست در ده سال نخست برنامه نود، نگاه منفی این برنامه سبب اعتمادزدایی از بسیاری بازیکنان و مدیران فوتبال شد به نحوی که اصطلاحات نادری مانند (( گل نزن )) به فرهنگ گزارشگری وارد شد تا جایی که ایشان در مورد آرش برهانی گفتند: "گل نزن استقلال" و در یک بازی وقتی "علیرضا امامی فر" دچار مشکل شد گفتند " امامی فر روی خودش مرتکب خطا می شود " القاء یاس و ناتوانی و ناامیدی توسط ایشان تا جایی است که در بازی ایران و مراکش که اخیراً صورت گرفته در گزارش خود بارها تکرارکرد که کاش بازی بعد از همین ده دقیقه اول تمام شود .
در برنامه نود بیشتر موارد داخلی اعم از بازیکن، داور، مربی از قبل محکوم است وروی ناتوانی‌های آن مبالغه می شود وحتی وقتی قراراست از علی دایی گزارشـــی داده شود گلهــــای وی به مالدیو نشان داده می شود وکمتر به خلاقیت‌های بی نظیرایشان در بازی‌های با تیم‌های بزرگ مثل چلسی وبایرمونیخ اشاره می شود.
بطور خلاصه اصل اولی که برنامه نود القا می کند آن است که ما ایرانی‌ها و شرقی‌ها عقبیم و همه چیزمان پر از ایراد است و بردهایمان شانسی است و... بطوری که در گزارش بازی مراکش بارها مشاهده کردیم که از اصلاح شانس آوردیم استفاده شد.
ب) دومین نکته منفی بسیارمضر در کارهای آقای فردوسی پور استفاده غیرضروری از اصلاحات انگلیسی است که برخی از آنهاترجمه های بسیار رایجی دارند.
به عنوان مثال ایشان دائم از اصطلاح "گلر" استفاده می کند در حالیکه حتی بچه های دبیرستان امروزی هم می دانند که معادل آن دروازه بان است.
گاهـــی مشاهده می شود که ایشــــان مانند فردی که از خارج کشـــور آمده است از کارشنـــــاس کنـــار دست خود می پرسد "شما به این اصطلاح در فارسی چه می گوئید؟"
ج) ایجاد و یا تقویت شکاف اختلاف بین مدیران فوتبال با گرفتن مصاحبه‌های متعارض و متناقض و درگیرکردن آنها با یکدیگر از جمله نکات دیگری است که برنامه نود را پر حاشیه‌ترین برنامه ورزشی تبدیل کرده است و موجب آن شده است که برخی یاد بگیرند بهترین کار آتش بیار معرکه بودن است .
د) و نکته آخر اینکه برنامه نود می‌تواند به رشد درخت توانمند فوتبال وفرهنگ ایرانی کمک کند اما متاسفانه در برخی قسمت‌ها به مخالف خوان حرفه‌ای تبدیل شده است که به نظر می رسد گاهی تاثیر منفی فرهنگی آن با جلوه های مثبت ورزشی آن همسو برابر است .
"با صد هزار جلوه برون آمدی که من
با صد هـزار دیده تماشــــا کنم تورا"
*دکتر محمد کاظم کاوه پیشقدم*
استاد علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز
نظرات بینندگان
