ملت ایران آموخته است که این تحریم ها را چگونه از یک تهدید به فرصت تبدیل کند. این تحریم ها مشکلاتی را برای ملت و دولت ایران ایجاد می کند، ولی ملت ایران با عزم و وحدت ملی خود در برابر تحریم های اخیر نیز خواهد ایستاد.

تحریم اقتصادی یکی از شیوه هایی است که دولت های سلطه گر برای به زانو درآوردن مخالفانشان از دیر باز استفاده وسیعی از آن کرده و می کنند. دولت های تجاوزگری مثل آمریکا در چند دهه گذشته از این شیوه استفاده وسیعی برای پیشبرد سیاست های توسعه طلبانه خود کرده اند. آنجا که آنان در اقدام نظامی علیه کشورهای خارج از مدار سیاست هایشان با محدودیت هایی مواجه بوده اند و یا اقدام نظامی نتایج مورد انتظار آنها را در بر نداشته است، از ابزار تحریم های یکجانبه و یا بین المللی استفاده کرده اند.

از بعد از جنگ جهانی اول تعداد 183 تحریم اقتصادی اعمال شده که 140 مورد آن توسط امریکا صورت گرفته است. استفاده از تحریم های اقتصادی و تجاری باعث شده است که این موضوع به یکی از مباحث مهم در علوم سیاسی و روابط بین الملل تبدیل بشود. در مورد این که تحریم اساساً به چه منظوری اعمال می‌شود و چه اهدافی را در سیاست خارجی دنبال می‌کند تئوری‌های متفاوتی وجود دارد.

این تئوری‌ها به انگیزه کشورها برای اعمال تحریم‌ها علیه دیگر کشورها می‌پردازند. کشورها از اعمال تحریم‌ها در بعد سیاسی معمولا دو هدف می‌توانند داشته باشد. یا به دنبال تغییر رفتار طرف مقابل یا کشور هدف تحریم هستند و یا این که به دنبال تعویض نظام حکومتی کشور مخالف خود هستند و می کوشند در نظام سیاسی آن کشور تغییرات اساسی انجام دهند . بنابراین تحریم ، تغییر رفتار و یا تغییر رژیم را دنبال می‌کند.

آمریکا به عنوان بیشترین استفاده کننده از ابزار تحریم علیه کشورهای دیگر با توجیهاتی نظیر مبارزه با تروریسم، جلوگیری از گسترش سلاح‌های کشتار جمعی و نقض حقوق بشر به اعمال تحریم علیه کشورهای دیگر دست زده است. کشورهایی نظیر ایران، عراق، کوبا، لیبی، پاکستان، کره شمالی، برخی از کشورهایی هستند که با تحریم‌های آمریکا مواجه شده اند.

درواقع با نگاهی به تاریخ سیاست خارجی آمریکا می‌توان فهرست طولانی استفاده این کشور از تحریم‌های اقتصادی برای اهداف سیاسی را مشاهده کرد. جیمی‌ کارتر، رئیس جمهور آمریکا در سالهای 1976 تا 1980 به طور بی وقفه ای به اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه کشورهایی که آنها را ناقض حقوق بشر می‌دانست، اقدام کرد.

ایران یکی از هدف‌های تحریم ایالات متحده آمریکا در سه دهه گذشته بوده است. پیروزی انقلاب اسلامی ایران منافع آمریکا در منطقه استراتژیک خاورمیانه و خلیج فارس را به مخاطره انداخت. چرا که ایران از پس از جنگ جهانی دوم به بازوی قوی آمریکا در منطقه خاورمیانه تبدیل شده بود. دولت آمریکا که مدعی دموکراسی و آزادیخواهی است، برای تداوم سلطه بر ایران از استبداد رژیم شاه و سرکوب و شکنجه مردم توسط آن حمایت می کرد .

میزان وابستگی نظام شاهنشاهی ایران به آمریکا تا اندازه ای بود که بسیاری از تحلیلگران از ایران به عنوان ایالت پنجاه و یکم آمریکا یاد می کردند. دولت امریکا با ایران قراردادهای نظامی و اقتصادی امضا کرد که با هیچ یک از متحدانش در نقطه دیگری از جهان چنین قراردادهایی امضا نکرد. در زمانی که هیچ کدام از متحدان امریکا در پیمان ناتو جنگنده بمب افکن اف 14 را که در زمان خود پیشرفته ترین جنگنده بود، در اختیار نداشتند، دولت امریکا دهها فروند از این جنگنده را در اختیار شاه مستبد و وابسته ایران قرار داد. دولت آمریکا تا آخرین لحظه برای بقای نظام شاهنشاهی در ایران تلاش کرد.

اما زمانی که انقلاب اسلامی ایران پیروز شد دولت آمریکا هدف سیاست خود را براندازی این انقلاب هدف قرار داد. دولت آمریکا انواع اقدامات سیاسی و حمایتهای مالی را از مخالفین انقلاب برای سقوط نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران انجام داد. اقدامات سیاسی و مداخله جویانه آمریکا برای براندازی این نظام اسلامی و مستقل ، از درون سفارت آمریکا در تهران تا زمان تسخیر این مکان جاسوسی توسط دانشجویان پیرو خط امام، هدایت می شد. دانشجویان با تیزهوشی و شجاعت سفارت امریکا را اشغال کردند و ان را لانه جاسوسی نام نهادند. اشغال سفارت امریکا ضربه سنگینی به حیثیت سیاسی آمریکا در جهان بود. جیمی کارتر، رئیس جمهوری وقت آمریکا بلافاصله روابط با جمهوری اسلامی ایران را قطع و اعمال اولین تحریم های اقتصادی علیه تهران را اعلام کرد.

واکنش امام خمینی (ره) به این تحریمهای اقتصادی آمریکا درس آموز است. ایشان در 16 دسامبر سال 1979 در این زمینه فرمودند: « ما از این به بعد دیگر اجازه نخواهیم داد که اجانب در مملکت ما بیایند و آقایى کنند به ما. ما خودمان هستیم. هر چه هم مى‏خواهند آنها فشار بیاورند و نقشه بچینند براى اینکه محاصره اقتصادى بکنند. ما از محاصره اقتصادى باکى نداریم. » امام خمینی خطاب به جیمی کارتر افزودند: « مگر دنیا تابع آقاى کارتر است که وقتى که بگوید باید محاصره اقتصادى بشود، همه دنیا بگویند چشم ، ما محاصره اقتصادى مى‏کنیم . این از اشتباهاتى است که این ابرقدرتهاى خالى از عقل مى‏کنند که خیال مى‏کنند حالایى که من یک قدرتى دارم تمام مردم، تمام عالم تابع من هستند. »

امام خمینی (ره) سه روز بعد در مصاحبه ای با حسنین هیکل، نویسنده و روزنامه نگار مصرى، همان موضع را تکرار و این تصور را بی اساس دانستند که محاصره اقتصادى از طرف آمریکا همه درها را به روی ایران می بندد . تبلیغات گسترده غرب برای ترساندن ایران اسلامی از تحریم اقتصادی با قدرت ادامه یافت؛ اما موضع امام خمینی (ره) رهبر محبوب ملت ایران مقاومت بود . امام خمینی (ره) در آخرین روز سال 1979 در یک سخنرانی تصریح کردند: « اگر ما را محاصره اقتصادى بکنند ما فعالتر مى‏ شویم. به نفع ما هست. محاصره بکنند ما را، از این هم هیچ نترسید. » رهنمودهای امام خمینی بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران راه را به ملت و دولتمردان جمهوری اسلامی ایران نشان داد و آن مقاومت در برابر تمامی فشارهای غرب و اتکای به خود برای قطع وابستگی و استقلال اقتصادی و خود کفایی بود.

از سال 1979 که امریکا جمهوری اسلامی ایران را تحریم کرد 33 سال می گذرد. در این مدت آمریکا در 33 مورد ایران را تحریم اقتصادی و تجاری کرده است . بسیاری از این تحریمها یکجانبه و برخی نیز با اعمال نفوذ امریکا در شورای امنیت سازمان ملل متحد ، ابعاد بین المللی یافته است. در این 33 سال جمهوری اسلامی ایران در برابر سیاستهای خصمانه امریکا ، مقاومت و هزینه های زیادی برای این مقاومت پرداخت کرده است. اما این پایداری باعث شده است ایران گامهای بزرگی در جهت رشد و پیشرفت اقتصادی و انسانی بردارد.

آیت الله خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی همچون سلف بزرگوارش ، همواره مردم ایران را به مقاومت در برابر تحریمها با خودباوری ، تلاش بیشتر و آموختن علم ، تشویق می کند . ایران امروز در سایه هدایتهای رهبر معظم انقلاب و کوششهای دانشمندانش ، در رشته هایی از علم و فن آوری در ردیف چند کشور اول جهان است. دستیابی به فن آوری صلح آمیز انرژی هسته ای از مرحله استخراج اورانیوم از معدن تا استفاده از اورانیوم غنی سازی شده در نیروگاه هسته ای ، یکی از نشانه های پیشرفت و توسعه ایران با اتکا به دانش دانشمندان جوان است. ورود به کلوپ کشورهای دارای تکنولوژی ارسال ماهواره به فضا و پیشرفت در عرصه نانوتکنولوژی ، از دستاوردهای دیگر جمهوری اسلامی ایران در شرایط اعمال سخت ترین تحریمهای اقتصادی بوده است.

تحریمهای اقتصادی جدید آمریکا و متحدان اروپائیش نیز با نگاهی به گذشته به خوبی نشان می دهد که نمی تواند مانعی در مسیر پیشرفت ، عدالت خواهی و حفظ استقلال جمهوری اسلامی ایران ایجاد کند. ملت ایران آموخته است که این تحریم ها را چگونه از یک تهدید به فرصت تبدیل کند. این تحریمها مشکلاتی را برای ملت و دولت ایران ایجاد می کند، ولی ملت ایران با عزم و وحدت ملی خود در برابر تحریمهای اخیر نیز خواهد ایستاد.

عصر زورگویی و سلطه و استحاله مردم کشورهای خارج از مدار منافع و سیاستهای دولتهای غربی به پایان رسیده است. همانطور که آیت الله خامنه ای اشاره فرمودند ، پایداری جمهوری اسلامی ایران در برابر تحریم ها، الگویی برای دیگر ملتها نیز خواهد بود تا از سلاح تحریم غربی ها هراسی نداشته باشند.

مرتضی مکی

منبع : سیاست ما