بین اندیشمندان اسلامی و متفکران غربی در مسئله حقوق بشر، اختلافات مبنایی وجود دارد. یک مورد اساسی و مبنایی به تعریف قانون صحیح و معتبر برمی گردد. متفکران غربی قانونی را معتبر می دانند که موافق با خواسته های انسان ها و در راستای انسان محوری باشد، از این رو، منشاء اعتبار قانون را آراء و خواسته های مردم می دانند. بررسی اعلامیه های جهانی حقوق بشر و میثاقین و... نشان می دهد که اینان، محور تمام تصمیم گیری ها را امیال نفسانی افراد می دانند و در واقع امیال نفسانی مشترک بین غربی ها را در قالب قوانین و به نام حقوق بشر جای داده اند.
اما از دیدگاه اسلام قانونی صحیح و معتبر است که از سوی خدا و از طریق وحی به دست ما رسیده باشد و مطابق با مصالح واقعی انسان ها باشد و از این رو، ارزش قانون به مطابقت با مصالح مادی و معنوی انسان ها است. طبق این دیدگاه، بشر تکویناً و تشریعاً بنده خداوند متعال است و برخلاف متفکران غربی که انسان را در برابر خدا هم آزاد می پندارند، بر تسلیم و فرمانبرداری انسان ها در برابر خدا تأکید میورزد. در مقدّمه اعلامیه اسلامی حقوق بشر آمده است: «با در نظر گرفتن عقیده توحید ناب، که ساختار اسلام بر پایه آن استوار شده است؛ عقیده ای که بشریت را فراخواند تا جز خدا کسی را پرستش نکرده و شریکی برای او قایل نشوند و احدی را به عنوان خدا به جای الله نگیرند.... ـ این شریعت، معنویات و ماده را با هم درآمیخت.»
این قسمت از اعلامیه برگرفته از آیه 64 سوره آل عمران است که بر اطاعت انسان ها از خداوند تأکید نموده و از شرک ورزیدن نهی فرموده است. دعوت انبیا هم بر اساس عبودیت خداوند شکل گرفته است: (وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ لاَ تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللّهَ) (بقره: 83)؛ و زمانی که از بنی اسرائیل عهد و پیمان گرفتیم که جز خدا کسی را پرستش نکنند.
از دیدگاه اسلام، واضع قوانین خداوند است و در قرآن کریم در مورد افرادی که بدون توجه به این نکته، به وضع قوانین می پردازند آمده است: (إِنَّهُمْ کَانُوا إِذَا قِیلَ لَهُمْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ یَسْتَکْبِرُونَ) (صافات: 35)؛ اینان این گونه بودند که تا به آن ها گفته می شد خدایی جز خدای یگانه نیست سرپیچی می کردند.
پس از آنچه بیان شد معلوم می شود که اساس تفکر اسلامی در منشأ قانونگذاری و مشروعیت مقررات حقوقی، خداوند متعال و وحی (توحید محوری) است و در اندیشه غرب اساس، انسان و خواسته های فردی او (انسان محوری) است.

 

پی‌نوشت‌ها
1ـ دفتر همکارى حوزه و دانشگاه، اسلام و حقوق بین الملل عمومى، تهران، سمت، 1372، ج 1، ص 128.
2ـ عالیه ارفعى و دیگران، زیرنظر محمدرضا دبیرى، حقوق بشر بین الملل از دیدگاه مجامع بین المللى، تهران، دفتر مطالعات سیاسى و بین الملل وزارت امور خارجه، 1372، ص 280.
3ـ محمدتقى مصباح، جزوه حقوق و سیاست در قرآن، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى (ره)، 1379، ج 2.
4. all human beings are born free and...
5. all human beings are created free and...
6ـ لیل لوین، پرسش و پاسخ درباره حقوق بشر، ترجمه محمدجعفر پوینده، چ سوم، تهران، قطره، 1377، ص 169.
7ـ ر. ک: سیدحسین صفایى، نشریه دانشکده حقوق و علوم سیاسى، ش 27، (بهمن 1370)، ص 10.
8ـ نهج البلاغه، کلام 105.
9ـ نادر ذوالعین، «حمایت از حقوق اقلیت ها در حقوق بین الملل»، تحقیقات حقوقى، ش 15، ص 456.
10ـ دفتر همکارى حوزه و دانشگاه، اسلام و حقوق بین الملل عمومى، تهران، سمت، 1372، ج اول، ص 172.
11ـ الشیخ عبدالحسین الامینى، الغدیر، بیروت، دارالکتاب العربى، 1397 ق، ج 6، ص 188.
12ـ محمدتقى جعفرى، حقوق جهانى بشر از دیدگاه اسلام و غرب، تهران، دفتر خدمات حقوق بین الملل جمهورى اسلامى ایران، 1370، ص 183.
13ـ نهج البلاغه، نامه 53.
14ـ جمعى از نویسندگان، حقوق بشر از دیدگاه مجامع بین المللى، زیر نظر محمود دبیرى، چ دوم، تهران، وزارت امور خارجه، 1372، ص 280.
15ـ لطف الله صافى گلپایگانى، امامت و مهدویت، قم، انتشارات حضرت معصومه (علیها السلام)، 1377، ج 3، ص 256.

فهرست‌منابع
آنتونیو کاسه سه، حقوق بین الملل در جهانی نامتحد، ترجمه مرتضی کلانتریان، تهران، دفتر حقوق بین الملل جمهوری اسلامی ایران، 1370؛
احمد رشید، اسلام و حقوق بین الملل عمومی، ترجمه حسین سیدی، تهران، دانشگاه تهران، 1353؛
اسداللّه مبشری، حقوق بشر، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی؛
جلال الدین فارسی، حقوق بین الملل اسلامی، تهران، جهان آرا؛
حسین شریفی طرازکوهی، قواعد آمره و نظم حقوقی بین الملل، تهران، وزارت امور خارجه، 1375؛
دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، درآمدی بر حقوق اسلامی، تهران، سمت، 1368؛
زین العابدین قربانی، اسلام و حقوق بشر، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1372؛
سید جلال الدین مدنی، حقوق اساسی در جمهوری اسلامی ایران، تهران، سروش، 1369؛
سید خلیل خلیلیان، حقوق بین الملل اسلامی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1366؛
سید عبدالرضا حجازی، رسالت قرآن در عصر فضا، تهران، 1349؛
عباسعلی عمید زنجانی، حقوق اقلیت ها، چ پنجم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1370؛
ـــــ، مبانی فقهی کلیات قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران، انتشارات واحد فوق برنامه بخش فرهنگی دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی؛
عبداللّه جوادی آملی، فلسفه حقوق بشر، قم، اسراء، 1375؛
علی اصغر مدرس، حقوق فطری یا مبانی حقوق بشر، تبریز، نوبل، 1375؛
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، چ چهارم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1374؛
ناصر فکوهی و دیگران، خط قرمز آزادی اندیشه و بیان و حد و مرزهای آن، تهران، قطره، 1377؛
هوشنگ ناصرزاده، اعلامیه های حقوق بشر، تهران، ماجد، 1372؛