مجله فارس پلاس: سودابه رنجبر: شنیدن خاطرات و اتفاقات جذابی که در حوزه‌های انتخاباتی در روز رأی‌گیری رخ می‌دهد خالی از لطف نیست. وقتی مردم یک کشور در یک اتفاق جمعی شرکت می‌کنند فارغ از نتیجه رأی‌گیری، حال و هوای مردم تحت‌الشعاع برنامه‌ریزی برای رفتن پای صندوق‌های رأی قرار می‌گیرد حتی خیلی از گعده‌های دوستانه و قرارهای فامیلی رأی‌دهندگان پای صندوق‌های رأی شکل می‌گیرد.

«سید حمزه اسماعیلی» متولد سال 1360 از همان دوران نوجوانی که در مقطع راهنمایی تحصیل می‌کرده زیر نظر معتمدان محلی پای صندوق‌های رأی منشی‌گری کرده است. به همین دلیل در سن جوانی باتجربه زیادی که در مواجهه با عامه مردم و قوانین برگزاری انتخابات اندوخته بود توانست در سال 1382 به عنوان ناظر در سر صندوق ها حاضر شود. اسماعیلی از سال 87 به‌عنوان ناظر مسئول فعالیت می‌کند و امسال نیز حضور پررنگی در بهتر برگزار شدن انتخابات دارد.

سید حمزه، جوان باتجربه با توجه به 25 سال حضور مداوم پای صندوق‌های رأی، خاطرات جذاب و شنیدنی را در مواجه با عامه مردم در محل رأی‌گیری، نقل می‌کند. وقتی از او می‌پرسم جذاب‌ترین اتفاقی که طی این سال‌ها شاهدش بودی را برایمان تعریف کن بدون اینکه خیلی خاطراتش را بالا و پایین کند برایمان از پیرزن 90 ساله‌ای می‌گوید که قبل از حضور صندوق‌های رأی‌گیری و حتی باز شدن در مسجد، پشت در مسجد دارالسلام واقع در میدان منیریه ایستاده بود. یعنی حدود ساعت 7 و نیم صبح.

 اسماعیلی می‌گوید: «هیچ‌وقت آن صحنه را فراموش نمی‌کنم. پوشش خانم سالخورده و شخصیت ویژه او باعث شده هر وقت حرف انتخابات به میان بیاید چهره اش جلوی چشمم بیاید. آن روز هوا خیلی سرد بود. خانم سالخورده با پوشش لباس‌های خیلی روشن و به‌اصطلاح خیلی راحت «بلوز و دامن و روسری کوچک» پشت در مسجد ایستاده بود. پرسیدم حاج‌خانم دنبال شخصی می‌گردید؟ با لحنی آرام گفت: «پسرم آمده‌ام رأی بدهم.»

پرسیدم حاج‌خانم خیلی زود نیامده‌اید؟ خانم مسن نگاهی به من انداخت و گفت: «پسرم نمی‌دانم تا یک ساعت دیگه زنده باشم یا نه! گفتم بیایم وظیفه دینی و شرعی‌ام را انجام دهم.»

برایش یک صندلی فراهم کره بودیم تا بنشیند. هنوز در مسجد باز نشده بود و مقدمات شروع به کار صندوق در حال انجام بود. خانم مسن و دنیادیده برایم تعریف کرد در طول عمرش سفرهای زیادی را تجربه کرده است؛ حتی سفرهای زیارتی؛ اما حضورش در عرصه انتخابات را واجب‌تر از سفرهای زیارتی می دانست. می‌گفت: «تا دیشب مسافرت بودم خارج از کشور برای اینکه امروز در ایران باشم برنامه‌ریزی کرده بودم.» حاج‌خانم که شناسنامه‌اش را با ما داد متوجه شدیم 90 ساله است. هیچ‌کدام از صفحات شناسنامه‌اش برای مهر زدن جا نداشت و به‌زحمت مهر را در گوشه ای از صفحات شناسنامه‌اش جای دادیم.

 انتخابات و شبکه مستقیم تلویزیون

اسماعیلی خاطره دیگری را برایمان نقل می‌کند: «در سال‌های گذشته در حوزه انتخابی مسجد «دارالسلام» واقع در میدان منیریه نظارت می‌کردم. پیرمردی حدوداً 60 ساله وارد شد و اصرار داشت که به او برگه رأی بدهیم درحالی‌که شناسنامه نداشت و فقط کارت ملی همراهش بود. پوستری از رئیس‌جمهور انتخابی‌اش را نیز در دست گرفته بود و مرتب تکرارمی کرد که می‌خواهم به این آقا رأی بدهم. دقیقاً در همان زمان دوربین‌های تلویزیون مستقرشده بودند و این صحنه‌ها را به‌طور مستقیم پخش می‌کردند. طبق قوانین، بدون شناسنامه نمی‌شود رأی داد. از طرفی کارهای این فرد داشت وضعیت صندوق را به هم می زد و حتی ممکن بود با فضاسازی و مظلوم نمایی کاری می کرد که منجر به باطل شدن صندوق شود. بالاخره یکی از همکاران ما فکری به ذهنش رسید و برگ رأی خودش را به او داد تا غائله بخوابد. اما رفتارهای این فرد، مستقیم از صداوسیما پخش شده بود و تا ظهر همان روز بیش از 20 نفر از هیئت نظارت به حوزه ما سرکشی کردند و بالغ‌بر 25 نفر از نمایندگان نظارت شورای نگهبان به مسجد دارالسلام وارد شدند و چندین بار تا مرز باطل شدن آراء صندوق‌ها پیش رفتیم. به‌زحمت توانستیم از این اتفاق دفاع کنیم چون هم باید ثابت می کردیم کسی بدون شناسنامه رای نداده، هم اینکه کسی که برگه رأی اش را داده بود از کارش ناراضی نیست یا مثلا خرید و فروش رای صورت نگرفته.

اسماعیلی به حضور پررنگ کودکان در حوزه‌های انتخاباتی اشاره می‌کند که حضورشان حال و هوای صندوق‌ها را شاد می‌کند. بچه‌هایی که با خانواده‌هایشان حاضر می‌شوند و تمنا و آرزوی رأی دادن دارند. اغلب بچه‌ها تلاش می‌کنند که انگشتشان را جوهری کنند. همیشه چند بسته شکلات را با هزینه شخصی خریداری می‌کنیم که بچه‌ها خوشحال از حوزه بیرون بروند. به یکی از کودکانی که انگشتش را در استامپ زده بود یک شکلات دادم. کودک چند دقیقه بعد انگشت دیگرش را در استامپ فروبرد و دستش را برای گرفتن شکلات جلو آورد. در حال بیرون رفتن از حوزه رأی‌گیری بودند که به‌سرعت دوید و انگشت دیگرش را در استامپ فروبرد و به‌سرعت یک شکلات دیگر برداشت. همه حضار به خنده افتاده بودند. کودک فکر می‌کرد جایزه جوهری شدن هر انگشتش یک شکلات است.

اسماعیلی خاطرات زیادی از مباحث قانونی روز رای گیری دارد: «چند دوره قبل بود و من مسئول هیئت نظارت بودم. آقایی وارد حوزه انتخابات شد ازآنجایی‌که حوزه شلوغی داشتیم یک نفر نزدیک در ورودی شناسنامه‌ها را چک می‌کرد که هر شخصی یک‌بار رأی بدهد. همکارم من را صدا کرد و گفت: «این آقا شناسنامه‌اش مهر دارد و امروز رأی داده و می‌خواهد یک‌بار دیگر رأی بدهد.» نزدیک رفتم از او پرسیدم: شما امروز رأی دادید؟ مرد با اعتمادبه‌نفس کامل گفت: نه! مُهرانتخابات داخل شناسنامه را نشانش دادم و گفتم: این مهر نشان می‌دهد شما رأی داده‌اید. مرد همان‌طور که تلاش می‌کرد تا دستش رو نشود شناسنامه‌اش را از دستم قاپید و گفت: می‌خواستم ببینم کارتان را خوب انجام می‌دهید یا نه! پوزخندی زد و به‌سرعت دور شد.

اسماعیلی می‌گوید: «شنیدن خاطرات ما کم از برنامه‌های آموزشی برای بهتر برگزار کردن انتخابات ندارد. طبق قانون هر کاندیدایی می‌تواند یک نماینده در حوزه رأی‌گیری داشته باشد. این موضوع در انتخابات ریاست جمهوری جدی تر می شود. مسجد دارالسلام در منیریه هم یکی از حوزه‌های مهم انتخابی است. در هر دوره چندین نفر از نمایندگان کاندیداها در این حوزه حاضر می‌شوند. حضور آن‌ها قانونی است؛ اما صحبت کردن آنها با مردم و مجاب کردن این که به چه کسی رأی بدهند و یا برای مردم بنویسند غیرقانونی است. بارها با چنین تخلفاتی مواجه شدیم که به‌سرعت از نیروهای نظارتی کمک خواستیم تا افراد متخلف را اخراج کنند. به همین دلیل همیشه از رأی‌دهندگانی که شرایط نوشتن ندارند درخواست می‌کنیم شخص امینی را با خودشان همراه کنند.»

 سید حمزه اسماعیلی با سال‌ها تجربه در حوزه انتخاباتی می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین کارهای شورای نظارت و دست‌اندرکاران انتخابات، نظارت برشمارش آراء است. از نگاه افرادی که در شمارش رأی‌ها حضور دارند، شمردن آراء طبق لیست آسان تر است. البته این دیدگاه شمارندگان آراء است. بیش از 50 درصد مردم نسبت به لیست‌ها تعهدی ندارند و طبق شناخت خودشان رأی می‌دهند. این اتفاق نشان می دهد مردم حساسیت بالایی نسبت به انتخاب شان دارند و سعی می کنند با آگاهی و شناخت روی تک‌تک کاندیدها رأی بدهند هرچند شمارش گران آراء کارشان بسیار سخت‌تر می‌شود.»