21سال پیش. دوربین خبرنگار روی تانک آمریکایی "چلنجر2" کار گذاشته شده است. این چنین "سی ان ان" جنگ اول خلیج فارس (1991) را مستقیم برای مردم آمریکا پخش می کند. این شبکه آمریکایی تنها مرجع گزارش خبرهای حمله آمریکا به عراق، برای نجات کویت، شده است. تصاویر 24 ساعته "سی ان ان" آنچنان متحیر کننده است که برخی آنها را باور نمی کنند. هیچ رسانه دیگری به جز "سی ان ان" نتوانسته در کارزار جنگ حاضر شود.

شایعه می شود که گزارش های تصویری سی ان ان در یک استودیو تهیه شده است و حتی برخی از این جنگ، به "جنگ سی ان ان" یاد می کنند. با پایان جنگ اول خلیج فارس، یک مفهوم جدید به مفاهیم ارتباطات افزوده می شود: "اثر سی ان ان" (CNN Effect). حالا همه می دانند که در جنگ های نوین، رنگ واقعیت با رنگین کمانی که رسانه ها برای مخاطبانشان می سازند، متفاوت است. رسانه ها داستانی را تعریف می کنند که مردم آنچه صاحبان قدرت می خواهند، خواب ببینند. این همان گزاره ای است که می گوید: رسانه های بین المللی، سیاست خارجی دولت هایشان را ترویج می کنند. آنها برای سیاست گذاران، در افکار عمومی "تولید رضایت" می کنند.

کنفرانسی خبری که برای برخی، "ارزش خبری" ندارد

ماه هاست که تحولات سوریه، از مهم ترین خبرهای رسانه های جهانی است. رویترز، بی بی سی، الجزیره، سی ان ان، فرانس 24 و ... لحظه به لحظه اخبار این کشور را دنبال می کنند. اما همه آنها چند روز است که یک خبر را نادیده گرفته اند. 5 شنبه ای که گذشت، ژنرال مصطفی احمد الدابی، رئیس گروه ناظران اتحادیه عرب، کنفرانسی خبری برگزار کرد. آقای "مصطفی الدابی" مدیریت بیش از 300 ناظر بین المللی از کشورهای مختلف عربی را بر عهده دارد که به سوریه سفر کردند تا بر اجرای مراحل طرح اتحادیه عرب برای پایان دادن به بحران سوریه نظارت کنند.

گفته های پیشین الدابی حدود 40 روز گذشته بارها عنوان یک بسیاری از روزنامه ها و خبرگزاری های منطقه و جهان شده بود. در این مدت بسیاری از روزنامه های منطقه مانند الاهرام، الخلیج، الشرق الاوسط و ... صف بسته بودند تا با او گفت و گو کنند. اما این بار وی حرف هایی زده که بیشتر به افشاگری شبیه است و رسانه ها علاقه ای به انعکاس آنها ندارند. نگاهی به سرخط گفته های الدابی، علت دیده نشدن این خبر را روشن می کند:

* شورشیان مسلح مسئول خشونت ها در سوریه اند.

* ارتش سوریه از مردم در برابر شورشیان دفاع می کند.

* دولت سوریه جلوی تظاهرات مسالمت آمیز را نمی گیرد.

* مخالفان بشار اسد در حمص، حتی به ناظران هم حمله کرده اند.

* آنها از برخی ناظران به عنوان سپر برای حمله به نیروهای نظام سوریه استفاده می کردند.

* کمپین رسانه ای برای مخالفت با فعالیت ناظران پیش از آغاز به کار آنها شروع شده بود.

* مردم سوریه به دنبال راه حل می گردند و «می خواهند در صلح زندگی کنند.»

گفته های الدابی، بسیاری از خبرهایی را که در ماه های گذشته از رسانه های متعارف منتشر شده است تکذیب می کند. در "سوریه به روایت الدابی" ماهیت خشونت ها و خونریزی ها معنای دیگری دارد، اما در "سوریه به روایت الجزیره و العربیه" مردم هر روز در ماشین کشتار جمعی بشار اسد از بین می روند. براساس گفته های الدابی، دولت سوریه به تعهداتش با اتحادیه عرب عمل کرده است، اما براساس خبرهای رسانه ها، شورای امنیت باید مجوز مداخله خارجی را در این کشور صادر کند. بنابراین واضح است که چرا از "کنفرانس خبری" مصطفی الدابی، در "خبر"های رسانه های همسو اثری یافت نمی شود.

"بلندگوی دستی" به جای "مذاکره"

در سکوت رسانه ای جریان های مخالف با سوریه، گفته های الدابی را "سودان تریبیون" منتشر کرد. مصطفی الدابی، در میان گفته هایش از عبارت "کمپین رسانه ای" استفاده کرد. این عبارت، خبر از یک تلاش همه جانبه و هماهنگ برای ایجاد تصویری از تحولات سوریه، مطابق میل مخالفان بین المللی بشار اسد دارد. "فراکسیون شورای همکاری خلیج فارس" در اتحادیه عرب، سیاستی اتخاذ کردند که با تعلیق عضویت سوریه در این اتحادیه و بسته شدن مجاری متعارف دیپلماتیک، رسانه ها جای دیپلمات ها را بگیرند.

الجزیره و العربیه، هماهنگ با رسانه های غربی، ابزار قطر و عربستان در پیاده کردن "دیپلماسی بلندگوی دستی" (Megaphone Diplomacy) در مواجهه با دمشق شده اند. مجریان در این سبک از دیپلماسی، فراتر از دستیابی به مصالحه حرکت می کنند و امتیازهای اضافی (Points Scoring) می خواهند. این چنین است که امروز روایت رسانه ای از اتفاقات سوریه با هدف کنترل افکار عمومی، زمینه ساز چانه زنی ها در مذاکرات بین المللی، از جمله نشست های شورای امنیت، شده است.گفته های رئیس گروه ناظران اتحادیه عرب نشان می دهد دست یافتن به واقعیت های سوریه، دشوارتر از آن است که تصور می شود. این واقعیات به سادگی دست یافتنی نیست و جدل رسانه ای میدان دار تحولات بین المللی درباره این کشور شده است. شب گذشته چین و ر وسیه قطعنامه غربی - عربی علیه سوریه را وتو کردند. بازی جدید رسانه ای آغاز شد. منتظر گزارش های الجزیره و العربیه باشید...

 نویسنده: سید محمد اسلامی

منبع : روزنامه خراسان 16/11/1390