به گزارش سرویس رصدی اقتصادی شیرازه، تازه‌ترین گزارش مرکز آمار از نرخ تورم نشان می دهد که چگونه مواد غذایی با سرعتی فراتر از سایر کالاها افزایش قیمت یافته است و تورم نقطه به نقطه نزدیک به ۵۰ درصدی را در بهمن ماه تجربه کرده است. مراجعه روز به روز به بازار هم نشان می دهد که چگونه مرغ پس از کاهش قیمت در ماه های گذشته مجدد با افزایش قیمت و کمبود مواجه شده است. 

خراسان از وضعیت بازار مواد غذایی گزارش داده است: گوشت قرمز دوباره در مسیر افزایش قیمت قرار گرفته است. روغن همچنان با کمبود مواجه است و گاهی با ثبت شماره ملی به فروش می رسد. انواع میوه و سبزیجات نیز قیمت های عجیبی را ثبت کرده که خیار ۲۰ هزار تومانی هفته های اخیر از آن دسته است. اکنون پرسش این است که مشکل کجاست؟

به نظر می رسد گذر از چالش ارزی ماه های نخست سال و انتظارات مثبت از آینده و افت نرخ ارز به ۲۳ هزار تومان، فضای مساعدی برای مهار تورم ایجاد کرده باشد. اگرچه در ادامه افزایش مجدد قیمت ارز تا نزدیک ۲۶ هزار تومان در روزهای گذشته تاحدی در بازار تنش ایجاد کرد ولی چون عمده پیش بینی ها نشان دهنده کاهش نسبی نرخ ارز است، انتظارات تورمی هم کاهنده است، با این حال دلایل تداوم روند صعودی قیمت ها را به جز عوامل کلان که ناشی از رشد نقدینگی، روند نرخ ارز و انتظارات تورمی است، باید در عوامل مدیریتی و شبکه توزیع نیز دید. همین امروز آمار رئیس کل بانک مرکزی نشان می دهد که از ابتدای سال تاکنون ۹.۲ میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تامین شده است که نسبت به سال گذشته برای اقلام اساسی از جمله روغن و دانه های روغنی و خوراک دام و طیور کمتر نیست. در این میان روند ترخیص کالاهای اساسی از گمرک نیز شتاب داشته است که موجب کاهش موقتی قیمت این اقلام شد ولی دوباره بازار این محصولات در هم ریخته است. در چنین شرایطی روند تنظیم بازار کالاهای اساسی، وضعیت نابسامانی دارد. این در حالی است که در ابتدای قرن ۲۱ با انواع روش های نرم افزاری و شبکه توزیعی که طی سال های اخیر تا حد زیادی مبتنی بر فروشگاه های زنجیره ای است و حتی استفاده از فروشگاه های مجازی، تنظیم بازار شدنی تر و ساده تر است. قدیمی ها معضلات تنظیم بازار در دهه ۶۰ و ۷۰ را به یاد دارند. درآن شرایط به دلیل نبود امکانات نرم افزاری، رصد بازار بسیار سخت بود ولی هم اکنون با تعیین کد شناسه بر کالاها و روش های نرم افزاری می توان به صورت هوشمند و برخط بر بازار نظارت کرد.

به نظر می رسد تنظیم بازار دچار عدم تنظیم شده است. متولیان تنظیم بازار هم با تولیدکنندگان بر سر قیمت تمام شده دچار اختلاف و چانه‌زنی هستند و هم اعتماد مصرف کنندگان را از دست داده اند. به گونه ای که کوچک ترین خبرها از گرانی و کمبود هر کالایی موجب هجوم برای خرید آن به منظور ذخیره سازی می شود که خود بر کمبود بیشتر آن کالا موثر است. اکنون باید فراتر از وعده های کلی و اقدامات مقطعی قبلی به فکر اصلاح ساختار تنظیم بازار بود. دولت مدت هاست روند اختصاص ارز ۴۲۰۰ را ادامه داده و زیر بار حذف آن نرفته است و به نظر می رسد تا پایان دوره فعالیت این دولت نیز روند اختصاص ارز ۴۲۰۰ ادامه یابد. در چنین شرایطی واضح است که باید یک سازوکار نظارتی هوشمند و قوی برای اطمینان از رساندن کالا با نرخ ترجیحی از مبدأ به مصرف کننده طراحی شود وگرنه چنین بازاری که با بی اعتمادی مصرف کننده به متولیان آن مدیریت می شود راهی به سوی تنظیم نخواهد داشت.

تازه ترین آمارها از قیمت کالاهای خوراکی، حاکی از این است که یک ماه مانده به انتهای سال، تورم سالانه کالاهای خوراکی گاه به حدود صد درصد نیز رسیده است. از سوی دیگر، در کف بازار، قیمت مرغ، گوشت و روغن به عنوان سه کالای اساسی در تلاطم تصمیمات نهادهای مسئول و هزینه های تولید رو به افزایش گذاشته است. به گزارش خراسان، لایه آخر دفاعی خانوارها در برابر تورم، کالاهای خوراکی است. جایی که وقتی قیمت کالاهای بادوام و غیر خوراکی بر اثر رشد عواملی همچون نرخ ارز بالا می رود، مصرف کنندگان تصمیم می گیرند به نفع آن، از هزینه های دیگر چشم پوشی کنند. با این حال، امسال این سنگر مصرفی خانوارها هم به شدت در معرض تخریب قرار گرفته است. تازه ترین داده های مرکز آمار ایران در این زمینه حاکی از این است که در میان ۹ گروه کالای خوراکی، قیمت ها طی یک سال، تنها در یک گروه کمتر از ۵۵ درصد افزایش یافته است.

در این حال و در روزهای اخیر، قیمت های کف بازار نیز ارقام عجیبی را نشان می دهند. به طوری که بعد از موج گرانی خیار و موز، هم اینک بازار محصولاتی نظیر روغن و مرغ و گوشت غیر عادی است. به عنوان مثال، ایسنا گزارش داده که به رغم وعده های مسئولان برای رفع مشکلات تولید و توزیع روغن، هنوز برخی استان ها در تامین روغن مایع مصرفی خانوار با مشکلاتی مواجه هستند. همچنین کمبود عرضه روغن جامد همچنان خودنمایی می کند. به طوری که براساس مشاهدات میدانی از برخی محله های شهر تهران در بعضی از فروشگاه های زنجیره ای، خرید روغن جامد با ارائه کارت ملی میسر است؛ یعنی به هر کارت ملی تنها یک روغن جامد فروخته می شود نه بیشتر! در این زمینه گزارش خبرگزاری تسنیم پدیده عجیب دیگری را روایت می کند. بر این اساس مشاهده می شود که برخی از فروشگاه ها برای فروش روغن، فروش اجباری سایر کالاها نظیر کیک، تن ماهی و رب را به مشتریان اعلام می کنند. اقدامی که تخلف آشکار به شمار می رود.

در همین حال، در شرایطی که مرغ در برخی فروشگاه ها کمیاب شده یا به قیمت های بالا عرضه می شود، تولیدکنندگان از متعادل بودن نرخ ۲۴ هزار تومان برای مرغ خبر داده اند. رقمی که البته از یک سو با موضع ستاد تنظیم بازار و از سوی دیگر با قیمت واقعی بازار مغایرت دارد. گزارش خبرگزاری مهر در باره ادعای تولیدکنندگان، حاکی از آن است که چندی پیش ستاد تنظیم بازار قیمت نهاده‌ها را افزایش داد و همین موضوع سبب شد فعالان بازار مرغ کشور خواستار افزایش قیمت این محصول از ۲۰ هزار و ۴۰۰ تومان به ۲۴ هزار تومان شوند. اسدا... نژاد، نایب رئیس کانون سراسری مرغداران گوشتی در این باره می‌گوید: در حالی که با توجه به افزایش قیمت نهاده‌های تولید، باید قیمت مرغ نیز افزایش می یافت تا تولیدکنندگان از این بابت متضرر نشوند، ولی این اتفاق رخ نداد. بنابراین افزایش قیمت مرغ در بازار، اکنون ناشی از همین تصمیمات ستاد تنظیم بازار است. قیمت حدود ۲۴ هزار تومان نرخ واقعی مرغ است که انتظار می‌رود ستاد تنظیم بازار نیز با توجه به افزایش قیمت نهاده‌ها، قیمت مصوب این محصول را اصلاح کند. از سوی دیگر، قبادی دبیر ستاد تنظیم بازار نظر دیگری دارد. وی گفته است: در مهر ماه امسال قیمت گوشت مرغ با قیمت مصوب نهاده ها تعیین و ابلاغ شد. با توجه به اعلام وزارت جهاد کشاورزی مبنی بر تأمین صد درصدی نهاده‌های دامی با قیمت مصوب و لحاظ سایر هزینه‌ها، قیمت گوشت مرغ گرم مصرفی بیشتر از قیمت فعلی محاسبه شده توسط سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان (۲۰ هزار و ۴۰۰ تومان) نخواهد بود.

از گوشه دیگر بازار خوراکی‌ها، خبر می رسد که قیمت گوشت در روندی صعودی به ۱۳۰ هزار تومان رسیده است. ملکی، رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی در این زمینه به افزایش هر سال قیمت گوشت در اسفندماه و نیز افزایش قیمت نهاده ها اشاره کرده و افزوده است: خیلی از دامداران دام‌های خود را نگه داشته‌اند تا در اسفندماه، با قیمت بالاتر به بازار عرضه کنند. چرا که قیمت علوفه بسیار افزایش یافته و اکنون نرخ هر کیلوگرم جو بین ۵ هزار تا ۵ هزار و ۵۰۰ تومان است.

تلاطم بازار خوراکی ها در شرایطی رخ می دهد که مسئله تامین نهاده های دامی چندان تازه نیست. اما عمده تلاش ها در نهادهای نظارتی تاکنون بر کنترل حلقه آخر یعنی بازار مصرف کننده معطوف شده است. در این باره، دو روز قبل نیز واعظی رئیس دفتر رئیس جمهور از ایجاد سازو کار جدید برای منطقه ای کردن تنظیم بازار خوراکی ها خبر داد.

انتهای پیام/ م