ماهی قرمز؛ از نماد تا فرصت‌های تجاری
ماهی قرمز سال‌هاست که به‌عنوان یکی از نمادهای نوروز در خانه‌های ایرانی حضور دارد، اما فراتر از یک سنت، این ماهی نقشی مهم در صنعت آبزی‌پروری و اشتغال‌زایی ایفا می‌کند. پرورش و عرضه ماهیان قرمز در کشور، نه‌تنها به رونق اقتصادی هزاران فعال این حوزه کمک کرده، بلکه با مدیریت صحیح، بخشی از زنجیره تولید و صادرات آبزیان ایران را نیز تشکیل داده است.
به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «شیرازه»، ماهی قرمز «Goldfish» بومی ایران نیست و در واقع، ریشه‌ای شرقی دارد. این ماهی ابتدا در چین پرورش داده می‌شد و از طریق جاده ابریشم به ایران و سایر نقاط جهان راه یافت. برخی پژوهشگران ورود آن به کشور را به دوران قاجار نسبت می‌دهند، اما حضور گسترده آن در سفره هفت‌سین از دوره پهلوی به بعد رایج شده است.
چرا ماهی قرمز در سفره هفت‌سین قرار گرفت؟
برخی معتقدند که ماهی قرمز، برخلاف نمادهای سنتی نوروز، ریشه‌ای در آیین‌های باستانی ایران ندارد و تحت تأثیر فرهنگ چین و اروپا به این سفره اضافه شده است. اما به مرور زمان، ایرانیان آن را به‌عنوان نماد سرزندگی، پویایی و تحرک پذیرفتند و جای ثابتی در سفره هفت‌سین برایش در نظر گرفتند. سالیان سال ماهی قرمز به‌عنوان یک گونه مهاجم شناخته می‌شد. این ماهی مقاوم، در صورت رهاسازی در رودخانه‌ها و دریاچه‌ها، به محیط زیست آسیب می‌زد، تخم و لارو سایر آبزیان را می‌خورد و تعادل اکوسیستم را بر هم می‌زد.
اما کارشناسان می‌گویند که امروزه ماهی قرمز دیگر یک گونه مهاجم محسوب نمی‌شود، زیرا تولید آن به‌طور کامل در داخل کشور انجام می‌شود. با این حال، همچنان هشدار می‌دهند که رهاسازی این ماهی‌ها در طبیعت می‌تواند برای گونه‌های بومی خطرناک باشد.
ماهی قرمز بخریم یا نخریم؟
برخی فعالان محیط زیست پیشنهاد می‌دهند که برای حفظ اکوسیستم، بهتر است از جایگزین‌هایی مانند ماهی‌های سفالی یا کوزه‌های آب استفاده شود. اما اگر کسی قصد خرید این ماهی را دارد، باید در حفظ و نگهداری از آن مسئولیت‌پذیر باشد. در نهایت، ماهی قرمز همچنان مهمان نوروزی بسیاری از خانه‌های ایرانی است، اما انتخاب آگاهانه و رفتار مسئولانه، کلید حفظ تعادل بین سنت و محیط زیست است که در ادامه این مطلب به مهاجم بودن یا نبودن ماهی قرمزها پرداخته شده است.
سید قباد مکرمی، مدیرکل آب‌های شیرین سازمان شیلات ایران، درباره پرورش ماهیان زینتی در ایران اظهار کرد: صنعت ماهیان زینتی چند دهه است که در ایران مستقر شده، صنعتی بسیار اشتغال‌زا، ارزآور و تولیدی است. سال گذشته حدود ۳۸۰ میلیون قطعه ماهی زینتی در کشور تولید شد که ارزآوری بسیار خوبی به همراه داشت.
ماهیان زینتی آن‌قدر پتانسیل دارند که می‌توانند از یک آکواریوم در گوشه خانه به‌صورت اقتصادی شروع شده و تا مجتمع‌های کشت و صنعت بسیار عظیم ادامه پیدا کنند. این صنعت در حال حاضر در کشور به‌صورت مشاغل خانگی بسیار گسترده شده و همچنین محدوده‌های صنعتی بسیار خوبی به این بخش اختصاص یافته است.
مکرمی در ادامه تصریح کرد: در بخش کشاورزی، ما زیربخشی اشتغال‌زاتر از ماهیان زینتی نداریم. اگر استاندارد میزان اشتغال به ازای واحد آب در بخش کشاورزی چهار نفر به ازای هر اینچ آب در نظر گرفته شود، در بخش ماهیان زینتی این رقم ۲۰ نفر است که موضوعی بسیار مهم محسوب می‌شود.
وی با اشاره به ظرفیت‌های ایران در این حوزه گفت: کشور ما با تنوع اقلیمی که دارد، یکی از قطب‌های تولید ماهیان زینتی در دنیا محسوب می‌شود. ما حدود ۱۲۵ گونه را در داخل کشور تکثیر می‌کنیم و تعداد محدودی نیز به‌صورت نوزادان آبزی وارد می‌شود که در ایران پرورش داده شده و مجدداً صادر می‌شود، بنابراین هیچ ارزی جز محل ارز صادرات به این امر اختصاص پیدا نمی‌کند.
در سال‌های گذشته، میزان ارز اختصاص‌یافته برای این امر در حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار دلار بوده که این مبلغ نیز از محل صادرات آبزیان تأمین شده است.
مدیرکل آب‌های شیرین سازمان شیلات ایران در پاسخ به انتقادات درباره مهاجم بودن برخی ماهیان زینتی، به‌ویژه ماهی قرمز، توضیح داد: ماهیان قرمز از سال‌های بسیار متمادی جزو ماهیان زینتی کشور محسوب می‌شوند و اشتغال بسیار زیادی را در بازار شب عید ایجاد می‌کنند. نگهداری آبزیان در خانه، چه در داخل آکواریوم و چه در سایر روش‌ها، در واقع آوردن طبیعت به منازل است و این موضوع تأثیر مثبتی بر روحیه افراد دارد.
مکرمی افزود: در سازمان شیلات، شعار ما این است: آبزیان معکول برای سلامت جان و آبزیان زینتی برای سلامت روان جامعه. بهترین شکل نگهداری طبیعت در منازل، پرورش ماهیان زینتی است. حضور ماهی قرمز در خانه‌های ایرانی، به‌ویژه در فصل بهار و نوروز، از گذشته‌های دور یک رسم ایرانی بوده و این رسم زیبا پشتوانه‌ای برای اشتغال هزاران نفر در کشور است.
وی در پایان با اشاره به مباحث مطرح‌شده درباره مهاجم بودن برخی گونه‌ها تصریح کرد: سازمان IUCN تعداد زیادی از گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری را به‌عنوان مهاجم معرفی کرده است؛ به‌عنوان مثال، در این فهرست حتی بز نیز وجود دارد. آیا ما در هیچ جا بز پرورش نمی‌دهیم؟ ماهی قزل‌آلا نیز یکی از ۱۰۰ گونه مهاجم اول دنیاست، اما در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، پرورش داده می‌شود.
موضوع مهاجم بودن یک گونه، به رهاسازی آن در طبیعت برمی‌گردد، درحالی‌که وقتی یک آبزی در محیط بسته پرورش داده می‌شود، نمی‌توان آن را مهاجم نامید.
انتهای خبر/
منبع: ایسنا
نظرات بینندگان
