شب یلدا، بلندترین یا گرانترین شب سال؟!
چندسالی است شب یلدا به موقعیتی برای چشم و هم چشمی، تجمل گرایی و فخر فروشی تبدیل شده است و مردم به جای آنکه به فکر چگونه لذت بردن از باهم بودن باشند، به این فکر می کنند چگونه می توانند مراسم یلدای خود را گران قیمت تر برگزار کنند.
به گزارش شیرازه، این روزها، زندگی خیلی‌ها رنگ و بوی تجمل گرفته و از سادگی روزگاران قبل خبری نیست. زندگی تجملی یا به قول جوان‌ترها، زندگی لاکچری؛ سبکی از زندگی است که در آن همه چیز زرق و برق خاصی دارد و برای رسیدن به هر کدام از عناصر زندگی تجملی، هزینه‌های سرسام آوری نیز پرداخت می‌شود. از ماشین‌های لوکسی که در خیابان‌ها مانور می‌دهند تا میهمانی‌هایی که هزینه برگزاری هر کدام‌شان، برابر با حقوق سالانه یک کارگر است؛ همه و همه تکه‌های کوچکی از تجملاتی هستند که پیش‌تر انگشت شمار بودند و امروز چشم‌مان به دیدن‌شان عادت کرده است.تغییرات شب یلدا از گذشته تا به امروز
از گذشته تاکنون شب یلدا یا شب چله با برگزاری مهمانی، دورهمی در خانه بزرگان فامیل، گرفتن فال حافظ، شاهنامه خوانی و خوردن خوراکی‌های در حد توان خانواده‌ها برگزار می‌شد و مهمانی‌های این شب جز یکی از قشنگ‌ترین بهانه‌ها برای دورهم بودن بوده است. البته چند سالی است که آمدن شبکه‌های مجازی و گوشی های هوشمند در بین تمام اعضای خانواده، موجب کم شدن گفت و گوی صمیمانه با اعضای خانواده و فامیل حتی در شب یلدا شده است.
کنار این گوشی تلفن همراه که به شب یلدا اضافه شده و عکس‌ها و فیلم‌های آن با همین گوشی‌ها با دیگران و فالوور‌ها به اشتراک گذاشته می‌شود، چند سالی است رسم‌هایی باب شده که معمولا گذشته‌ای ندارند یا اگر هم گذشته‌ای داشته‌اند اینقدر‌ها اینقدر تشریفاتی و همراه بریز و بپاش بیش از حد نداشته اند.
خیلی‌ها معتقدند این رسوم جدید حاصل چشم و هم چشمی است یا همین شبکه‌های اجتماعی که مردم را حریص کرده زندگی شان را به تصویر بکشند و به بقیه نشان دهند و البته هر کدام سعی کنند از آن یکی بهتر باشند.
از گذشته تاکنون شب یلدا یا شب چله با برگزاری مهمانی، دورهمی در خانه بزرگان فامیل، گرفتن فال حافظ، شاهنامه خوانی و خوردن خوراکی‌های در حد توان خانواده‌ها برگزار می‌شد و مهمانی‌های این شب جز یکی از قشنگ‌ترین بهانه‌ها برای دورهم بودن بوده است. البته چند سالی است که آمدن شبکه‌های مجازی و گوشی های هوشمند در بین تمام اعضای خانواده، موجب کم شدن گفت و گوی صمیمانه با اعضای خانواده و فامیل حتی در شب یلدا شده است.
کنار این گوشی تلفن همراه که به شب یلدا اضافه شده و عکس‌ها و فیلم‌های آن با همین گوشی‌ها با دیگران و فالوور‌ها به اشتراک گذاشته می‌شود، چند سالی است رسم‌هایی باب شده که معمولا گذشته‌ای ندارند یا اگر هم گذشته‌ای داشته‌اند اینقدر‌ها اینقدر تشریفاتی و همراه بریز و بپاش بیش از حد نداشته اند.
خیلی‌ها معتقدند این رسوم جدید حاصل چشم و هم چشمی است یا همین شبکه‌های اجتماعی که مردم را حریص کرده زندگی شان را به تصویر بکشند و به بقیه نشان دهند و البته هر کدام سعی کنند از آن یکی بهتر باشند.
هدیه های یلدایی برای عروس خانمها
غیر از انواع دورهمی‌ها و جمع‌های خانوادگی یکی از رسم‌های این شب بردن هدیه‌های شب یلدایی برای تازه عروس هاست. البته در همه ادوار تاریخ این رسم وجود داشته است که تازه داماد‌ها در اولین شب یلدا بعد از ازدواجشان برای عروس انواع هدیه‌ها و خوراکی‌هایی را پیشکش می‌بردند، اما امروز این جور مراسم‌ها هم شکل دیگری به خود گرفته است.
برخی از زوج‌های جوان که تجمل و تجمل‌گرایی بر تمام جنبه‌های زندگی‌شان غلبه کرده، حاضرند برای مراسم شب یلدا میلیون‌ها تومان خرج کنند؛ این در حالی است که در آن سوی جامعه، عده‌ای نیز به واسطه عدم استطاعت مالی، قادر به تشکیل زندگی هم نیستند و شکاف میان تجمل‌گرایان و ساده‌زیست‌ها، روز به روز عمیق‌تر می‌شود.
پکیج‌ها و تم‌های مختلف یلدایی، تزئینات‌های مخصوص شب یلدا، سالن‌های آرایش، باغ‌ها و تالارها، و حتی آتلیه‌های عکاسی در مقابل دریافت رقم‌های نجومی و باورنکردنی، وعده یک شب خاص را به زوج‌های جوان و خانواداه هایشان را می‌دهند، حتی پیشنهاد‌های خاص و لاکچری‌ای را نیز به زوجین می‌دهند تا یک دقیقه بلندترین شب سال برایشان به اندازه حقوق سالیانه جناب داماد دربیاید. چشم و هم‌چشمی و رقابت میان زوج‌ها سبب شده که آنها میل بیشتری برای پرداخت مبالغ بالاتر نشان دهند؛ ولو اینکه کیفیت کار در مقایسه با خدمات ارزان‌تر، چندان برجسته و متمایز نباشد.
کامران بهمنی جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی گفت: در فرهنگ ایرانی اصیل و دینی ما یک سری ارزش‌هایی همچون دید و بازدید، صله‌رحم، احترام به بزرگ‌ها و غیره هستند که موظف هستیم روی آنها پافشاری کنیم.
وی با بیان اینکه گاهی این فرهنگ اصیل ایرانی با فرهنگ دینی عجین می‌شود، افزود: زمانی که این اتفاق افتاد، یک سری ارزش‌ها و هنجارهای دینی را شکل می‌دهد که موردتوجه اسلام است.
بهمنی گفت: در مورد شب یلدا آن چیزی را که می‌توان از نظر دینی بررسی کرد و بدان ارزش داد، چیزی است که با ارزش‌ها و هنجارهای دینی ما آمیخته شود و این شب یلدایی که در فرهنگ ما سنت شده، به این دلیل است که دستورات و ارزش‌های دینی مثل احترام به بزرگ‌ترها، دید و بازدیدها و استفاده از تجربیات را در آن شب احیا می‌کنیم.
این آسیب شناس در خصوص آسیب‌های که ممکن است در مراسم‌هایی مانند شب یلدا به وجود آید، ادامه داد: برخی از آسیب‌هایی که ممکن است در مراسم‌ها تجلی پیدا کند، تفاخر در رفت و آمدها و سبک و سیاق پذیرایی است که باید مراقب بود مدل پذیرایی با فرهنگ دینی ما تطابق داشته باشد و سبک غربی و نفوذ فرهنگ بیگانه در رفت‌وآمد ما تجلی نکند.
وی با بیان اینکه یکی دیگر از آسیب‌ها، توجه نداشتن به برخی از هنجارهای دینی و مذهبی در تعاملات و رفت و آمدها با اقوام است، خاطرنشان کرد: در عین نشاط اجتماعی و گفت‌وگو و خنده، باید حریم‌ها حفظ شود و تمسخر و شوخی‌های نابجا و یا تحقیر کردن اشخاص و اقوام مختلف رخ ندهد.
بهمنی بیان کرد: اشرافی گری، تجمل‌گرایی و خودمحوری آسیب جدی مراسم های شب یلداست. در این شرایط باید مراقب بود به فکر همسایه‌ها و حقوق آنها هم باشیم و همچنین توجه ویژه‌ای به طبقات محروم و ضعیف داشته باشیم. اگر برخی از این آسیب‌ها به زندگی ما رسوخ کند، خودبه‌خود تغییر ارزش‌ها رخ می‌دهد و فکر می‌کنیم فرهنگ بیگانه، یک فرهنگ مدرن است.
غیر از انواع دورهمی‌ها و جمع‌های خانوادگی یکی از رسم‌های این شب بردن هدیه‌های شب یلدایی برای تازه عروس هاست. البته در همه ادوار تاریخ این رسم وجود داشته است که تازه داماد‌ها در اولین شب یلدا بعد از ازدواجشان برای عروس انواع هدیه‌ها و خوراکی‌هایی را پیشکش می‌بردند، اما امروز این جور مراسم‌ها هم شکل دیگری به خود گرفته است.
برخی از زوج‌های جوان که تجمل و تجمل‌گرایی بر تمام جنبه‌های زندگی‌شان غلبه کرده، حاضرند برای مراسم شب یلدا میلیون‌ها تومان خرج کنند؛ این در حالی است که در آن سوی جامعه، عده‌ای نیز به واسطه عدم استطاعت مالی، قادر به تشکیل زندگی هم نیستند و شکاف میان تجمل‌گرایان و ساده‌زیست‌ها، روز به روز عمیق‌تر می‌شود.
پکیج‌ها و تم‌های مختلف یلدایی، تزئینات‌های مخصوص شب یلدا، سالن‌های آرایش، باغ‌ها و تالارها، و حتی آتلیه‌های عکاسی در مقابل دریافت رقم‌های نجومی و باورنکردنی، وعده یک شب خاص را به زوج‌های جوان و خانواداه هایشان را می‌دهند، حتی پیشنهاد‌های خاص و لاکچری‌ای را نیز به زوجین می‌دهند تا یک دقیقه بلندترین شب سال برایشان به اندازه حقوق سالیانه جناب داماد دربیاید. چشم و هم‌چشمی و رقابت میان زوج‌ها سبب شده که آنها میل بیشتری برای پرداخت مبالغ بالاتر نشان دهند؛ ولو اینکه کیفیت کار در مقایسه با خدمات ارزان‌تر، چندان برجسته و متمایز نباشد.
کامران بهمنی جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی گفت: در فرهنگ ایرانی اصیل و دینی ما یک سری ارزش‌هایی همچون دید و بازدید، صله‌رحم، احترام به بزرگ‌ها و غیره هستند که موظف هستیم روی آنها پافشاری کنیم.
وی با بیان اینکه گاهی این فرهنگ اصیل ایرانی با فرهنگ دینی عجین می‌شود، افزود: زمانی که این اتفاق افتاد، یک سری ارزش‌ها و هنجارهای دینی را شکل می‌دهد که موردتوجه اسلام است.
بهمنی گفت: در مورد شب یلدا آن چیزی را که می‌توان از نظر دینی بررسی کرد و بدان ارزش داد، چیزی است که با ارزش‌ها و هنجارهای دینی ما آمیخته شود و این شب یلدایی که در فرهنگ ما سنت شده، به این دلیل است که دستورات و ارزش‌های دینی مثل احترام به بزرگ‌ترها، دید و بازدیدها و استفاده از تجربیات را در آن شب احیا می‌کنیم.
این آسیب شناس در خصوص آسیب‌های که ممکن است در مراسم‌هایی مانند شب یلدا به وجود آید، ادامه داد: برخی از آسیب‌هایی که ممکن است در مراسم‌ها تجلی پیدا کند، تفاخر در رفت و آمدها و سبک و سیاق پذیرایی است که باید مراقب بود مدل پذیرایی با فرهنگ دینی ما تطابق داشته باشد و سبک غربی و نفوذ فرهنگ بیگانه در رفت‌وآمد ما تجلی نکند.
وی با بیان اینکه یکی دیگر از آسیب‌ها، توجه نداشتن به برخی از هنجارهای دینی و مذهبی در تعاملات و رفت و آمدها با اقوام است، خاطرنشان کرد: در عین نشاط اجتماعی و گفت‌وگو و خنده، باید حریم‌ها حفظ شود و تمسخر و شوخی‌های نابجا و یا تحقیر کردن اشخاص و اقوام مختلف رخ ندهد.
بهمنی بیان کرد: اشرافی گری، تجمل‌گرایی و خودمحوری آسیب جدی مراسم های شب یلداست. در این شرایط باید مراقب بود به فکر همسایه‌ها و حقوق آنها هم باشیم و همچنین توجه ویژه‌ای به طبقات محروم و ضعیف داشته باشیم. اگر برخی از این آسیب‌ها به زندگی ما رسوخ کند، خودبه‌خود تغییر ارزش‌ها رخ می‌دهد و فکر می‌کنیم فرهنگ بیگانه، یک فرهنگ مدرن است.
گرانترین شب سال؟
این شرایط و گران قیمت برگزار کردن این شب باعث شده است بعضا برخی آداب و رسوم و آیین های کهن از جمله شب یلدا که بسیار پرمحتوا و زمانی برای باهم بودن های خانوادگی، دورهمی های ساده، لذت بردن از کنار هم بودن، تمرین معرفت و صمیمیت، ابراز عشق و علاقه و محبت است، به موقعیتی برای چشم و هم چشمی، تجمل گرایی و فخر فروشی تبدیل شود و مردم به جای آنکه به فکر چگونه لذت بردن از باهم بودن باشند، به این فکر می کنند که چگونه بلندترین شب سال را شیک تر و باکلاس تر از همیشه برگزار کنند و خاطره بلندترین شب سال را به گرانترین شب سال تبدیل کنند.
از طرف دیگر حضور در بازار و رصد قیمت ها، نشان می دهد قدرت خرید مردم کمتر شده است و برخی آجیل ها و برخی میوه ها مثل هندوانه و انار گرانترین قیمت خود را در شب یلدا دارند! لذا مسئولان امر باید بیش از پیش به فکر معیشت مردم به ویژه اقشار آسیب پذیر باشند و ضمن نظارت بر بازار و کنترل قیمت ها، برنامه نظارتی ویژه ای در مناسبت های ملی داشته باشند.
باشگاه خبرنگاران
این شرایط و گران قیمت برگزار کردن این شب باعث شده است بعضا برخی آداب و رسوم و آیین های کهن از جمله شب یلدا که بسیار پرمحتوا و زمانی برای باهم بودن های خانوادگی، دورهمی های ساده، لذت بردن از کنار هم بودن، تمرین معرفت و صمیمیت، ابراز عشق و علاقه و محبت است، به موقعیتی برای چشم و هم چشمی، تجمل گرایی و فخر فروشی تبدیل شود و مردم به جای آنکه به فکر چگونه لذت بردن از باهم بودن باشند، به این فکر می کنند که چگونه بلندترین شب سال را شیک تر و باکلاس تر از همیشه برگزار کنند و خاطره بلندترین شب سال را به گرانترین شب سال تبدیل کنند.
از طرف دیگر حضور در بازار و رصد قیمت ها، نشان می دهد قدرت خرید مردم کمتر شده است و برخی آجیل ها و برخی میوه ها مثل هندوانه و انار گرانترین قیمت خود را در شب یلدا دارند! لذا مسئولان امر باید بیش از پیش به فکر معیشت مردم به ویژه اقشار آسیب پذیر باشند و ضمن نظارت بر بازار و کنترل قیمت ها، برنامه نظارتی ویژه ای در مناسبت های ملی داشته باشند.
باشگاه خبرنگاران
نظرات بینندگان
