جهانی شدن بافت تاریخی شیراز در گرو نگاه ویژه مسئولان
چند مانع بر سرراه ثبت جهانی بافت تاریخی شیراز است که از آن جمله می‌توان به توسعه بی‌حد و اندازه این بافت و تغییر معماری آن اشاره کرد. اما با این وجود انتظار می‌رود که راهکار‌های اساسی برای ثبت جهانی این بافت تاریخی مورد توجه قرار گیرد.
پایگاه خبری تحلیلی شیرازه؛ سال ۹۶ بود که بافت تاریخی یزد ثبت جهانی شد و بعد از آن هم ثبت جهانی خانه‌های بافت تاریخی شیراز مطرح شد. با توجه به اینکه بافت‌های تاریخی به عنوان اولین گزینه در جذب گردشگر مد نظر قرار می‌گیرند، بنابر این بسیاری از استان‌ها عنوان می‌کنند که نه تنها حرف‌های زیادی در این زمینه برای گفتن دارند بلکه از جهت دارا بودن این بافت‌ها در رتبه بالایی هم قرار دارند. با این حال هنوز هستند مناطقی که با دارا بودن بافت‌های ویژه و ارزشمند تاریخی، نیازمند کمک و توجه مسئولانند تا اولاً از تخریب و حذف شدن فرار کنند و در گام بعدی به جهانی شدن بیندیشند. از جمله این نقاط بافت تاریخی شیراز است که به عنوان اصیل‌ترین بافت خاورمیانه معرفی می‌شود و برای جهانی شدن آن باید مدیریت یکپارچه‌ای در این منطقه رقم بخورد.
بافت تاریخی شیراز در مساحتی حدود ۳۶۰ هکتار قرار دارد. این بافت تنها به بنا‌های نامداری، چون نارنجستان قوام، مسجد نصیر‌الملک، مسجد، بازار و حمام وکیل، عمارت کلاه فرنگی، سرا و بازار مشیر، مدرسه خان و... خلاصه نمی‌شود بلکه در این بافت آثاری از دوره زندیه تا قاجاریه نیز به چشم می‌خورد.
مجموعه بنا‌ها و محیط پیرامون آن‌ها در این بافت توانسته‌اند در طول تاریخ در مقابل سرما و گرما و حملات و جنگ‌ها دوام آورده و حالا می‌توانند به عنوان گنجینه‌ای سودآور از آن‌ها بهره برد.
با این حال برخی از کارشناسان بر این باورند که نگهداری از خانه‌های تاریخی یزد به سه دلیل بسیار ساده‌تر از بافت تاریخی شیراز است. اول اینکه آن قدر که در خانه‌های بافت تاریخی شیراز تزئینات به کار رفته، در بافت تاریخی یزد به کار نرفته است. نمای بیرونی بافت یزد هم نمای کاه‌گلی و خشتی است که در مقایسه با نمای آجری بافت تاریخی شیراز، نگهداری آن بسیار ساده‌تر و کم هزینه‌تر است و از همه مهم‌تر اینکه در بافت تاریخی یزد، مردم آن را ترک نکرده‌اند. همان اندازه که مردم این شهر، صنایع دستی خود را نگهداری کرده‌اند. در شیراز، اما بافت تاریخی که از آن به عنوان اصیل‌ترین بافت تاریخی خاورمیانه یاد می‌شود از ساکنان قدیمی آن خالی شده و عوامل متعدد باعث شده این بافت تبدیل به محلی پر از آسیب‌های اجتماعی شود.
با اینکه بار‌ها مسئولان و متولیان میراث فرهنگی فارس و کشور درباره اهمیت احیا و باز زنده‌سازی بافت تاریخی و حفظ آثار و بنا‌های دوره‌های مختلف به عنوان سرمایه‌های ملی و هویت بخش تاریخی فرهنگی کشور سخن گفته‌اند و وعده داده‌اند، اما در عمل جز مواردی معدود و اقداماتی مقطعی، گامی جدی و امیدوار کننده را شاهد نبوده‌ایم.
بنابر این باید گفت حرف مسئولان حرف نیست و نمی‌توان به این وعده‌ها دل خوش کرد. گواه این ادعا همین بس که بافت تاریخی شیراز، شهری که به واسطه برخورداری از داشته‌های تاریخی، فرهنگی، مذهبی، طبیعی، صنایع دستی و سلامت یکی از برند‌های شاخص گردشگری ایران محسوب می‌شود، اما حالا به رغم تمام شعار‌ها و وعده‌ها، همچنان در سایه نبود برنامه و بی‌مسئولیتی متولیان قرار دارد.
از مجموع ۳ هزار اثر تاریخی که در فارس ثبت ملی شده، نزدیک به ۴۰۰ اثر در بافت تاریخی قرار دارد. جایی که به دلیل ظرفیت‌ها و پتانسیلی که دارد می‌تواند ثبت جهانی شود.
حالا چند مانع بر سرراه ثبت جهانی بافت تاریخی شیراز است که از آن جمله می‌توان به توسعه بی‌حد و اندازه این بافت و تغییر معماری آن اشاره کرد. اما با این وجود انتظار می‌رود که راهکار‌های اساسی برای ثبت جهانی این بافت تاریخی مورد توجه قرار گیرد.
رضا نقیلو
نظرات بینندگان
