شهرستان داراب، قدمتی چندهزارساله دارد و در فاصله ۲۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شیراز واقع شده و بالغ بر دویست و نود هزار نفر جمعیت را در خود جای داده و با شهرستان‌های زرین‌دشت، استهبان، نیریز، فسا، لارستان و حاجی آباد در استان هرمزگان همجوار است.

باستان‌شناسی

براساس پژوهش‌های باستان‌شناسی قدمت این منطقه که در گذشته دارابگرد نامیده می‌شده به هزارهٔ پنجم قبل از میلاد(عصرسفال نخودی و مقارن با تمدن سیلک ۲ کاشان) می‌رسد .

تپه هاوتل‌های باستانی مناطق مادوان و خسویه ازجمله آثار زیستگاه‌های انسانی در دوران ماقبل تاریخ درناحیه دارابگرد می‌باشند. بنای شهرکهن دارابگرد که آثارآن در ۷ کیلومتری جنوب شهر کنونی داراب قراردارد، بر اساس شواهد موجود به اوایل دوران هخامنشیان می‌رسد .

برمبنای روایات تاریخی و نوشته مورخین و نویسندگان متقدم مانند طبری، حمزه اصفهانی، یعقوبی، ثعالبی، بلعمی، ابن اثیر و بسیاری دیگر، شهردارابگرد توسط "دارای بزرگ" که در ادبیات پهلوی و اسلامی از وی به نام "داریوش بزرگ" یاد شده، ساخته می‌شود .

فردوسی شاعر نامور ایران در باره این شهر و ساخت آن سروده است؛

چو بگشاد داننده زآن آب بند یکی شهر فرمود بس سودمند/ بفرمود کزهند وز رومیان بیارند کارآزموده ردان/ چو دیوار شهر اندر آوردگرد ورا نام کردند دارابگرد/ یکی آتش افروخت از تیغ کوه پرستیدن آذر آمد گروه/ ز هرپیشه‌ای کارگر خواستند همه شهر ازایشان بیاراستند .....

شهر قدیم دارابگرد در دوران هخامنشیان منطقه‌ای آبادان و پررونق بوده‌ و ظاهراً تحت حکومت آریامنه قرار داشته ‌است .

در دوران سلوکیان و اشکانیان ولایت دارابگرد دارای حکومت نیمه مستقلی بوده که پادشاهان آن از حاکم پارس اطاعت می‌کرده‌اند .

نام آخرین امیر دارابگرد در عصر اشکانیان "پیری یا تیری" بوده که اردشیر بابکان، سرسلسله ساسانیان نزد وی پرورش یافته است .

ساسانیان

براساس اسناد تاریخی، آخرین امیر دارابگرد در عصر اشکانیان "پیری" نام داشته و پس از وی اردشیر بابکان بر این شهر تسلط می‌یابد و سپس با کنترل سراسر ایران امپراتوری ساسانی را تأسیس می‌کند؛ به همین دلیل دارابگرد را نخستین مقر حکومت ساسانیان به شمار آورده‌اند .

دارابگرد در عصر ساسانیان اهمیت فراوانی داشته و ضرابخانه بزرگی نیز در دارابگرد دایر بوده که در دوران اسلامی نیز فعال بوده ‌است .

ورود اسلام

این منطقه در سال ۲۳ هجری توسط سپاهیان مسلمان فتح می‌شود و حکومت آن در اختیار سرداران عرب و سپس در کنترل خاندان شبانکاره قرار می‌گیرد. این منطقه پس از ورود اسلام تا قرن پنجم هجری قمری، همواره آبادان بوده ‌است .

سلجوقیان

در سدهٔ پنجم هجری و به دلیل تهاجم گسترده سلجوقیان دارابگرد دچار آسیب و ویرانی می‌شود و اهالی به ناحیه جدیدی در شرق شهر فعلی بنام "تنگ رمبه" کوچ می‌کنند و پس از حمله مجدد سلاجقه به ناحیه جدید و تصرف قلعه مستحکم رمبه که با دسیسه سلاجقه انجام شد، اهالی به ناچار به محل فعلی داراب عزیمت و در این نقطه سکونت اختیار می‌کنند .

شهر فعلی نیز در دوران ایلخانان مغول و تیموریان مورد حمله قرار می‌گیرد و خسارات زیادی می‌بیند . اما در عصر صفویه به واسطه توجه حکام وقت و قرارگرفتن اراضی این شهر تحت عنوان «اراضی خاصه» روند آبادانی را شروع کرده و براساس منابع تاریخی، به یکی از پنج وزیر نشین فارس، بدل می‌شود .

دوران آبادانی داراب و اهمیت و جایگاه این منطقه تا دوران زندیه تداوم یافت به طوریکه در آن دوره هم داراب از ولایات مهم فارس بوده است .

پس از آن و در عصر قاجار، شهر داراب به دلیل دارا بودن اراضی وسیع و حاصلخیز مورد توجه حکام ایالتی قرار گرفت و با استقرار ایلات ترک و عرب در اطراف این شهر، منطقه به صحنه منازعات و درگیری‌های حکومت و ایلات تبدیل و صدمات جدی به آن وارد می‌شود؛ داراب در این دوران از تداوم توسعه و پیشرفت بازماند و این روند تا پایان دوران پهلوی تداوم داشت .

آب و هوا

شهرستان داراب را یک منطقه گرمسیری می‌دانند اما در بخش کوهستانی، آب و هوا کاملا تغییر کرده و منطقه سردسیر می‌شود .

کشاورزی شغل غالب مردمان این خطه بوده و مرکبات داراب، خصوصا پرتغال، از شهره‌ی خاصی در فارس و ایران و حتی کشورهای حوزه خلیج فارس برخوردار است .

البته محصولات باغی دیگر داراب نظیر انار تنگ طه، خصوصاً انار شیرین شهوار که از شهرت بالایی برخوردار بوده و بیشتر محصولاتی صادراتی است .

علاوه بر این گل محمدی منطقه کوهستان یا سرکوه، خصوصا روستاهای نوایگان و لایزنگان از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است و در سطح کشور هم از نظر میزان تولید و هم کیفیت محصول، به دلیل کشت دیم و ارگانیک بودن، بی نظیر است .

مکان‌های گردشگری

در این شهرستان بنای تاریخی دارابگرد مربوط به دوره هخامنشیان واقع است که هر ساله شمار زیادی از آن بازدید می‌کنند .

دارابگرد بنای شهر قدیم داراب بوده که به صورت دایره ‌ ای بزرگ احداث شده اما اکنون دیگر از آن بناها اثری نیست و جز تلی از خاک و خندقی، چیزی برجای نمانده است !!

خندق دارابگرد، گودالی بوده که با هدف حفاظت این شهر دور تا دور آن حفر شده بود و هنگام هجوم دشمنان در آن آب می‌ریختند؛ از این خندق اکنون خاکریزی باقی مانده است .

از دیگر آثار تاریخی داراب، بقعه دحیه کلبی از اصحاب پیامبر اسلام(ص) و امامزاده پیرمراد و از مناطق زیبای طبیعی آن رودبال و روستاهای نوایگان و لایزنگان و .... است .

آتشکده آذرخش

آتشکده آذرخش (مشهور به مسجد سنگی) در فاصله هفت کیلومتری جنوب شرقی شهر داراب و در دامنه کوهی مشهور به کوه پهنا، در دل کوه قرار دارد، این اثر نزد اهالی مشهور به مسجد سنگی است .

به اعتقاد برخی از باستانشناسان این بنا در ابتدا معبد مهر پرستان آریایی بوده در عصر ساسانبان (یا قبل از آن) به آتشکده تبدیل می‌شود .

این بنا در زمره آتشکده‌های مهم زردشتیان بوده‌ و پس از اسلام محرابی در بخش جلویی آن احداث می‌شود و تا به عنوان مسجد از آن استفاده شود .

در کنار معبد قسمتی وجود دارد که مخصوص استراحت خادمان بوده است .

نقش شاپور

در فاصله چهار کیلومتری جنوب شهر داراب و در دامنه جنوبی کوه پهنا، نقش مهمی از دوران ساسانیان قرار دارد که نزد اهالی به نقش رستم یا نقش شاهپور مشهور است .

این نقش که در ارتفاع ۷ متری از سطح زمین و در دل کوه قرار گرفته، صحنه پیروزی پادشاه ساسانی بر سپاه روم را تصویر کرده است.

مساحت نقش حدود ۶۳ متر مربع بوده و در وسط آن تصویر پادشاه سوار بر اسب دیده می‌شود و در مقابل آن تصویر اسرای رومی با سرهای برهنه، همراه با فرماندهانشان و یک کالسکه همراه با غنائم جنگی قرار دارد؛ فرمانده سپاه روم از پادشاه ایران طلب عفو کرده و پادشاه به علامت بخشش دست خود را بر سر وی قرار داده ‌است .

آتشکده آذرجوی

آتشکده آذرجوی، یکی از آتشکده‌های عصر ساسانی به شمار می‌رود که در فاصله ۱۰ کیلومتری غرب شهر قرار دارد؛ این آتشکده که بنا به گفته مسعودی در مورج الذهب، از مقدس‌ترین و مهمترین آتشکده‌های زردشتیان محسوب می‌شده، همانند اکثر آتشگاه‌های این دوره به سبک چهار تاقی با گنبد مدور و بر روی صفحه عظیمی بنا شده ‌است.

در این شهرستان همچنین قصر بهرام در ۲۶ کیلومتری شمال داراب قرار دارد؛ علاوه بر آن قصر آئینه یا قصر دختر در هشت کیلومتری روستای رستاق در جنوب شرقی داراب قرار دارد.

برج شاه نشین یا قلعه طلوع شجر نیز قصر دیگری بوده که در جنوب روستای تاریخی رستاق شهرستان داراب قرار دارد.

همچنین بر قله کوهی در این محل آثار برج بزرگی دیده می‌شود که به برج شاه نشین شهره است و در نزدیکی آن آثار آسیابی نیز دیده می‌شود که با باد کار می‌کرده و اینک به آسیاب بادی شهرت دارد .

آسیاب سنگی

در قسمت شمالی مسجد سنگی یا آتشکده آذرخش دارابگرد، آسیاب سنگی بزرگی قرار دارد که در دل کوه ساخته شده و دارای دو استوانه سنگی عظیم با هدف تامین آب آسیاب و در بالای کوه واقع شده ‌است.

قصر کیامرث

در نزدیکی روستای نصیر آباد فورگ و در شرق داراب آثار ساختمان گلی و آجری دیده می‌شود؛ قصر کیامرث یا کیومرث توسط بهمن پسر اسفندیار، پسر لهراسب ساخته شده و آثار آن در جوار روستای شاهمرز فرگ قرار دارد.

مجوعه‌‌ی تاریخی دیگری در دهستان فورگ داراب وجود دارد که به قلعه‌ی نارنجستان یا نارنج قلعه شهرت یافته است.

اثری که متشکل از بقایای یک قلعه‌ی تاریخی، تپه‌ای باستانی متعلق به حکومت ساسانیان و آثاری باقیمانده از ساختمان مسجدی کهن و شبستان‌دار است.

امروز از این اثر تاریخی تنها بخشی از ساختمان قلعه و دروازه‌ی ورودی آن برجای مانده است.

مسجد جامع داراب

از دیگر بناهای تاریخی داراب، مسجد جامع این شهر است که یکی از شاهکارهای معماری در نوع ساخت محسوب می‌شود.

این اثر تاریخی متعلق به قرن ۱۰ هجری قمری و در زمان سلطنت شاه طهماسب اول است.

متفاوت بودن تزئینات به کار رفته در مناره‌های مسجد جامع داراب، در نوع خود منحصربه‌فرد است معماری انجام شده در مسجد جامع داراب به سبک معماری ساختمان‌های دوران حکومت سلجوقیان است که دارای ۴ مناره‌ی کوتاه به شکل ۱۱ ضلعی در چهار گوشه‌ است.

تفاوت تزئینات انجام شده در این مناره‌ها از نکات جالب در مورد این اثر تاریخی است که در نوع خود منحصر‌به‌فرد است .

روستای هدف گردشگری لایزنگان

روستای لایزنگان از توابع بخش رستاق شهرستان داراب است که در فاصله ۷۵ کیلومتری شهر داراب و ۳۵ کیلومتری رستاق (مرکز بخش) قرار دارد.

روستای لایزنگان دارای بزرگترین دشت گل محمدی دیم و ارگانیک جهان است به طوریکه بالغ بر ۵۰۰۰ هکتار گلستان دیم محمدی و حدود ۵۰۰ هکتار گلستان گل محمدی آبی را در خود جای داده و از گذشته تاریخ تاکنون محلی پررونق به لحاظ کشاورزی بوده است.

روستای نوایگان از توابع بخش مرکزی داراب به شمار می‌رود که در ۴۷ کیلومتری شرق شهرستان داراب واقع شده ‌است.

این روستای هدف گردشگری، در میان رشته کوه زاگرس قرار گرفته و مناطق گردشگری متعددی را در دل خود جای داده است.

آبشارهای داراب

تنگه رغز، که در ۳۰ کیلومتری داراب قرار دارد، از دو طرف با دیواره ‌ هایی بلند محصور شده و چشمه‌های فراوانی آن را تغذیه می‌کند.

تعداد آبشارهای این تنگه به ۶۴ آبشار می‌رسد که برای فرود از ۱۲ آبشار آن نیازمند تجهیزات صخره نوردی هستیم؛ این آبشارها ارتفاعی بین ۶ تا ۶۵ متر دارد؛ حوضچه‌های زیر آبشارها حداقل ۶ و حداکثر ۲۰ متر عمق دارد.

دره رغز به طول تقریبی ۴ کیلومتر در امتداد شمال به جنوب از سرچشمه رغز تا دره جنوب ۶۰ آبشار و حوضچه طبیعی را در خود جای داده است که تنها ۱۴ آبشار و آبگیر دره جنوبی مورد توجه عموم مردم و کوهنوردان بوده است و با رسیدن به آخرین آبشار دره جنوبی به ارتفاع ۳۵ متر دره جنوبی به بن بست می رسد.

منطقه سرچشمه رغز نیز که از مسیر دیگری قابل پیمایش است، شامل جنگلی زیبا بوده و برای رسیدن به آن باید حدود ۳ ساعت کوهپیمایی کرد.

ره ‌ آورد یا سوغات داراب

|

شهرستان داراب به تولید مرکبات شهره است؛ در این منطقه حاصلخیز، علاوه بر محصولات زراعی، تولیدات باغی ممتازی وجود دارد که بخش اعظم آن را مرکبات و همچنین انار تشکیل می‌دهد.

در میان انواع مرکباتی که در داراب تولید می‌شود، پرتغال داراب به دلیل آبدار و شیرینی بسیار شهرت دارد و البته نوعی از میوه در میان مرکبات داراب وجود دارد که بتابی نامیده می‌شود.

دارابی‌ها همچنین شیرینی‌هایی را تولید می‌کنند که معروف‌ترین آنها شیرینی سمبوسه است؛ این شیرینی با مغز بادام یا گردو، پودرنارگیل و شکر تولید می‌شود؛ علاوه بر آن کماج و غرابی هم از شیرینی‌های داراب به شمار می‌رود.

در شهرستان داراب، رب انار تنگ طه، بسیار معروف است.

به گزارش ایسنا، شهرستان داراب، با دیدنی‌های تاریخی و طبیعی متعدد، مقصدی زیبا و خاطره انگیز برای هر گردشگری محسوب می‌شود؛ شهری با قصرها و آتشکده‌ها و بناهای تاریخی متعدد و پیشینه‌ای پر فراز و نشیب که در ایام بهار، زیبایی‌های آن صد چندان خواهد بود.

بی تردید سفر به شهرستان داراب، می‌تواند از خاطره انگیزترین سفرهای هر گردشگری محسوب شود.