مؤلف کتاب‌های هنر فارس در گذر زمان و مشبک چوب، یادآور شد: قلمزنی بر روی فلز دارای سبک‌های مختلفی است و صنعتگران و هنرمندان قلمزن شیرازی، ادامه دهنده قدیمی‌ترین سبک به جا مانده قلمداد می‌شوند،‌ سبکی بازمانده از اقوام سکاها، هخامنشیان و ساسانیان،‌ که منحصر بفرد بوده و از زیبایی خاصی برخوردار است.

ربیعی با اشاره به طرح‌ها و نقوشی که در قلمزنی شیراز بکار می‌رود و به طرح‌های شیرازی شهرت دارد،‌ گفت: این طرح‌ها تحت عنوان طرح تخت‌جمشیدی، گل و مرغ و تصاویری از شاهنامه است.

این کارشناس صنایع‌دستی اضافه کرد: در هنر قلمزنی، هنرمند صنعتگر به کمک قلم‌هایی از جنس فولاد خشکه مانند قلم سنبه، قلم نیم بُر، قلم پرداز ، قلم تیز بُر، قلم ناخنی، قلم کاس مثلث، قلم کاس چهارگوش، قلم کاس نیم هلال، قلم تو پُوک، قلم تیک ، قلم قاشقی، قلم گرسوم و ده‌ها قلم دیگر که هر کدام دارای سطح مقطع خاصی بوده و دارای نوک‌های گوناگونی برای ایجاد نقش‌های مختلف و بیشتر دست ساخته قلمزنان است، نقش‌هایی را حکاکی می‌کنند.

وی خاطرنشان کرد: قلمزنان با استفاده از چکش‌های مخصوص و با بکارگیری قلم‌ها متناسب با نقش و نگار مورد نظر، فررفتگی و برآمدگی‌هایی را روی فلز ایجاد و با این روش نقوش زیبایی خلق می‌کنند.

ربیعی خاطرنشان کرد: یکی از ویژگی‌های هنر قلمزنی شیراز، قلمزنی بر فلزات مختلف از جمله طلا، نقره، مس، برنج و دیگر فلزات است، اما تبحر هنرمندان صنعتگر قلمزن شیرازی در کار بر روی فلز نقره، شهرتی جهانی برایشان به‌همراه داشته است.

این پژوهشگر صنایع دستی فارس در ادامه گفت: در قلمزنی ابتدا طرح را بر روی ورق برنج سنبه قرار داده و بوسیله قلم سنبه روی طرح را به فواصل کوتاه با ضربات چکش سوراخ می‌کنند و در ادامه ورق سنبه را بر روی فلز مورد نظر که قبلا با روغن چرب شده است، قرار داده و با کیسه نازکی که حاوی پودر ذغال است بر روی آن می‌کشند تا گرد ذغال از سوراخ‌های ایجاد شده در ورق سنبه عبور کرده و بر روی فلز بنشیند.

او ادامه داد: چون نقوش توسط ضربات چکش به همراه قلم‌های فولادی بر سطح اجسام فلزی ایجاد می‌شود و قطر این فلز زیاد نیست و امکان صدمه دیدن فلز بسیار وجود دارد، داخل اجسامی چون گلدان و گالش یا پشت اجسامی چون سینی و قاب را با مخلوط قیر و گچ می‌پوشانند.

ربیعی خاطرنشان کرد: در مرحله بعد قلم‌گیری طرح انجام و نهایتا با قلم‌های مختلف و ضربات چکش فرو‌رفتگی و برآمدگی‌های مورد نظر جهت ایجاد نقش ایجاد می‌شود.

او گفت: در انتها و پس از ایجاد نقوش، با حرارت قیر را ذوب و از فلز جدا می‌کنند و سپس با اسید سولفوریک و برس برنجی و آب تمام سطوح فلز را تمیز کرده و پالیش می‌دهند.

این کارشناس صنایع‌دستی اضافه کرد: برخی مواقع برای زیبایی هر چه بیشتر یا مشخص‌تر شدن قسمت‌هایی از نقش، بخش‌هایی که مایل به تغییر رنگ آن نیستند را با روغن جلا می‌پوشانند و قسمت‌های دیگر را با پودر ذغال یا دوده سیاه می‌کنند.

‌انتهای پیام